The Poetry of Zbigniew Herbert as Inspiration for Zygmunt Mycielski’s Compositions

• Authors: Beata Bolesławska-Lewandowska

Title variants

PL

Poezja Zbigniewa Herberta jako inspiracja kompozycji Zygmunta Mycielskiego

Abstracts

PL

Zygmunt Mycielski w swej twórczości kompozytorskiej wielokrotnie inspirował się poezją. Słowo uruchamiało jego muzyczną wyobraźnię, wielokrotnie wyznaczając nie tylko nastrój kompozycji, ale i jej strukturę. Niekiedy, jak w przypadku II Symfonii (1961) czy Sześciu pieśni na orkiestrę (1978) kompozytor zrezygnował ostatecznie z ujawniania poetyckich pierwowzorów, które legły u podstaw powstania jego dzieł. Informacje na ich temat ujawniają dopiero szkice kompozytorskie oraz zachowana korespondencja. W przypadku pieśni sytuacja wydaje się prostsza. Słowo wybranych wierszy pozostaje dla kompozytora najważniejsze, muzyka ma je dopowiadać i wzmacniać. Przy czym niejednokrotnie twórca dokonuje zmian w tekście poetyckim, wybierając z dłuższych poematów poszczególne wersy i układając z nich własną niejako całość, by ją następnie umuzycznić. Szczególną rolę odgrywają w muzyce Zygmunta Mycielskiego utwory inspirowane poezją polskich autorów XX wieku: Czesława Miłosza (cykl Ocalenie na baryton lub mezzosopran i fortepian, 1946–48), Jarosława Iwaszkiewicza (Brzezina na sopran i fortepian, 1951; cykl Krągły rok na tenore profondo i fortepian, 1965–68), Pawła Hertza (Nowy lirnik mazowiecki na sopran, baryton, chór mieszany i orkiestrę, 1955), Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego (Portret Muzy na recytatora, małą orkiestrę i chór mieszany, 1947; Kwiaty na tor na chór mieszany, 1949). Kompozytor był z tymi twórcami zaprzyjaźniony, a ich poezja oddziaływała mocno na jego muzyczną wyobraźnię. Podobnie jest w przypadku twórczości Zbigniewa Herberta, którego kompozytor znał od lat pięćdziesiątych XX wieku. Wiersze poety zainspirowały dwie kompozycje Mycielskiego – Sześć pieśni na orkiestrę (1978) oraz Osiem pieśni do słów Zbigniewa Herberta na baryton i fortepian (1984). Artykuł przybliża obydwa te utwory w świetle ich związków z poezją Herberta, ukazując szerszy kontekst ich powstania, z uwzględnieniem niepublikowanych źródeł zachowanych w archiwum kompozytora, w tym szkiców do obu utworów oraz korespondencji. Szczególną rolę odgrywają w muzyce Zygmunta Mycielskiego utwory inspirowane poezją polskich autorów XX w.: Czesława Miłosza (cykl Ocalenie na baryton lub mezzosopran i fortepian, 1946–48), Jarosława Iwaszkiewicza (Brzezina na sopran i fortepian, 1951, cykl Krągły rok na baryton i fortepian, 1965–68), Pawła Hertza (Nowy lirnik mazowiecki na sopran, baryton, chór mieszany i orkiestrę, 1955), Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego (Portret Muzy na recytatora, małą orkiestrę i chór mieszany, 1947, Kwiaty na tor na chór mieszany, 1949). Kompozytor był z tymi twórcami zaprzyjaźniony, a ich poezja oddziaływała mocno na jego muzyczną wyobraźnię. Podobnie jest w przypadku twórczości Zbigniewa Herberta, którego kompozytor znał od lat pięćdziesiątych XX wieku. Wiersze poety zainspirowały dwie kompozycje Mycielskiego – Sześć pieśni na orkiestrę (1978) oraz Osiem pieśni do słów Zbigniewa Herberta na baryton i fortepian (1984). Artykuł przybliża obydwa te utwory w świetle ich związków z poezją Herberta, ukazując szerszy kontekst ich powstania, z uwzględnieniem niepublikowanych źródeł zachowanych w archiwum kompozytora, w tym szkiców do obu utworów oraz korespondencji.

EN

An important role in Zygmunt Mycielski’s compositional oeuvre was played by works inspired by the poetry of Polish twentieth-century authors: Czesław Miłosz, Jarosław Iwaszkiewicz, Paweł Hertz and Konstanty Ildefons Gałczyński. The composer was a friend of these poets and their oeuvre had a strong impact on his musical imagination. This is also true of the oeuvre of Zbigniew Herbert, whose poems inspired two compositions by Mycielski – Six Songs for Orchestra (1978) and Eight Songs to Words by Zbigniew Herbert for baritone and piano (1984). The article focuses on both pieces in the light of their links to Herbert’s poetry, with the author presenting a broader context of their origin.

Keywords

PL

Zygmunt Mycielski; Zbigniew Herbert; między muzyką a poezją; pieśni do słów Zbigniewa Herberta

EN

Zygmunt Mycielski; Zbigniew Herbert; Between Music and Poetry; Songs to Words by Zbigniew Herbert

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Muzyka
• Year: 2022
• Volume: 67
• Issue: 4
• Pages: 63-80

Dates

published

2022

Contributors

author

Beata Bolesławska-Lewandowska

• Institute of Art, Polish Academy of Sciences

• https://orcid.org/0000000241588109

References

• Bolesławska-Lewandowska, Beata. Mycielski. Między muzyką a polityką. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2023 (forthcoming).
• Florian Dąbrowski, Stefan Kisielewski, Zygmunt Mycielski. Melos – Logos – Etos, ed. Krystyna Tarnawska-Kaczorowska. Warsaw: Związek Kompozytorów Polskich, 1987.
• Franaszek, Andrzej. Herbert. Biografia. Vol. 2, Pan Cogito. Kraków: Znak, 2018.
• Głosy Herberta, ed. Barbara Toruńczyk. Warsaw: Fundacja Zeszytów Literackich, 2008.
• Herbert, Zbigniew. Raport z oblężonego Miasta i inne wiersze. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1992.
• Herbert, Zbigniew. Hermes, pies i gwiazda. Warsaw: Czytelnik, 1957.
• Herbert, Zbigniew. The Collected Poems: 1956–1998, transl. and ed. Alissa Valles, introd. Adam Zagajewski. New York: Ecco, 2007.
• Mielcarek-Krzyżanowska, Barbara. ‘„Kalifornijski dom pracy twórczej” – Zygmunt Mycielski w Stanach Zjednoczonych’. In: ‘American Dream’: Polscy twórcy za oceanem, ed. Beata Bolesławska-Lewandowska, Jolanta Guzy-Pasiak, 153–169. Warsaw: Instytut Sztuki PAN, 2020 (= Muzyka Polska za Granicą 3).
• Mycielski, Zygmunt. Niby-dziennik ostatni 1980–1987, ed. Barbara and Jan Stęszewski. Warsaw: Iskry, 2012.
• Mycielski, Zygmunt. Niby-dziennik, ed. Zofia Mycielska-Golik. Warsaw: Iskry, 1998.
• Zygmunt Mycielski – Andrzej Panufnik. Korespondencja. Lata 1970–1987, ed. Beata Bolesławska-Lewandowska. Warsaw: Instytut Sztuki PAN, 2018.

Identifiers

DOI

10.36744/m.1537

Biblioteka Nauki

25806618