O roli kodu kulturowego i jego komponentów w procesie konstytuowania znaczenia w języku obcym

• Authors: Adam Szeluga

Title variants

EN

On the role of the cultural code and its components in the process of constituting meaning in a foreign language

Abstracts

EN

The article analyses the notion of the so-called cultural code, understood as a complex interweaving of culturally and socially conditioned elements, through the prism of which we give (most often unconsciously) things and phenomena their particular meanings. The native language user acquires this code in the process of upbringing and socialisation in the society and during acquisition of the first language. However, the process of mastering a foreign language is subject to far greater constraints. Hence, the main problem addressed in the text is the issue of ‘learnability’ of the cultural code, which is specific for each language. Although the foreign-language specific elements have a negative impact on the processes of understanding and expressing the intended meanings in the foreign language, they can at the same time positively shape the awareness of native culture as well as the bi-cultural relations between the native and the foreign culture.

PL

W artykule podjęto analizę pojęcia tzw. kodu kulturowego, rozumianego jako splot kulturowych i społecznie uwarunkowanych elementów, przez pryzmat których nadajemy (najczęściej nieświadomie) rzeczom i zjawiskom określone znaczenia. Użytkownik języka ojczystego nabywa tenże kod w procesie wychowania i socjalizacji w społeczeństwie, a także naturalnej akwizycji języka pierwszego. Proces opanowania języka obcego podlega jednak dalece większym ograniczeniom, stąd też centralnym problemem tekstu jest zagadnienie ‘wyuczalności’ kodu kulturowego w języku obcym. Mimo, że elementy obcojęzycznego kodu kulturowego wpływają negatywnie na procesy rozumienia i tworzenia znaczeń w języku obcym, mogą zarazem pozytywnie kształtować świadomość kultury ojczystej oraz relacje bikulturowe pomiędzy nią a kulturą obcą.

Keywords

PL

kod kulturowy; rozumienie; sens; język obcy; semantyka; system językowy; akwizycja języka; socjalizacja we wspólnocie językowej; rzeczywistość pozajęzykowa; kognitywne i emocjonalne aspekty języka; kontekst socjokulturowy

EN

cultural code; meaning; understanding; foreign language; semantics; language system; language acquisition; socialization in the language community; extra-linguistic reality; sociocultural context; cognitive and emotional aspects of language

• Publisher: Ateneum - Szkoła Wyższa w Gdańsku
• Journal: Forum Filologiczne Ateneum
• Year: 2020
• Volume: 8
• Issue: 2
• Pages: 57-71

Dates

published

2020

Contributors

author

Adam Szeluga

• Uniwersytet Gdański

• https://orcid.org/0000000221966125

References

• Anusiewicz, J. (1995). Lingwistyka kulturowa: zarys problematyki. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Assmann, A. (2015). Wprowadzenie do kulturoznawstwa. Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje.
• Bartmiński, J. (2006). Językowe podstawy obrazu świata. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curii-Skłodowskiej.
• Bartmiński, J. (2012). Der Begriff des sprachlichen Weltbildes und die Methoden seiner Operationalisierung. Tekst i dyskurs, 5, 261-289.
• Czahur, W. (2017). Lingwistyka kulturowa i międzykulturowa. Antologia. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Eco, U. (2002). W poszukiwaniu języka uniwersalnego. Gdańsk–Kraków: Wydawnictwo Marabut. Oficyna Wydawnicza Volumen.
• Gadamer, H.G. 2003. Język i rozumienie. Warszawa: Fundacja „Aletheia”, Wydawnictwo Spacja.
• Grabias, S. (1997): Język w zachowaniach społecznych. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Habermas, J. (1986). Uniwersalistyczne roszczenie hermeneutyki. W: Orłowski H. (red.) Współczesna myśl literaturoznawcza w republice Federalnej Niemiec. Antologia (ss. 35-60). Warszawa: Czytelnik.
• Hejwowski, K. (2004). Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Mackiewicz, M. (2005). Dydaktyka języków obcych a kompetencja kulturowa i komunikacja interkulturowa. Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej.
• Olpińska, M. (2004). Wychowanie dwujęzyczne. Warszawa: Studia Naukowe IKSi.
• Lipińska, E. (2003). Język ojczysty, język obcy, język drugi. Wstęp do badań nad dwujęzycznością. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Szeluga, A. (2004). Brauchen wir eine Didaktik der Fremdheitskompetenz? Multikulturelle Faktoren im modernen Fremdsprachenunterricht. Studia Niemcoznawcze, tom XXVIII, 945-952.
• Szeluga, A. (2019). Zwischen Bedeutung und Verstehen. Semantische Grenzen in der Sprache in glottodidaktischer und translatorischer Perspektive. W: Grabowska, M. (i inni.) Translatoryka i glottodydaktyka (ss. 93-103). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Tabakowska, E. (2001). Językoznawstwo kognitywne a poetyka przekładu. Kraków: Wydawnictwo Universitas.
• Tienken, S. (2017). Wzorce językowe a analiza kulturowa. Ujęcie teoretyczne i metodyczne. W: Czahur, W. (red.) Lingwistyka kulturowa i międzykulturowa. Antologia. (ss. 39-67). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Tomasello, M. (2002). Kulturowe źródła ludzkiego poznawania. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Urbanek, D. (2002). Elementy trzeciej kultury w procesie przekładu. W: Lewicki R. (red.) Przekład. Język. Kultura. (ss. 61-70). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii CurieSkłodowskiej.

Identifiers

DOI

10.36575/2353-2912/2(8)2020.057

Biblioteka Nauki

1963483