Teren badawczy dawniej i dziś. Rekonesans na przykładzie zwyczaju „dunajowania”

• Authors: Agata Kusto

Title variants

EN

The Concept of the Field in the Research Past and Present. A Reconnaissance Based on the Custom of ‘dunajowanie’

Abstracts

EN

This text compares two situations of the documentation of musical traditions distant from each other in time and space. The custom of dunajowanie (carolling with wishing songs for marriageable girls at Christmastide), or wassailing, is a good illustration of how the concept of the ‘field’ in research has evolved over time and has been influenced by the documenting of musical traditions. The article makes use of available documents in the form of audio and video recordings, verbal and musical texts, descriptions of the custom, and statements from informants. Also included is information about the researchers, as individuals who became involved in the local traditions in various ways and to a varying extent or sought to influence the local communities and the repertoire performed. This study is limited to the earliest and most recent perspectives, namely, the ‘first wave’ of documentation, which resulted from the performance by a group of ‘Dunajnicy’ at the Festival of Folk Bands and Singers in Kazimierz Dolny, where they won the grand prix (‘Baszta’), and the ‘last wave’ in the dunajowanie tradition, in the form of the Lubelszczyzna Dunajuje contest. The article discusses dunajowanie from the perspective of ethnolinguistic and cultural research conducted to date, showing the context, symbolism and functions of wassailing in general. The earliest recordings and written documents are described, as well as contemporary practice. Past editions of Lubelszczyzna Dunajuje provide valuable material for analysis, both of the verbal-musical repertoire and how it has changed over time, and also of the social factors that affect it, due to changes in the folkloric context. In the twentieth century, folklore documentation was a research aim, resulting in publications of an essentially academic character. In our times, despite the enormous possibilities afforded by modern equipment, it poses major methodological challenges for ethnomusicologists studying new sources.

PL

Poniższy tekst jest próbą skonfrontowania dwóch odległych w czasie i przestrzeni sytuacji dokumentowania tradycji muzycznych. Zwyczaj dunajowania stanowi dobry przykład na ukazanie jak pojęcie terenu zmieniało się w czasie i jak dokumentowanie tradycji muzycznych wpływało na teren. W artykule wykorzystano dostępne dokumentacje w postaci nagrań audio/video, zapisów słownych i nutowych, opisy słowne zwyczaju oraz wypowiedzi informatorów. Uwzględniono także informacje o badaczach, jako osobach, które w różny sposób i w różnym stopniu nasiąkały wpływem lokalnych tradycji lub też starały się wpływać na owe społeczności i wykonywany repertuar. Ograniczono się do dwóch najbardziej odległych w czasie perspektyw tj, „pierwszej fali” dokumentacji jako pokłosia występu Zespołu „Dunajników” na festiwalu w Kazimierzu, zwieńczonego otrzymaniem nagrody głównej Baszty oraz „ostatniej fali” funkcjonowania zwyczaju dunajowania w postaci przeglądu „Lubelszczyzna Dunajuje”. W artykule określono czym, z perspektywy dotychczasowych badań etnolingwistycznych i kulturoznawczych, jest dunajowanie. Ukazano kontekst kolędowania życzącego, jego symbolikę i funkcje. Opisano pierwsze dokumentacje (nagrania i zapisy) oraz współczesne formy praktykowania. Minione edycje stanowią cenny materiał do analizy, zarówno repertuaru słowno-muzycznego i przemian jakim ulega, ale także społecznych uwarunkowań jakim podlega ze względu na zmianę sytuacji folklorystycznej. Dokumentowanie w XX wieku stanowiło cel badawczy, efektem którego stały się publikacje zasadniczo o naukowym charakterze. Współczesne dokumentowanie folkloru, mimo olbrzymich możliwości sprzętowych, sprawia problemy metodologiczne dla sięgających po nowe źródło etnomuzykologów.

Keywords

PL

kolędowanie życzące; dunajowanie; pieśni dunajowe; tradycje muzyczne Lubelszczyzny; niematerialne dziedzictwo kulturowe; biłgorajski folklor

EN

carolling with wishes; dunajowanie; dunajowe songs; music traditions of the Lublin region; Intangible Cultural Heritage; the folklore of the Biłgoraj region

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Muzyka
• Year: 2023
• Volume: 68
• Issue: 4
• Pages: 75-95

Dates

published

2023

Contributors

author

Agata Kusto

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej

• https://orcid.org/0000000229827699

References

• Adamowski, Jan. W polu lipejka… Z repertuaru zamojskich laureatów Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu n. Wisłą. Zamość: Wojewódzki Dom Kultury w Zamościu, 1988.
• Bartmiński, Jerzy. „Dunaj”. W: Słownik Symboli i Stereotypów Ludowych, red. Jerzy Bartmiński. T. 1, Kosmos, cz. 2, Rośliny, 254–265. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 1999.
• Bartmiński, Jerzy. „Kolędy życzące dla chłopca i dziewczyny”. W: Pieśni i obrzędy doroczne, cz. 1, red. Jerzy Bartmiński, 234–292. Lublin: Wydawnictwo Polihymnia, 2011 (= Polska Pieśń i Muzyka Ludowa. Źródła i Materiały 5).
• Bartmiński Jerzy, Włodzimierz Dębski. „Nota edytorska”. W: Kolędowanie na Lubelszczyźnie, red. Jerzy Bartmiński, 11–13. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, 1986.
• Buliński, Tarzycjusz, Mariusz Kairski. „Wiedza terenowa w antropologii. W poszukiwaniu nowego wymiaru badań terenowych”. W: Teren w antropologii. Praktyka badawcza we współczesnej antropologii kulturowej, red. Tarzycjusz Buliński, Mariusz Kairski, 291–333. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2011.
• Chmara, Józef. Lubelska pieśń ludowa. Cz. 1, red. Józef Chmara. Lwów–Warszawa: Wydawnictwo Książnica Atlas, 1937.
• Dahlig, Piotr. Tradycje muzyczne a ich przemiany: między kulturą ludową, popularną i elitarną Polski międzywojennej. Warszawa: IS PAN, 1998.
• Kowalski, Piotr. Leksykon – znaki świata. Omen, przesąd, znaczenie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1976.
• Kubów, Wiesława. „Słownictwo gwarowe Łukowej i Chmielka”. Praca magisterska, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, 1996.
• Mała ojczyzna Łukowa. Pieśni korzeni. Red. Wiesława Kubów, wybór i transkrypcja pieśni Marian Chyżyński. Lublin: Wydawnictwo Polihymnia, 2000.
• Mazur, Piotr. „Michał Pękalski (1896–1967) – nauczyciel, historyk regionalista”, Scientific Bulletin of Chełm. Section of Pedagogy 1, nr 2 (2018): 37–43.
• Mołda, Jan. „Rys historyczny Łukowej”. W: Mała ojczyzna – Łukowa. Pieśń korzeni, red. Wiesława Kubów, 9–17. Lublin: Wydawnictwo Polihymnia, 2000.
• Niebrzegowska-Bartmińska, Stanisława. „Gatunkowe uwarunkowania znaczeń symbolicznych”. LingVaria 11, nr 2 (2016): 203–224.
• Ogrodowska, Barbara. Polskie obrzędy i zwyczaje doroczne. Warszawa: Sport i Turystyka – MUZA SA, 6/2012.
• Pękalski, Michał. „Pieśni dunajowe”. Literatura Ludowa 3, 5–6 (1959): 60–64.
• Rakowski, Tomasz. „Teren, czas, doświadczenie. O specyfice wiedzy antropologicznej po zwrocie krytycznym”. W: Teren w antropologii. Praktyka badawcza we współczesnej antropologii kulturowej, red. Tarzycjusz Buliński, Mariusz Kairski, 131–150. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2011.
• Schmidt, Paweł. „Teren badań, wiedza i tożsamość badacza”. W: Teren w antropologii. Praktyka badawcza we współczesnej antropologii kulturowej, red. Tarzycjusz Buliński, Mariusz Kairski, 237–260. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2011.
• Shelemay, Kay Kaufman. „Ethnographic Method, and the Transmission of Tradition”. W: Shadows in the Field. New Perspectives for Fieldwork in Ethnomusicology, red. Gregory F. Barz, Timothy J. Cooley, 141–166. Oxford: Oxford University Press, 2008.
• Sokal, Roman. „Hej, kolęda, kolęda”. Tanew 17, nr 10 (2005): 6–7.
• Sokal, Roman. „Obrzęd kolędowania w Biłgorajskiem, jego funkcje i formy”. Praca dyplomowa, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, 1969.

Identifiers

DOI

10.36744/m.2445

Biblioteka Nauki

24298370