Osterwa – aktor w teatrze życia

• Authors: Marzena Kuraś

Title variants

EN

Osterwa – An Actor in the Theatre of Life

Abstracts

EN

The article discusses Juliusz Osterwa’s functioning in the socio-political space. The focus is shifted from the Reduta founder’s theatre activity to his methods of operating within the sphere of public life and to his relations with decision-makers who could determine whether particular artistic undertakings would be carried out or not. Attention is paid to the network of his connections with Freemasonry, which in the interwar period had a significant impact not only on the social or political reality, but also on artistic life. Interested in esotericism, anthroposophy and romantic spiritualism, Osterwa was a member of the first Masonic lodge established in independent Poland; he had extensive contacts in the Freemasonry circles, and he used them to pursue his theatre plans. The article also offers a reflection on Osterwa’s activity as an artist-cum-social activist and a citizen artist, often connected with the ideals of Freemasonry. By linking selected episodes from Osterwa’s biography with their historical and institutional contexts and religious-esoteric inspirations, the article demonstrates various aspects of the artist’s personality and his complicated relations with the authorities in the interwar period and in the first years after the war. (Transl. Z. Ziemann)

PL

Artykuł ukazuje sposób funkcjonowania twórcy Reduty, Juliusza Osterwy, w przestrzeni społeczno-politycznej. Punkt ciężkości przeniesiono z aktywności teatralnej na metody działania w życiu publicznym i na relacje z ludźmi decydującymi o możliwościach realizacji planowanych przedsięwzięć artystycznych. Zwrócono uwagę na sieć powiązań wolnomularskich, mających w dwudziestoleciu międzywojennym znaczny wpływ na rzeczywistość, nie tylko społeczną czy polityczną, ale także artystyczną. Osterwa, zainteresowany ezoteryką, antropozofią i romantycznym spirytualizmem, członek pierwszej założonej w niepodległej Polsce loży masońskiej, miał w środowisku wolnomularskim rozległe kontakty i wykorzystywał je do realizacji planów teatralnych. Przedmiotem refleksji jest też jego działalność jako artysty-społecznika i artysty-obywatela, co niejednokrotnie wynikało z wolnomularskich ideałów. Powiązanie wybranych epizodów z biografii Osterwy z historycznymi i instytucjonalnymi uwarunkowaniami oraz z inspiracjami religijno-ezoterycznymi umożliwiło ukazanie różnych aspektów osobowości artysty i jego skomplikowanych relacji z władzami państwowymi w dwudziestoleciu międzywojennym i w pierwszych latach powojennych.

Keywords

PL

Juliusz Osterwa; Reduta; Mieczysław Limanowski; wolnomularstwo; teatr polski 1918-1939; polityka kulturalna

EN

Juliusz Osterwa; Reduta; Mieczysław Limanowski; Freemasonry; Polish theatre 1918-1939; cultural politics

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Pamiętnik Teatralny
• Year: 2020
• Volume: 69
• Issue: 2
• Pages: 205-255

Dates

published

2020

Contributors

author

Marzena Kuraś

• Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk

• https://orcid.org/0000000348995695

References

• Chajn, L. (1984). Polskie wolnomularstwo 1920-1938. Warszawa: Czytelnik.
• Hass, L. (1973). Liberałowie, ezoterycy, piłsudczycy, Dzieje najnowsze, 3, 55, https://www.europeana.eu/pl/item/0940431/_nn374Xx
• Kanior, M. (1991). Pięćdziesiąt lat działalności benedyktynów tynieckich 1939-1989. Analecta Cracoviensia, XXIII, 326-257.
• Limanowski, M. Osterwa, J. (1987). Listy (Z. Osiński, red.). Warszawa: PIW.
• Osiński Z. (1999). Mieczysław Limanowski – dzisiaj, Konteksty. 3–4, s. 73-84.
• Osiński, Z. (2003). Pamięć Reduty. Osterwa. Limanowski. Grotowski. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
• Osterwa, J. (1968). Listy (E. Krasiński, red.). Warszawa: PIW.
• Osterwa, J. (1990). Reduta i teatr: Artykuły, wywiady, wspomnienia, 1914–1947 (Z. Osiński, red.). Wrocław: Wydawnictwo Wiedza o Kulturze.
• Osterwa, J. (1991). Z zapisków (I. Guszpit, red.). Wrocław: Wydawnictwo Wiedza o Kulturze.
• Osterwa, J. (2010). Raptularz kijowski (I. Guszpit, red., wstęp). Wrocław: Wydawnictwo Instytutu im. Jerzego Grotowskiego.
• Sapieżyna z Windisch-Graetzów, M. (2011). Indywidualność Juliusza Osterwy w życiu codziennym i stosunkach z nami (M. Osterwa-Czekaj, oprac.). Perfomer, 3. https://grotowski.net/performer/performer-3/indywidualnosc-juliusza-osterwy-w-zyciu-codziennym-i-stosunkach-z-nami
• Schiller, L. (1983). Droga przez teatr, 1924-1939 (J. Timoszewicz, oprac.). Warszawa: PIW.
• Schuré, É. (1939). Wielcy wtajemniczeni (R. Centnerszwerowa, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo J. Kubickigo.
• Szczublewski, J. (1965). Pierwsza Reduta Osterwy. Warszawa: PIW.
• Szczublewski, J. (1971). Żywot Osterwy, Warszawa: PIW.

Identifiers

DOI

10.36744/pt.221

Biblioteka Nauki

32069501