Maski Aleksandry Śląskiej

• Authors: Marta Cebera

Title variants

EN

Aleksandra Śląska’s Masks

Abstracts

EN

This article covers the artistic achievements of Aleksandra Śląska (1925–1989), a Polish theatre and film actress remembered mainly for her portrayals of German women and aristocrats.The author focuses on the emergence of this typecasting of Śląska and counters it with a discussion of her less known professional image. The article offers an analysis of a wide array of Śląska’s diverse roles, from a part in Leon Kruczkowski’s drama Niemcy (Germans), through the title role in Henry de Montherlant’s La Reine morte and Blanche in A Streetcar Named Desire, to successful appearances in comedies, such as Elwira in Aleksander Fredro’s Mąż i żona (Man and Wife). The author shows that Śląska’s generation shaped Polish culture under the People’s Republic and contributed to the development of new media. Śląska co-created the Polish school of radio play, Polish school of dubbing, and Television Theatre. The article juxtaposes the myth of a cold, unapproachable actress with the image of a multi-talented interpreter exploring the complexity of human nature, a woman of the theatre active in a number of different areas. (Transl. Z. Ziemann)

PL

Artykuł bada dorobek artystyczny Aleksandry Śląskiej (1925–1989), aktorki teatralnej i filmowej, którą zapamiętano głównie jako specjalistkę od ról Niemek i arystokratek. Pokazuje okoliczności powstania tego stereotypu i rozbija go poprzez prezentację jej mniej znanego oblicza zawodowego. Zawiera analizę szerokiego wachlarza zróżnicowanych portretów kobiecych w jej wykonaniu, od kreacji w Niemcach Kruczkowskiego, przez rolę tytułową w Martwej królowej Montherlanta i Blanche w Tramwaju zwanym pożądaniem Williamsa, po ciekawe wcielenia komediowe, jak Elwira w Mężu i żonie Fredry. Śląska należała do pokolenia kształtującego polską kulturę w latach PRL-u i rozwijającego nowe media. Współtworzyła polską szkołą słuchowiska, polską szkołą dubbingu oraz Teatr Telewizji. Mitowi chłodnej, nieprzystępnej aktorki przeciwstawiono wizerunek wszechstronnie utalentowanej interpretatorki, wnikliwie studiującej złożoność ludzkiej natury, kobiety teatru realizującej się na wielu artystycznych polach.

Keywords

PL

Aleksandra Śląska; aktorka; teatr polski; Teatr Telewizji; film polski; polska szkoła słuchowiska; polska szkoła dubbingu; Teatr Ateneum

EN

Aleksandra Slaska; actress; Polish theatre; Television Theatre; Polish film; Polish school of radio play; Polish school of dubbing; Ateneum Theatre

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Pamiętnik Teatralny
• Year: 2020
• Volume: 69
• Issue: 3
• Pages: 105-132

Dates

published

2020

Contributors

author

Marta Cebera

• Uniwersytet Gdański

• https://orcid.org/0000000215456516

References

• Czanerle, M. (1977). Panie i panowie teatru. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Kurpiewski, P. (2017). Historia na ekranie Polski Ludowej. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Sosnowska, D. (2014). Królowe PRL. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Bargiełowski, D. (1957). Rzecz o niższych regionach ciała. Sztandar Młodych, 6, 4.
• Berberyusz, E. (1965). Z wielką tragiczką – o komedii. Słowo Polskie, 305.
• Beylin, K. (1962). O kobiecie, która wybiera zło. Express Wieczorny, 227, 6.
• Bielas, K. (1999). Ja ci zagram młodość. Gazeta Wyborcza (dodatek Wysokie obcasy), 219, 6-7.
• Bieniewski, H. (1960). Zwycięzcy i zwyciężeni. Orka, 3.
• Czapińska, W. (1963). Powrót do Loudun. Ekran, 14, 8.
• Domański, D. (1989). Ostatnia rozmowa z Aleksandrą Śląską. Życie Literackie, 49, 3.
• Erhardt, L. (1960). Teatr w pudełku. Radio i Telewizja, 43, 2.
• Greń, Z. (1962). Dla kogo requiem?. Życie Literackie, 43, 12.
• Grodzicki, A. (1958). Zmysły, zmysły… . Życie Warszawy, 143, 8.
• Grodzicki, A. (1962). Zakonnica z domu publicznego. Życie Warszawy, 228, 8.
• Kuliczkowska, K. (1965). Maria Stuart. Radio i Telewizja, 46, 21.
• Miklaszewski, K. (1977). Opolska lekcja klasyki. Życie Literackie, 18, 16.
• Natanson, W. (1966). Mąż i żona. Teatr, 7, 14.
• Pindór, M. (1990). Aleksandra Śląska. Zwrot, 4, 15.
• Polanica, S. (1976). Pani Dobrójska na czworakach. Słowo Powszechne, 149.
• Przewoska, H. (1966). Test na poczucie humoru. Stolica, 17, 4.
• Robosz, A. (1968). Aleksandra Śląska. Głos ludu, 12.
• Rogacki, H. I. (1979). Aleksandra Śląska. Scena, 1, 10.
• Rudnicki, A. (1963). Niebieskie kartki. Świat, 30.
• Szczawiński, J. (1967). Ocalenie Ruth. Kierunki, 49.
• Szczepański, J. A. (1957). Potrzebne wznowienie. Trybuna Ludu, 348, 6.
• Szczepański, J. A. (1976). Rozum i afekt. Teatr, 15.
• Szydłowski, R. (1959). Osaczeni z Jastrowa, czyli o granicach wolności. Polityka, 51.
• Tatarkiewicz, A. (1968). Dwa oblicza Markiza de Sade. Więź, 1, 155.
• Wirth, A. (1955). Ocalenie Sonnenbrucha. Nowa Kultura, 20.
• Wirth, A. (1963). Demony Aleksandry Śląskiej. Nowa Kultura, 12, 6.
• Zdanowicz, J. (1964). Przybliżyć ludzi. Rozmowa – bez pytań – z Aleksandrą Śląską. Polityka, 37.

Identifiers

DOI

10.36744/pt.17

Biblioteka Nauki

36124148