Nauczanie żywego słowa według Marii Wiercińskiej: Publikacje artystki z lat 1935–1938

• Authors: Anna Chojnacka

Title variants

EN

Teaching Recitation according to Maria Wiercińska: The Artist’s Publications from 1935–1938

Abstracts

EN

This article discusses Maria Wiercińska’s publications. The artist abandoned her acting career in the season of 1934/35, and she got qualified to work as a theatre director only after WW2. In the second half of the 1930s, she was occupied exclusively with recitation performances and-with real commitment-to teaching recitation at various levels; this is what all her publications are about. She wrote from a practitioner’s point of view. She distinguished the necessary stages of working on a recitation performance: taking interest, developing understanding, feeling the text, and delivering the presentation, with an emphasis on individual interpretation; the basis was to master enunciation. This was the model she herself adopted in her recitation work, and she proposed it to students of acting, teachers, school and preschool children. Working with children was particularly important in her view; she believed that teaching recitation not only gives them technique and expressiveness, but also shapes their aesthetic sense and social skills, and develops creativity. The article presents Wiercińska’s program in the context of the development of radio broadcasting, new pedagogical methods, publications for schools, and the popularity of school theatre. It showcases ordinary, under-appreciated work and retrieves an interesting but forgotten artist for theatre history. It thus fits into the framework of revising the dominant narrative of theatre history, focused on canonical titles and names, as well as into the feminist agenda in theatre research.

PL

Artykuł poświęcony jest publikacjom Marii Wiercińskiej. Artystka porzuciła karierę aktorską w sezonie 1934/35, a uprawnienia reżyserskie uzyskała dopiero po II wojnie światowej. W drugiej połowie lat trzydziestych XX wieku zajmowała się wyłącznie recytacją oraz – z prawdziwą pasją – nauczaniem żywego słowa na różnych poziomach, i tego dotyczą wszystkie jej teksty. Pisała z punktu widzenia praktyka. Wyróżniała niezbędne etapy pracy nad żywym słowem: zainteresowanie, zrozumienie, odczucie i prezentację z naciskiem na indywidualną interpretację, a podstawą miało być opanowanie poprawnej wymowy. Taki model sama realizowała i proponowała studentom uczelni aktorskich, nauczycielom, dzieciom w wieku szkolnym i przedszkolnym. Za szczególnie ważną uważała pracę nad żywym słowem z dziećmi, uznając, że nie tylko uczy techniki i wyrazistości, ale też kształtuje poczucie estetyczne i umiejętności społeczne, rozwija kreatywność. Artykuł przedstawia program Wiercińskiej w kontekście rozwoju radia, nowych wtedy metod pedagogicznych, wydawnictw dla szkół i popularności teatru szkolnego. Pokazuje zwykłą, niedocenianą pracę i przywraca historii teatru ciekawą, a zapomnianą artystkę. Wpisuje się więc zarówno w ramy rewizji dominującej narracji historycznoteatralnej, skupionej na kanonicznych tytułach i nazwiskach, jak i w nurt feministycznej rewizji narracji o dziejach teatru.

Keywords

EN

Maria Wiercińska; recitation teaching; recitation; school theatre; poetry on the radio

PL

Maria Wiercińska; nauczanie żywego słowa; recytacja; teatr szkolny; poezja w radiu

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Pamiętnik Teatralny
• Year: 2024
• Volume: 73
• Issue: 2
• Pages: 39-67

Dates

published

2024

Contributors

author

Anna Chojnacka

• Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk

• https://orcid.org/0000000151744155

References

• Bystroń, Jan Stanisław Publiczność literacka. Lwów: Książnica-Atlas, 1938.
• Hulewicz, Witold. „Poezja w mikrofonie”. Pion 3, nr 19 (1935): 5.
• Kotlarz, Piotr. Teatr szkolny w Drugiej Rzeczypospolitej (1918–1939): Koncepcje, działalność, znaczenie. Wydanie 2. Gdańsk: Fundacja Kultury WOBEC, 2018.
• Kwieciński, Zdzisław. Rocznica: Opracowanie inscenizacyjne obchodu Święta Niepodległości. Warszawa: Instytut Teatrów Ludowych, 1938.
• m.w. [Maria Wiercińska]. Recenzja Publiczności literackiej Bystronia. Teatr w Szkole 5, nr 3 (1938/39): 71.
• MW [Maria Wiercińska]. Recenzja Powsinóg beskidzkich Zegadłowicza; Rocznicy Kwiecińskiego; O roku ów Poredy. Przewodnik Pracy Społecznej 4, nr 3 (1938/39): 93–96.
• mw. [Maria Wiercińska]. Recenzja Zabaw rytmicznych Tańskiej. Teatr w Szkole 2, nr 6 (1935/36): 174–175.
• Moraczewska, Barbara. „Prekursorka instytucjonalnego wychowania małych dzieci w Polsce – Maria Weryho-Radziwiłłowiczowa (1858–1944)”. Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość 12 (2015): 215–231.
• Poreda, Eugeniusz, oprac. O roku ów… Widowisko w 7 obrazach na rocznicę odzyskania niepodległości. Warszawa: Instytut Teatrów Ludowych, 1938.
• Tańska, Maria. Zabawy rytmiczne ze śpiewem. Warszawa: „Nasza Księgarnia”, 1935.
• W. [Maria Wiercińska]. Recenzja Zarysu nauki żywego słowa Wieczorkiewicza et al. Ruch Pedagogiczny 26, nr 7/8 (1936/37): 278–279.
• Wieczorkiewicz, Bronisław, Henryk Szletyński i Jan Kochanowicz. Zarys nauki żywego słowa: Zarys teoretyczny – Technika dykcji – Wygłaszanie utworów. Warszawa: „Nasza Księgarnia”, 1936.
• Wiercińska, Maria. „O poezji w mikrofonie”. Pion 3, nr 29 (1935): 5–6.
• Wiercińska, Maria. „Początek nauki żywego słowa”. Teatr w Szkole 2, nr 3 (1935/1936): 60–63.
• Wiercińska, Maria. „Próby”. Teatr w Szkole 2, nr 4 (1935/36): 96–98.
• Wiercińska, Maria. Recenzja Zarysu nauki żywego słowa Wieczorkiewicza et al. Scena Polska, z. 1–4 (1937): 361–363.
• Zegadłowicz, Emil. Powsinogi beskidzkie: Dziesięć obrazów scenicznych w inscenizacji autora. Warszawa: Instytut Teatrów Ludowych, 1938.

Identifiers

DOI

10.36744/pt.2593

Biblioteka Nauki

34112045