Chwała i dziękczynienie – o myśleniu jako wdzięczności

• Authors: Janusz Bohdziewicz

Title variants

EN

Praise and Thanksgiving – on Thinking as Gratitude

Abstracts

EN

The theme of gratitude is topical and important owing to the fact that it goes against the tide of the widespread consumer, capitalist, legal, and subjective stand – it appears at the antipodes of the conviction that: “you make your own destiny”, “everyone is free and independent”, “everyone has an equal chance”, “nothing is for free”, and “quid pro quo”, and goes beyond “I must”, “I should”, “I want”, beyond will and conquest, but also beyond sacrifice and potlach. Generally speaking, this is a question asking whether there exists the possibility of selflessness, some sort of surplus in Nature and daily marketability, mercy in the world of politics and law – can gratitude be expressed and practised, what are its relations with memory, love, and “ordinary” recognition, what sort of placement in the face of ordinary dependences of being.

PL

Celem artykułu jest zarysowanie możliwości myślenia jako wdzięczności – a zadanie to sytuuje w kontekście aktualnej rewolucji związanej z upowszechnieniem sztucznej inteligencji (chatGPT). Esej wyprowadza tę kwestię z pism Martina Heideggera, który może pierwszy skojarzył myśl z podzięką – a następnie rozwija ją w kontekście prac filozofa Jeana-Luca Nancy’ego, pedagoga Jana Masscheleina oraz antropologa Tima Ingolda. Tezą jest przekonanie, że myślenie wdzięczne jest w opozycji do myśli metafizycznej, tradycyjnie rozumianej wiedzy i nauki – wynika z uważnego, nie-intencjonalnego otwarcia na dany świat. Nie zatroskane poznanie i pewność są odtąd celami myślenia, ale jego źródłem jest przyjmowanie nieobliczalnych zdarzeń w ich chwale oraz dziękczynienie im poprzez adorację. Myślenie jako wdzięczność jest afirmacją niezbywalnej istoty człowieczeństwa, a jego kształtowanie nadzieją na zdolność życia w obliczu niepewności czasów.

Keywords

PL

Martin Heidegger; myślenie; Jean-Luc Nancy; uwaga; wdzięczność

EN

attention; gratitude; Martin Heidegger; Jean-Luc Nancy; thinking

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Konteksty - Polska Sztuka Ludowa
• Year: 2023
• Volume: 340
• Issue: 1-2
• Pages: 17-24

Dates

published

2023

Contributors

author

Janusz Bohdziewicz

• Akademia Pomorska w Słupsku

• https://orcid.org/0000000251483706

References

• Baszczak, Błażej. Dotykanie egzystencji. Jeana-Luca Nancy’ego filozofia dekonstrukcji, Kraków: Wydawnictwo Eperons-Ostrogi, 2016.
• Baudrillard, Jean. "Świat wideo i podmiot fraktalny". Translated Andrzej Gwóźdź. In Po kinie?... Audiowizualność w epoce przekaźników elektronicznych, edited by Andrzej Gwóźdź, s.247-258. Kraków: Universitas, 1994.
• Bohdziewicz, Janusz. Osiem pochwał. Szkice z antropologii myślenia. Kraków: Wydawnictwo Pasaże, 2021.
• Bohdziewicz, Janusz. "Piłka jest okrągła a bramek jest wiele. O tym, jak kultura fizyczna przeobraża się w kulturę audiowizualną". In Futbol w świecie sztuki, edited by Jan Ciechowicz, Waldemar Moska, s. 401-413. Gdańsk: Nadbałtyckie Centrum Kultury, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2012.
• Bohdziewicz, Janusz. "Znacząca nieoznaczoność. Fizyka i humanistyka jako dziedziny synoptyczne". In Szkiełko i oko. Humanistyka w dialogu z aktualną fizyką, edited by Adam Regiewicz, Artur Żywiołek, s. 291-304. Warszawa, Bellerive-sur-Allier: Wydawnictwo DiG, Edition La Rama, 2017.
• Deleuze, Gilles. Proust i znaki. Translated Michał Paweł Markowski. Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, 2000.
• Derrida, Jacques. "Qu’est-ce que la décostruction?" (Cahier du) Le Monde, March 12, 2004: III.
• Gumbrecht, Hans Ulrich. In Praise of Atlhetic Beauty. Cambridge: The Belknap Press of Harvard University Press, 2006.
• Gumbrecht, Hans Ulrich. "Piękno sportu zespołowego. Futbol amerykański – na stadionie i w telewizji". Translated Krystyna Krzemieniowa. In Media-eros-przemos. Sport w czasach popkultury, edited by Andrzej Gwóźdź, s. 121-152. Kraków: Universitas, 2003.
• Gumbrecht, Hans Ulrich. Production of Presence, Stanford: Stanford University Press, 2004.
• Heidegger, Martin. Budować, mieszkać, myśleć. Eseje wybrane, edited by Krzysztof Michalski, s.76-128. Warszawa: Czytelnik, 1977.
• Heidegger, Martin. Co zwie się myśleniem?, translated by Janusz Mizera, Warszawa-Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000.
• Heidegger, Martin. "Koniec filozofii i zadanie myślenia". Translated Krzysztof Michalski. Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja, no.4-5 (1976): 9-26.
• Heidegger, Martin. Ku rzeczy myślenia. Warszawa: Aletheia, 1999.
• Heidegger, Martin, Wyzwolenie. Translated Janusz Mizera. Kraków: Wydawnictwo Baran i Suszczyński, 1998.
• Ingold, Tim. "On not knowing and paying attention: How to walk in a possible world". Irish Journal of Sociology, no.1 (2023):, s. 20-36. https://doi.org/10.1177/07916035221088546.
• Kot, Dariusz. "Zapytaliśmy sztuczną inteligencję, którą religię wybrać". "Więź". https://wiez.pl/2023/02/22/sztuczna-inteligencja-ktora-religie-wybrac/
• Kwietniewska, Małgorzata. Jean-Luc Nancy. Dekonstrukcja wobec tradycji, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2013.
• Masschelein, Jan. "E-ducating the gaze: the idea of a poor pedagogy". Ethics and Education, no.1 (2010): 43-53. https://doi.org/10.1080/17449641003590621
• Miłosz, Czesław. Wiersze wszystkie. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2015.
• Nancy, Jean-Luc. Adoration. The Deconstruction of Christianity II. Translated John McKeane, New York: Fordham University Press, 2013.
• Nancy, Jean-Luc. Being Singular Plural. Translated Robert D. Richardson, Anne E. O’Byrne, Stanford: Stanford University Press, 2000.
• Nancy, Jean-Luc. The Evidence of Film. Abbas Kiarostami. Translated Christine Irizarry, Verena Andermatt Colney, Bruxelles: Yves Gevaert Éditeur, 2001.
• Pismo Święte. Stary i Nowy Testament w przekładzie z języków oryginalnych, edited by Michał Peter, Marian Wolniewicz, Poznań: Księgarnia Świętego Wojciecha, 2003.
• "The Future of Work With AI – Microsoft March 2023 Event". https://www.youtube.com/watch?v=Bf-dbS9CcRU
• Wittgenstein, Ludwig. Tractatus Logicus-Philosophicus. London: Kegan Paul, Trench, Trubner, 1922. https://www.gutenberg.org/files/5740/5740-pdf.pdf

Identifiers

DOI

10.36744/k.1621

Biblioteka Nauki

31343467