Polskie i angielskie paremie o szczęściu

• Authors: Magdalena Jaszczewska , Marta Noińska

Title variants

EN

Polish and English paremies about happiness, luck and fortune

Abstracts

EN

The purpose of this article is to compare Polish and English proverbs referring to the concepts of happiness, luck and fortune (corresponding to one Polish polysemous lexeme szczęście). The authors describe the interdependence of the concepts in question in European culture and compare their linguistic expression in Polish and English. In the analyzed paremiological material there are numerous proverbs with similar or even identical meaning in both languages, which can be explained by the universal nature of paremies and common cultural heritage, e.g., happiness and luck are usually described as changeable, fleeting and unpredictable; fortune is often personified. Some discrepancies can also be observed, which can be accounted for by different mentality and various folk traditions. Moreover, folk superstitions reflected in the analyzed material are nation specific.

PL

Celem artykułu jest analiza lingwokulturologiczna polskich i angielskich przysłów odnoszących się do pojęcia szczęście (ang. happiness, luck, fortune). Autorki opisują współzależność pojęć szczęście, los i fortuna w kulturze europejskiej oraz porównują ich konceptualizację w języku polskim i angielskim. W analizowanym materiale paremiologicznym występuje wiele przysłów o podobnym lub nawet identycznym znaczeniu w obu językach, co można tłumaczyć uniwersalnością paremii i wspólnym dziedzictwem kulturowym, m.in. szczęście zwykle opisywane jest jako zmienne, ulotne i nieprzewidywalne; często występuje personifikacja fortuny. Można również zaobserwować pewne różnice, związane z odmienną mentalnością oraz tradycjami ludowymi. Ponadto przesądy ludowe odzwierciedlone w analizowanym materiale są specyficzne dla danego kraju.

Keywords

PL

paremie polskie; paremie angielskie; przysłowie; szczęście

EN

: Polish paremies; English paremies; proverb; happiness; luck; fortune

• Publisher: Ateneum - Szkoła Wyższa w Gdańsku
• Journal: Forum Filologiczne Ateneum
• Year: 2022
• Volume: 10
• Issue: 1
• Pages: 109-124

Dates

published

2022

Contributors

author

Magdalena Jaszczewska

• Uniwersytet Gdański

• https://orcid.org/0000000242340295

author

Marta Noińska

• Uniwersytet Gdański

• https://orcid.org/0000000212456633

References

• Bartmiński, J., Kielak, O., Niebrzegowska-Bartmińska, S. (2015). Dlaczego wąż nie ma nóg? Zwierzęta w ludowych przekazach ustnych. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Berner, J. (1992). Mądrej głowie dość… przysłowie. Łomża: Oficyna Wydawnicza „Stopka”.
• Boryś, W. (2005). Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Donald, J. (Ed.). (1874). Chambers’s Etymological Dictionary of the English language. London and Edinburgh: Printed by W. and R. Chambers.
• Cienkowski, W. (2000). Praktyczny słownik wyrazów bliskoznacznych. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Graf-Punkt.
• Cikała-Kaszowska, K. (2016). Ponowoczesna koncepcja szczęścia. Logos i Ethos, 40 (numer specjalny), 63–75. http://dx.doi.org/10.15633/lie.1699
• Dubisz, S. (2003). Uniwersalny słownik języka polskiego, 3. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Gindera, A. (2015). Co Plato i Arystoteles myśleli o szczęściu. Amor Fati. Antropologiczne Czasopismo Filozoficzne, 1(1), 155–167.
• Herman, B., Syjud, J. (2002). Księga przysłów. Chorzów: Wydawnictwo Videograf II.
• Kanasz, T. (2015). Uwarunkowania szczęścia. Socjologiczna analiza wyobrażeń młodzieży akademickiej o szczęściu i udanym życiu. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
• Kryński, A., Niedźwiedzki, W. (1909). Słownik języka polskiego. Warszawa: Nakładem prenumeratorów i Kasy im. Mianowskiego w drukarni „Gazety Handlowej”.
• Krzyżanowski, J. (red.) (1969). Nowa Księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich, 1. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Krzyżanowski, J. (red.) (1970). Nowa Księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich, 2. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Krzyżanowski, J. (red.) (1972). Nowa Księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich, 3. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Milewska-Waźbińska, B. (2012). Różne oblicza zmiennej fortuny. Nauka, 2, 157–166.
• Oxford University Press. (b.d.) Oxford Dictionaries. Pobrano 16.04.2022 z https://premium. oxforddictionaries.com/
• Pająk, Cz. (2006). Słownik przysłów angielskich. Dictionary of English Proverbs. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Pawłowski, K. (2016). Troska o duszę według Epikura z Samos. Epikurejska terapia etyczna według Listu do Menojkeusa. Kwartalnik Filozoficzny, 44 (1), 51–74.
• Porczyńska-Ciszewska, A. (2013). Cechy osobowości a doświadczenie szczęścia i poczucie sensu życia. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Simpson, J. & Roud, S. (Eds.) (2000). A Dictionary of English Folklore. Oxford: Oxford University Press.
• Simpson, J. & Speake, J. (Eds.) (2008). The Oxford Dictionary of Proverbs (5 ed.), Oxford: Oxford University Press.
• Smith, W. G. (1935). revised Harvey, P. (1948). revised Wilson, F. P. (1970). The Oxford Dictionary of English Proverbs. Oxford: Oxford University Press.
• Tatarkiewicz, W. (2005). O szczęściu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Simpson, J. (Ed.) (2009). Oxford English Dictionary. Second Edition. CD-ROM. Oxford: Oxford University Press.
• Skorupka, S. (1985). Słownik frazeologiczny języka polskiego, t. R-Ż. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Wierzbicka, A. (1991). Język i naród: polski los i rosyjska sud'ba. Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja, 3 (9), 5–20.
• Wierzbicka, A. (2004). ‘Happiness’ in cross-linguistic & cross-cultural perspective. Daedalus, 133(2). https://doi.org/10.1162/001152604323049370 Wydawnictwo naukowe PWN i Oxford University Press (b.d.). Wielki słownik polsko-angielski
• angielsko-polski PWN-Oxford. Pobrano 16.04.2022 z https://oxford.pwn.pl/
• Zatorski, W. (2013). Droga duchowa. Kraków: TYNIEC Wydawnictwo Benedyktynów.
• Żmigrodzki, P. i in. (red.) (b.d.). Wielki słownik języka polskiego PAN. Pobrano 16.04.2022 z https://wsjp.pl/

Identifiers

DOI

10.36575/2353-2912/1(10)2022.109

Biblioteka Nauki

2196175