„Don Giovanni”, sex’n’roll i echa kontrkultury: Krótka historia pożądania czytana wstecz“

• Authors: Artur Żywiołek

Title variants

EN

“Don Giovanni,” Sex’n’Roll, and Echoes of the Counterculture: A Brief History of Desire Read Backwards

Abstracts

EN

This article is an attempt to read the history of courtly love backwards, thus setting a perspective that enables the interpretation of the contemporary sexual revolution by revealing its historical and archetypal patterns. It presents the hybrid relationships linking operatic “archaicness” with film, philosophy, and music in their contemporary artistic forms. The central argument is that the widespread phenomenon of aestheticization of life is based on the illusion that one is able to achieve absolute fulfillment in a transient world. The myth of Don Juan embodies this very dimension of modernity, which gives the aesthetic (sensual) the rank of the absolute, while numerous artistic actualizations of this myth confirm that the Western European imaginarium has its affective substrate in the form of desire, which is impossible to satisfy.

PL

Artykuł stanowi próbę odczytania wstecz historii pożądania uosobionej w micie Don Juana, a więc wyznaczenia takiej perspektywy, która umożliwia interpretację dwudziestowiecznej rewolucji seksualnej poprzez ukazanie jej historycznych i archetypicznych wzorów. Autor przedstawia hybrydyczne związki łączące operową aktualizację tego mitu z jego interpretacjami filmowymi, filozoficznymi i muzycznymi, starając się dowieść, że zjawisko powszechnej współcześnie estetyzacji życia opiera się na iluzji, jaką jest możliwość osiągnięcia absolutnego spełnienia w przemijającym świecie. Mit Don Juana urzeczywistnia właśnie ten wymiar współczesności, która temu, co estetyczne (zmysłowe), nadaje rangę absolutu, a liczne artystyczne aktualizacje tego mitu potwierdzają, że zachodnioeuropejskie imaginarium ma swój afektywny substrat w postaci pożądania, które jest niemożliwe do zaspokojenia.

Keywords

PL

opera; muzyka; pożadanie; mit; historia; "Don Giovanni"

EN

opera; music; desire; myth; history; "Don Giovanni"

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Pamiętnik Teatralny
• Year: 2023
• Issue: 2(285)

Dates

published

2023

Contributors

author

Artur Żywiołek

• Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie

• https://orcid.org/0000000269045608

References

• Barthes, Roland. „Muzyka, głos, język”. Tłumaczenie Krzysztof Kłosiński. Pamiętnik Literacki, nr 2 (1999): 5–9.
• Bauman, Zygmunt. Razem, osobno. Tłumaczenie Tomasz Kunz. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2003.
• Brooks, Rob. Sex, Genes & Rock’n’Roll: How Evolution Has Shaped the Modern World. Sydney: University of New South Wales Press, 2011.
• Debord, Guy. Społeczeństwo spektaklu oraz Rozważania o społeczeństwie spektaklu. Tłumaczenie i wstęp Mateusz Kwaterko. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2006.
• Dominiak, Grzegorz A. „Estetyzacja świata a doznanie wieczności: W stronę metafizycznej wykładni człowieka współczesnego jako Don Juana”. W: Don Juan w przemianach kultury, redakcja Lidia Wiśniewska, 57–70. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSG, 2008.
• Lévi-Strauss, Claude. Mit i znaczenie: Pięć wykładów przygotowanych dla radia przez Claude’a Lévi-Straussa. Tłumaczenie Monika Eccles i Rafał Wiśniewski. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, 2020.
• Kierkegaard, Søren. Albo – albo. Tłumaczenie Marek Hammermeister. T. 1. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2015.
• Mańkowska, Joanna. Don Juan w XX i XXI wieku lub Zmieniające się oblicze mitycznego uwodziciela. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Silva Rerum, 2021.
• Michalik, Grzegorz. „Podmiot zanikający – kwestia podmiotowości w psychoanalizie Jacques’a Lacana”. Analiza i Egzystencja, nr 41 (2018): 98. https://doi.org/10.18276/aie.2018.41-05.
• Ortega y Gasset, José. „Wprowadzenie do Don Juana”. W: Dehumanizacja sztuki i inne eseje, tłumaczenie Piotr Niklewicz. Warszawa: Czytelnik, 1980.
• Scruton, Roger. „Zjawiska seksualne”. W: Pożądanie: Filozofia moralna życia erotycznego, tłumaczenie Tomasz Kuniński, 168–214. Kraków: Ośrodek Myśli Politycznej, 2009.
• Starczewska, Krystyna. Wzory miłości w kulturze Zachodu. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975.
• Stiegler, Bernard. „«Pokolenie zdeklasowane» zwraca się do «pokolenia lirycznego»”. W: Wstrząsy: Głupota i wiedza w XXI wieku, tłumaczenie Michał Krzykawski, 96–104. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2017.
• Welsch, Wolfgang. Nasza postmodernistyczna moderna. Tłumaczenie Roman Kubicki i Anna Zeidler-Janiszewska. Warszawa: Oficyna Naukowa, 1998.
• Zelechow, Bernard. „Kierkegaard, the Aesthetic and Mozart’s Don Giovanni”. In Kierkegaard on Art and Communication, edited by George Pattinson, 64–77. London: Palgrave Macmillan, 1992. https://doi.org/10.1007/978-1-349-22472-2_4.
• Žižek, Slavoj. Metastazy rozkoszy: Sześć esejów o kobietach i przyczynowości. Tłumaczenie Marek J. Mosakowski. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2013.
• Žižek, Slavoj, i Mladen Dolar. Druga śmierć opery. Tłumaczenie Sławomir Królak. Warszawa: Wydawnictwo Sic!, 2008.

Identifiers

DOI

10.36744/pt.1165

Biblioteka Nauki

26917855