Witkacy na wrocławskich scenach lalkowych

• Authors: Karol Suszczyński

Title variants

EN

Witkacy in Wrocław Puppet Theatres

Abstracts

EN

Given the rich history of dramas by Stanisław Ignacy Witkiewicz in puppet theatre (27 productions since the Second World War), the author focuses on the shows put on in Wrocław. The first two productions using puppets as means of theatrical expression premiered, almost concurrently: one was put on by the Zespół Amatorski Klubu Oławka (Juwenilia, prem. Nov. 1966), while the other was prepared by Andrzej Dziedziul (Twój powszedni morderca [Your Everyday Murderer], prem. 1966), who introduced Witkacy’s dramaturgy into professional puppetry. His subsequent play, inspired by Witkacy’s juvenilia, the drama Kurka wodna (The Water Hen), and letters written by Stanisław Witkiewicz Senior to his son (Glątwa [The Hangover], prem. 2 March 1973) acquired international recognition. In the 1980s, the managing director of the Wrocławski Puppet Theatre, Wiesław Hejno, in collaboration with set designer Jadwiga Mydlarska-Kowal and composer Zbigniew Piotrowski, put on several outstanding puppet plays based Witkacy’s works: Gyubal Wahaza (prem. 13 March 1987), addressed to adult audiences, was admired for the visual qualities and novel construction of the puppets as well as for remarkable performances by the puppeteers, while Komedia dla mamy i taty [A Comedy for Mommy and Daddy] (prem. 7 Jan. 1996) was meant for children and regarded as one of the best of those rare puppet shows that Hejno put on for younger audiences. The author also describes The Wrocław Puppetry Department diploma performances: ONI [They] (prem. Juni 1992) by Hejno, , and Natrętny Książę. Seans dadaistyczno-surrealistyczny według Georges’a Ribemont-Dessaignes’a, Eugene Ionesco, Tristana Tzary i Stanisława Ignacego Witkiewicza [The Importunate Prince: A Dada and Surrealist Séance According to Georges Ribemont-Dessaignes, Eugene Ionesco, Tristan Tzara, and Stanisław Ignacy Witkiewicz] (prem. 10 Feb. 2000) by Aleksander Maksymiak. Based on photographs, articles, reviews and other publications appearing both in daily press and in thematic periodicals, the author describes the puppet shows and analyses them thoroughly, focusing on the puppet theatre repertory addressed to adult audiences, which is rare in puppet theatre studies.

PL

Z bogatych dziejów inscenizacji dramatów Stanisława Ignacego Witkiewicza w teatrze lalek (dwadzieścia siedem wystawień po drugiej wojnie światowej) autor prezentuje i skupia się na spektaklach powstałych we Wrocławiu. Pół wieku temu, niemal równocześnie, odbyły się tam dwie pierwsze premiery wykorzystujące lalkowe środki wyrazu: jedną przygotował Zespół Amatorski Klubu Oławka (Juvenilia, prem. XI 1966), drugą – Andrzej Dziedziul (Twój powszedni morderca, prem. 1966), który wprowadził dramaturgię Witkacego w przestrzeń zawodowego teatru nieaktorskiego. Kolejna jego realizacja, inspirowana juwenilnymi utworami autora, dramatem Kurka wodna oraz listami Stanisława Witkiewicza do syna (Glątwa, prem. 2 III 1973), zyskała już wymiar międzynarodowy. W latach osiemdziesiątych we Wrocławskim Teatrze Lalek, jego ówczesny dyrektor Wiesław Hejno, we współpracy ze scenografką Jadwigą Mydlarską-Kowal oraz kompozytorem Zbigniewem Piotrowskim, przygotował kilka wybitnych lalkowych inscenizacji witkacowskich. Gyubal Wahazar (prem. 13 III 1987) skierowany do dorosłej widowni zachwycał plastyką lalek, ich autorską konstrukcją oraz wybitnymi kreacjami scenicznymi. Komedia dla mamy i taty (prem. 7 I 1996) skierowana była do widowni dziecięcej i uznana za jedną z ciekawszych realizacji dla młodszego odbiorcy. W latach dziewięćdziesiątych lalkowe inscenizacje sztuk Witkacego pojawiły się jako spektakle dyplomowe wrocławskiego Wydziału Lalkarskiego: ONI (prem. VI 1992) w reżyserii Hejno i Natrętny Książę. Seans dadaistyczno-surrealistyczny według Georges’a Ribemont-Dessaignes’a, Eugene Ionesco, Tristana Tzary i Stanisława Ignacego Witkiewicza (prem. 10 II 2000) w reżyserii Aleksandra Maksymiaka. Na podstawie zdobytych zdjęć oraz zebranych, artykułów, recenzji i publikacji w prasie oraz wydawnictwach specjalistycznych, autor przypomina wymienione spektakle i dokonuje ich obszernej analizy, prezentując rzadkie w refleksjach naukowców zajmujących się teatrem lalek badania repertuaru kierowanego głównie do widza dorosłego.

Keywords

PL

Witkacy; teatr lalek; historia teatru; teatr polski po 1945

EN

Witkacy; puppet theater; theater history; Polish theater after 1945

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Pamiętnik Teatralny
• Year: 2017
• Volume: 66
• Issue: 1/2
• Pages: 165-198

Dates

published

2017

Contributors

author

Karol Suszczyński

• Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie

• https://orcid.org/0000000276690525

References

• Henkel, Barbara, i Tomasz Miłkowski. Aktor obnażony: Teatr indywidualny. Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, 1986.
• Jurkowski, Henryk. Wrocławski Teatr Lalek. W: Lalki i my: Wydawnictwo jubileuszowe z okazji 55-lecia Wrocławskiego Teatru Lalek, redakcja Maria Lubieniecka. Wrocław: Wrocławski Teatr Lalek, 2002.
• Owczarzak, Władysław M. Zwykły człowiek: Rzecz o Stanisławie Stapfie. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2010.
• Strońska-Zaremba, Małgorzata, oprac. Wiesław Hejno – dokumentacja działalności. Łódź: Polunima, 1997.
• Suszczyński, Karol. Utwory dramatyczne w teatrze lalek: Repertuar z myślą o młodzieżowym odbiorcy. W: Teatr i dramat dla dzieci i młodzieży, redakcja Marzenna Wiśniewska i Maciej Wróblewski, 141–152. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2016.
• Waszkiel, Halina. Dramaturgia polskiego teatru lalek. Warszawa: Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza, 2013.
• Waszkiel, Marek. Dzieje teatru lalek w Polsce 1944–2000. Warszawa: Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza, 2012.

Identifiers

DOI

10.36744/pt.1207

Biblioteka Nauki

32083662