Pieśń żydowska na estradach koncertowych Pragi czeskiej w dwudziestoleciu międzywojennym

• Authors: Michał Jaczyński

Title variants

EN

Jewish songs performed in concert venues in Prague during the period between the two world wars

Abstracts

EN

A distinguishing characteristic of the music culture of Prague, which was then one of the leading centres of music culture in Central Europe, was its multiculturalism. The city, and its German-speaking part in particular, was receptive – among other influences – to Jewish culture. As early as in the 1920s, it could be observed that Jewish songs were becoming in vogue in Prague. They were performed in the major concert halls in Prague (Urania, Mozarteum, The Lucerna Palace, the hall of the German theatre, and others) in Hebrew and in Yiddish by local and visiting cantors and professional singers specializing in Jewish repertoire, including many newcomers from the territories of former Russia. In the first part of the article, the author discusses the origins of the popularity of Jewish songs (or, broadly speaking, Jewish music) in the concert venues of Prague during the period between the two world wars (the contributing factors included cantors' concert movement, the rising popularity of research into synagogue music and Jewish folk music, the marketing activities of European music publishers and the stance of Czech press on Jewish music); also, the author identifies the probable sources of the repertoire of Jewish songs performed in Central Europe. In the latter part of the article, the author chronicles the performances of Jewish songs in their synagogue, art and folk versions (performed by both Jewish and non-Jewish artists: cantors, opera and cabaret singers, or reciters) in the Prague venues during the prewar period, listing the performers and, where possible, the compositions. The gathered press materials concerning the reception of those performances have been analyzed as documents of the attitude of the Prague audiences, including non-Jewish listeners (the author uses the term 'non-Jewish' as a loan translation of the German words 'Nichtjuden', 'nichtjüdisch', used by German-speaking circles before the Second World War), to Jewish music and, in broader terms, to the Jewish community. The preliminary search of press materials covered daily newspapers published in Prague during the pre-war period (Prager Presse and Prager Tagblatt) and the then-leading music periodical in the city, Listy Hudební Matice and Tempo.

PL

Charakterystyczną cechą międzywojennej kultury muzycznej Pragi – jednego z czołowych ośrodków kultury muzycznej w ówczesnej Europie Środkowej, była wielokulturowość. Miasto – szczególnie jego część niemieckojęzyczna – było otwarte m.in. na kulturę żydowską. Już we wczesnych latach 20. XX wieku można obserwować nastanie w Pradze mody na pieśń żydowską. Wykonywali ją w czołowych salach koncertowych Pragi (Urania, Mozarteum, Pałac Lucerna, sala niemieckiego teatru i in.) w języku hebrajskim oraz jidysz miejscowi i przyjezdni kantorzy oraz zawodowi śpiewacy specjalizujący się w żydowskim repertuarze, w tym liczni przybysze z terenów byłej Rosji. W pierwszej części artykułu autor nakreśla genezę zjawiska popularności pieśni żydowskiej (szerzej zaś: muzyki żydowskiej) na estradach koncertowych Pragi w okresie międzywojennym (wśród omawianych czynników wymienić można m.in. ruch koncertowy kantorów, zwiększenie popularności badań nad muzyką synagogalną i żydowską muzyką ludową, działalność promocyjną europejskich wydawców muzycznych oraz stanowisko czeskiej prasy wobec muzyki żydowskiej), a ponadto wskazuje prawdopodobne źródła żydowskiego repertuaru pieśniowego wykonywanego w Europie Środkowej. Dalszą część artykułu stanowi kronika prezentacji pieśni żydowskiej, zarówno w jej wersji synagogalnej, artystycznej, jak i ludowej (w postaci występów tak żydowskich, jak i nieżydowskich artystów: kantorów, śpiewaków operowych i kabaretowych, recytatorów) na praskich estradach dwudziestolecia międzywojennego, obejmująca listę wykonawców oraz – w miarę możliwości – wykonywane utwory. Zebrane materiały prasowe dotyczące recepcji tych występów zostały poddane analizie jako dokumenty ilustrujące stosunek praskiej publiczności, także „nieżydowskiej” (termin ten autor wprowadza jako kalkę stosowanego w ośrodkach niemieckojęzycznych przed wojną określenia Nichtjuden, nichtjüdisch) do muzyki żydowskiej i szerzej – żydowskiej społeczności. Kwerenda prasowa objęła międzywojenne dzienniki praskie („Prager Presse” i „Prager Tagblatt”) oraz czołowe muzyczne czasopismo Pragi „Tempo. Hudební Listy”.

Keywords

PL

kultura muzyczna; Europa Środkowa; Praga; pieśń żydowska; muzyka synagogalna

EN

music culture; Central Europe; Prague; Jewish song; Synagogue music

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Muzyka
• Year: 2018
• Volume: 63
• Issue: 2
• Pages: 27-42

Dates

published

2018

Contributors

author

Michał Jaczyński

• Uniwersytet Jagielloński

• https://orcid.org/000000033026742X

Identifiers

DOI

10.36744/m.531

Biblioteka Nauki

28408937