„Nestor muzyków polskich”? Józef Brzowski i jego rodzina w świetle dokumentów metrykalnych

• Authors: Tomasz Fatalski

Title variants

EN

‘A Nestor of Polish Musicians?’ Józef Brzowski and His Family in the Light of Church Registers and Other Documents

Abstracts

EN

Józef Brzowski (1805–88) was a major figure in nineteenth-century Warsaw’s musical life. His date of birth has not been confirmed in sources to date. Research in the registers of Warsaw’s Parish of St Andrew has revealed Brzowski’s birth certificate dated 18th April 1805, along with place of birth: a house at 703, Leszno Street (mortgage repertory number, corresponding to the later No. 62). Enclosed with this certificate is a correction dated 1835, concerning erroneous spelling of the musician’s surname in the original document. The composer’s parents, Karol Brzowski (ca 1768–1831?) and Tekla née Przeździecka (ca 1773–1851), had, apart from this son, also probably four daughters, for three of whom we have personal data: Karolina (1798?–1813), student at the Drama School, Zofia (1800–79), actress at the National Theatre, married to Karol Kurpiński, and Tekla Klementyna (1809–11). In 1835 Józef Brzowski got married to Anna Elżbieta Dückert née Ketschon (1795?–1843), widow of Karol Fryderyk Dückert (ca 1764–1834); the Brzowskis had a daughter, Jadwiga Wawrzyna (1830–after 1892), baptised only after their parents’ wedding. In 1849, the musician got married again, this time to Florentyna Górecka (1819?–1905), with whom he had a son, Alexander (1843–58), a Drama School student, baptised (like his elder sister) after his parents had married. Józef Brzowski died on 3rd or 4th December 1888; the date on the death certificate differs from those on the composer’s grave and announced in the press. Jadwiga Wawrzyna Brzowska grew up to be a pianist of international fame; she gave concerts from 1840 onwards. During her 1860 stay in New Orleans, she got married to the French consul Eugène August Méjan (1814–74). Brzowska-Méjan died after 1892, possibly even after 1903. Brzowski, one of the most prominent Warsaw musicians, was forgotten soon after his death. It is possible that it was his social and family connections (he was Karol Kurpiński’s brother-in-law as well as a friend to Fryderyk Chopin) rather than the composer’s own talent that helped him launch his career.

PL

Józef Brzowski (1805–1888) był jedną z ważniejszych postaci warszawskiego życia muzycznego XIX wieku. Dotychczas data jego urodzenia nie była potwierdzono źródłowo. W wyniku kwerendy w księgach metrykalnych warszawskiej parafii św. Andrzeja odnalazłem metrykę chrztu Brzowskiego z 18 kwietnia 1805 roku, urodzonego w domu przy ulicy Leszno pod numerem hipotecznym 703, odpowiadający późniejszemu numerowi domu 62. Do metryki chrztu załączone zostało sprostowanie z 1835 roku dotyczącego błędnego zapisu nazwiska muzyka w pierwotnym dokumencie. Rodzice kompozytora, Karol Brzowski (ok. 1768 – 1831?) i Tekla z domu Przeździecka (ok. 1773 – 1851), mieli oprócz syna prawdopodobnie cztery córki (personalia trzech z nich są znane): Karolinę (1798?–1813), uczennicę Szkoły Dramatycznej, Zofię (1800–1879), aktorkę Teatru Narodowego zamężną z Karolem Kurpińskim, oraz Teklę Klementynę (1809–1811). Józef Brzowski ożenił się w 1835 roku z Anną Elżbietą Dückert z domu Ketschon (1795?–1843), wdową po Karolu Fryderyku Dückercie (ok. 1764 – 1834); córką Brzowskiego była Jadwiga Wawrzyna (1830 – po 1892), ochrzczona dopiero po ślubie rodziców. Muzyk w 1849 roku zawarł drugie małżeństwo z Florentyną Górecką (1819?–1905), z którą miał syna Aleksandra (1843–1858), ucznia Szkoły Dramatycznej, ochrzczonego – podobnie jak jego starsza siostra – po ślubie rodziców. Józef Brzowski zmarł 3 lub 4 grudnia 1888 roku; rozbieżności wynikają z różnych dat zapisanych w akcie zgonu i na nagrobku kompozytora oraz podanych w prasie. Jadwiga Wawrzyna Brzowska była pianistką międzynarodowej sławy, koncertującą od 1840 roku. Podczas pobytu w Nowym Orleanie w 1860 roku Brzowska wzięła ślub z francuskim konsulem Eugène’em Augustem Méjanem (1814–1874). Brzowska-Méjan zmarła po 1892 roku, być może po 1903 roku. Brzowski był jednym z ważniejszych muzyków w Warszawie, jednak krótko po śmierci został zapomniany. Być może relacje rodzinno-towarzyskie (choćby powinowactwo z Karolem Kurpińskim czy przyjaźń z Fryderykiem Chopinem), a nie talent kompozytorski, otworzyły mu drogę do kariery.

Keywords

PL

Józef Brzowski; Jadwiga Brzowska-Méjan; Karol Kurpiński; Warszawa w XIX wieku; Instytut Muzyczny Warszawski; badania genealogiczne

EN

Józef Brzowski; Jadwiga Brzowska-Méjan; Karol Kurpiński; nineteenth-century Warsaw; Warsaw Music Institute; genealogical research

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Muzyka
• Year: 2022
• Volume: 67
• Issue: 3
• Pages: 151-162

Dates

published

2022

Contributors

author

Tomasz Fatalski

• Uniwersytet Warszawski

• https://orcid.org/0000000238389942

References

• Bodnar, Maria. „Józef Brzowski. Przyczynek do polskiej kultury muzycznej XIX wieku”. Kamerton 40/41 (2001): 49–57.
• „Brzowska (Jadwiga)”. W: Słownik muzyków polskich dawnych i nowoczesnych, red. Albert Sowiński, 42–43. Paryż: nakładem autora, 1874.
• „Brzowska (Karolina)”. W: Słownik muzyków polskich dawnych i nowoczesnych, red. Albert Sowiński, 41–42. Paryż: nakładem autora, 1874.
• Brzowski, Józef. „Pamiętnik”, red. Maria Bodnar. Kamerton 42/43 (2002): 50–85, Kamerton 44/45 (2003): 65–126.
• „Brzowski (Józef )”. W: Słownik muzyków polskich dawnych i nowoczesnych, red. Albert Sowiński, 42. Paryż: nakładem autora, 1874.
• „Brzowski Józef ”. W: Słownik muzyków polskich, red. Chomiński, Józef. T. 1, 56–57. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1964.
• „Brzowski Józef ”. W: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765–1965, red. Zbigniew Raszewski, 71. Warszawa: PWN, 1973.
• „Dmitriyev-Mamonov Aleksandr Ivanovich” [Дмитриев-Мамонов Александр Иванович], Napoleonovskaya epokha: istoriya i rekonstruktsiya, http://napoleonic.ru, dostęp 30 IV 2022.
• Jeż, Teodor Tomasz (Zygmunt Miłkowski). Od kolebki przez życie. Wspomnienia. T. 3. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1937.
• Kania, Emanuel. „Józef Brzowski”. Kłosy 43, nr 1108 (1886): 197–198.
• Kolberg, Oskar. „Brzowski (Józef )”. W: Encyklopedyja powszechna, red. Samuel Orgelbrand. T. 4, 500. Warszawa: S. Orgelbrand, 1860.
• Korespondencja Fryderyka Chopina. T. 2, cz. 1, 1831–1838. Wyd. Zofia Helman, Zbigniew Skowron, Hanna Wróblewska-Straus. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2017.
• Kuklo, Cezary. Rodzina w osiemnastowiecznej Warszawie. Białystok: Instytut Historii Filii Uniwersytetu Warszawskiego, 1991.
• „Kurpińska Zofia”. W: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765–1965, red. Zbigniew Raszewski, 354. Warszawa: PWN, 1973.
• Lachowicz, Stanisław. „Brzowski Józef ”. W: Encyklopedia muzyczna PWM, red. Elżbieta Dziębowska. T. 2, 50–51. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1979.
• Noskowski, Zygmunt. „Refleksje muzyczne. Dola kompozytora”. Kurjer Warszawski 68, nr 350 (1888): 1–2.
• Nowak-Romanowicz, Alina. „Brzowska-Mejean [!] Jadwiga”. W: Słownik muzyków polskich, red. Józef Chomiński. T. 1, 56. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1964.
• Poplatek, Jan. Komisja Edukacji Narodowej. Udział byłych jezuitów w pracach Komisji Edukacji Narodowej. Kraków: Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy, 1974.
• Prosnak, Jan. „Kolekcjonerstwo muzyczne w Warszawie w latach 1850–1914”. W: Kultura muzyczna Warszawy drugiej połowy XIX wieku, red. Andrzej Spóz, 292–310. Warszawa: PWN, 1980.
• Rambeau, Marie-Paule, Ewa Talma-Davous. „Józef Brzowski: un musicista polacco nella Parigi musicale della Monarchia di luglio = Józef Brzowski: A Polish Musician in the Parisian Musical World of the July Monarchy = Józef Brzowski: un musicien polonais dans le Paris musical de la Monarchie de Juillet”. W: Chopin e il suono di Pleyel. Arte e musica nella Parigi romantica = Chopin and the Pleyel Sound. Art and Music in Romantic Paris = Chopin et le son Pleyel. Art et musique dans le Paris romantique, red. Florence Gétreau, 82–157. Briosco: Villa Medici Giulini, 2010.
• Sainlaude, Stève. France and the American Civil War. A Diplomatic History, przekł. Jessica Edwards. Chapel Hill: University of North Carolina Press, 2019.
• Siwkowska, Janina. Nokturn czyli Rodzina Fryderyka Chopina i Warszawa w latach 1832–1881. T. 2. Warszawa: Książka i Wiedza, 1988.
• Szulc, Eugeniusz. Cmentarz Ewangelicko-Augsburski w Warszawie. Zmarli i ich rodziny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1989.
• Talma-Davous, Ewa. „Józef Brzowski”. Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, https://chopin.nifc.pl/pl/chopin/osoba/4138_brzowski_jozef, dostęp 30 IV 2022.
• Teleszewska, Magdalena. „Status prawny dzieci nieślubnych na ziemiach polskich w dobie zaborów w świetle Kodeksu Cywilnego Napoleona”. Czasopismo Prawno-Historyczne 66, nr 1 (2014): 383–391.
• Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne, https://cmentarze.um.warszawa.pl/pomnik.aspx?pom_id=456, dostęp 30 IV 2022.
• Wrocki, Edward. Nekropol muzyczny. Powązki w Warszawie. Warszawa: [b. wyd.], 1925.

Identifiers

DOI

10.36744/m.1408

Biblioteka Nauki

25806569