Nowa dyrektywa tytoniowa w świetle postanowień Konstytucji RP

• Authors: Łukasz Gruszczyński , Michał Ziółkowski

Title variants

Nowa dyrektywa tytoniowa w świetle postanowień Konstytucji RP

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article assesses the compatibility of the new Tobacco Products Directive (TPD) with the Polish Constitution. It concludes that although the Polish Constitutional Tribunal remains in principle competent to review acts of EU law (including directives if certain conditions are met), the scope of such a review is very limited and consists only of assessing whether EU institutions acted within scope of the competences transferred to them. The same holds true for domestic measures which merely implement directives. As a consequence, any review of the TPD provisions will be very restricted and can hardly lead to their inapplicability on the Polish territory. The article also assesses the compatibility with the Polish Constitution of the plain packaging requirement, which is not provided for, but only suggested by the TPD. In this context, it concludes that the Tribunal will be fully competent to review any national measure that introduces such a restriction. Although the outcome of such a review cannot be predicted with certainty, the article posits that there are good grounds to believe that the plain packaging requirement will be considered constitutional (i.e. in particular with respect to those provisions of the Constitution which protect property and freedom of economic activity).

Keywords

PL

dyrektywa tytoniowa; produkt tytoniowy; dyrektywa; prawo Unii Europejskiej; konstytucja 1997; kontrola konstytucyjna; działalność gospodarcza; prawa majątkowe; znaki towarowe; prawo wewnętrzne; hierarchia norm prawnych; Tobacco Products Directive; TPD; tobacco products; directive; European Union law; Polish Constitution; constitutional control; economic activity; property rights; trademarks; internal law; dyrektywa tytoniowa; produkt tytoniowy; dyrektywa; prawo Unii Europejskiej; konstytucja 1997; kontrola konstytucyjna; działalność gospodarcza; prawa majątkowe; znaki towarowe; prawo wewnętrzne; hierarchia norm prawnych; Tobacco Products Directive; TPD; tobacco products; directive; European Union law; Polish Constitution; constitutional control; economic activity; property rights; trademarks; internal law

EN

Tobacco Products Directive; TPD; tobacco products; directive; European Union law; Polish Constitution; constitutional control; economic activity; property rights; trademarks; internal law; hierarchy of legal norms

• Publisher: Instytut Nauk Prawnych PAN / Institute of Legal Studies PAN
• Journal: Studia Prawnicze
• Year: 2014
• Issue: 1 (197)
• Pages: 73-111

Dates

published

2014-09-01

Contributors

author

Łukasz Gruszczyński

• Instytut Nauk Prawnych PAN

author

Michał Ziółkowski

• Instytut Nauk Prawnych PAN

References

• Agreement between the Government of Hong Kong and the Government of Australia for the Promotion and Protection of Investments [1993] ATS 30.
• Alemanno Alberto, ,,Further delay in the revision of the EU Tobacco Products Directive” http://www.albertoalemanno.eu/articles/further-delay-in-the-revision-of-the-eu-tobacco-products-directive [dostęp: 29.02.2012].
• Barcz J., Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 11.05.2005 r. (zgodność Traktatu akcesyjnego z Konstytucją RP) K18/04, ,,Kwartalnik Prawa Publicznego” 2005, nr 4.
• Biernat S., Miejsce prawa pochodnego Wspólnoty Europejskiej w systemie konstytucyjnym Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] C. Mik (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. a członkostwa polskie w Unii Europejskiej, Toruń 1999.
• Bogdanowicz P., Marcisz P., Szukając granic kontroli – glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 16.11.2011 r. (SK 45/09), „Europejski Przegląd Sądowy” 2012, nr 9.
• British American Tobacco New Zealand, Proposal to Introduce Plain Packaging of Tobacco Products in New Zealand, Submission of BAT (New Zealand) Limited, 5 października 2012, http://www.batnz.com/group/sites/bat_5lpj9k.nsf/vwPagesWebLive/DO8TX6FE/$FILE/medMD8ZBUJZ.pdf?openelement)
• Cancer Council Victoria, Plain packaging of cigarettes: a review of the evidence, 2011, http://www.cancervic.org.au/downloads/mini_sites/Plainfacts/TCUCCVEvOverview_FINALAUG122011.pdf.
• Czapliński W., Prawo wspólnotowe a prawo wewnętrzne w praktyce sądów konstytucyjnych państw członkowskich (wybrane zagadnienia), ,,Kwartalnik Prawa Publicznego” 2004, nr 2.
• Davison M., The Legitimacy of Plain Packaging under International Intellectual Property Law: Why There is no Right to Use a Trademark under either the Paris Convention or the TRIPS Agreement, [w:] A. Mitchell, T. Voon, J. Liberman (red.), Public Health and Plain Packaging of Cigarettes: Legal Issues, Edward Elgar Publishing 2012.
• Decyzja ramowa Rady nr 2002/584/WSiSW z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi, Dz. Urz. WE L 190 z 18.07.2002.
• Dyrektywa 2001/37/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, 5 czerwca 2001 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich, dotyczących produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych, Dz. U. L 194 z 18 lipca 2001 r.
• Dyrektywa 2003/33/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, 26 maja 2003 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich, odnoszących się do reklamy i sponsorowania wyrobów tytoniowych, Dz. U. L 152 z 20 czerwca 2003 r.
• Dyrektywa 2010/13/UE Parlament u Europejskiego i Rady, 10 marca 2010 r. w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących świadczenia audiowizualnych usług medialnych (wersja ujednolicona), Dz. U. L 95 z 15.04.2010.
• Dyrektywa parlamentu europejskiego i rady w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich w sprawie produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów, 19 grudnia 2012 r., COM(2012) 788 final.
• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady, 3 kwietnia 2014 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich w sprawie produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych i po-wiązanych wyrobów oraz uchylająca dyrektywę 2001/37/WE, Dz. U. L 127 z 29.04.2014.
• Dyrektywa Rady 2011/64/UE, 21 czerwca 2011r. w sprawie struktury oraz stawek akcyzy stosowanych do wyrobów tytoniowych, Dz. U. L 176z 5 lipca 2011 r.
• European Respiratory Society, http://www.ersnet.org/news/item/4607-ers-welcomes-tobacco-products-directive.html.
• Frankel S., Gervais D., Plain Packaging and the Interpretation of the TRIPS Agreement, ,,Vanderbilt Journal of Transnational Law”.
• Garlicki L., Konstytucja a „sprawy zewnętrzne”, ,,Przegląd Sejmowy’’ nr 4/2007, s. 208.
• Garlicki L., Masternak-Kubiak M., Władza sądownicza a stosowanie prawa międzynarodowego i prawa Unii Europejskiej, [w:] K. Wójtowicz (red.), Otwarcie konstytucji RP na prawo międzynarodowe i procesy integracyjne, Warszawa 2006.
• Garlicki L., Przesłanki ograniczenia konstytucyjnych praw i wolności (na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego), ,,Państwo i Prawo” 2001, nr 1.
• Garlicki L., Uwaga 16 do art. 188, [w:] L. Garlicki (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Tom V, Warszawa 2007.
• Garlicki L., uwaga 18 do art. 21, [w:] L. Garlicki (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Tom 3, Warszawa 2003.
• Gruszczyński Ł., Zakaz publicznego prezentowania wyrobów tytoniowych w punktach sprzedaży jako środek o skutku równoważnym – glosa do orzeczenia Trybunału EFTA z 12.09.2011 r. (E-16/10), „Europejski Przegląd Sądowy” 2013, nr 2.
• Guidelines for Implementation of Article 11 of the WHO Framework Convention on Tobacco Control, przyjęte przez Konferencję Stron Konwencji, 17–22 listopada 2008 r., FCTC/COP3(10).
• Heckman J., Heckman J., UK Plain Packaging Consultation, sierpień 2012, http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_385_en.pdf).
• Hofmański P., Glosa do wyroku TK z 27 kwietnia 2005 r., sygn. P 1/05, ,,Państwo i Prawo” 2005, nr 9.
• Imperial Tobacco Limited v. The Lord Advocate (Scotland), 12.12.2012, [2012] UKSC 61, Supreme Court of the United Kigndom.
• Jaroszyński T., Rozporządzenie wspólnotowe jako przedmiot skargi konstytucyjnej, „Europejski Przegląd Sądowy” 2007, nr 4.
• JT Intl. and BAT Australiasia Ltd. v. Australia, 5.12.2012, S409/2011 & S389/2011, High Court of Australia.
• Kancelaria Sejmu, Biuro Komisji Sejmowych, Pełny zapis przebiegu posiedzenia Komisji do spraw Unii Europejskiej (nr 121) z dnia 6 lutego 2013 r.
• Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej, Dz. U. 2010 C 83.
• Komisja Europejska , Report on the public consultation on the possible revision of the Tobacco Products Directive (2001/37/EC), lipiec 2011, http://ec.europa.eu/health/tobacco/docs/consultation_report_en.pdf
• Komisja Europejska, Press statement on behalf of the European Commission, 16 październik 2012 r., Memo/12/788.
• Komunikat Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych z posiedzenia, 16 stycznia 2013 r.
• Konwencja Ramowa WHO o Kontroli Rynku Wyrobów Tytoniowych, otwarta do podpisu 16.06.2003, 2302 UNTS 166 (weszła w życie 27 lutego 2005 r.)
• Łętowska E., Królikowski J., Łyszkowska A., Sokólska-Warchoł J., Zasada skargowości – wątpliwości i uwarunkowania na tle acquis constitutionnel, [w:] K. Budziło (red.), Księga XXV-lecia Trybunału Konstytucyjnego. Ewolucja funkcji i zadań Trybunału Konstytucyjnego – założenia a ich praktyczna realizacja, Warszawa 2010.
• Łętowska E., Multicentryczność współczesnego systemu prawa i jej konsekwencje, ,,Państwo i Prawo” 2005, nr 4.
• Łętowska E., Prawo europejskie wobec trybunałów konstytucyjnych państw członkowskich: możliwość rewizji implicite konstytucji?, [w:] M. Granat (red.), Stosowanie prawa międzynarodowego i wspólnotowego w wewnętrznym porządku prawnym Francji i Polski, Warszawa 2007.
• Mączyński A. , Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, [w:] M. Zubik (red.), Księga XX-lecia Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2006.
• Masternak-Kubiak M., Jakimo W., Pozycja ustrojowa Trybunału Konstytucyjnego po akcesji Polski do Unii Europejskiej, [w:] B. Banaszak, M. Jabłoński (red.), Konieczne i pożądane zmiany Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r., Warszawa 2010.
• Notice of Claim under the Australia / Hong Kong Agreement for the Promotion and Protection of Investments, 15.07.2011, http://www.dfat.gov.au/foi/dow n load s/d fat-foi-11-20550.pdf.
• Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 13 czerwca 2003 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy - Prawo własności przemysłowej, Dz. U. z 2003 r., Nr 119, poz. 1117. ze zm.
• Obwieszczenie Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 12 lutego 1996 r. w sprawie publikacji załączników do Porozumienia ustanawiającego Światową Organizację Handlu (WTO). Dz. U. 1996, Nr 32, poz. 143.
• Otto P., Szymaniak p., Dyrektywa tytoniowa może naruszać polskie przepisy, „Dziennik Gazeta Prawna”, 20.12.2012.
• Partial Guidelines for Implementation of Articles 9 and 10 of the WHO Framework Convention on Tobacco Control, przyjęte przez Konferencję Stron Konwencji, 15–20 listopad 2010 r., FC TC/COP4(10).
• Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 17 grudnia 2009 r., OTK ZU nr 11/A/2009, poz. 178.
• Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 19 grudnia 2006 r., OTK ZU nr 11/A/2006, poz. 177.
• R.J. Reynolds Tobacco Co. v. U.S. Food and Drug Administration, 24.08.2012, 11–5332, U.S. Court of Appeals for the District of Columbia (Washington).
• Rada Unii Europejskiej, 30 listopada 2009 r. w sprawie środowisk wolnych od dymu tytoniowego, Dz. U. C 296 z 5.12.2009.
• Rada Unii Europejskiej, Council agrees its position on revised EU tobacco directive, 21 czerwca 2013, 11388/13 Presse 284.
• Raport Appellate Body, United States – Measures Affecting the Production and Sale of Clove Cigarettes, Report, przyjęty 24 kwietnia 2012 r., WT/DS406/AB/R.
• Request for the Establishment of a Panel by Ukraine, Australia – Certain Measures concerning Trademarks and other Plain Packaging Requirements Applicable to Tobacco Products and Packaging, WT/DS434/11, 17 August 2012. wniosek o utworzenie panelu przez Ukrainę w Australii - niektóre środki dotyczące znaków towarowych i innych wymagań dotyczących zwykłego opakowania mających zastosowanie do wyrobów tytoniowych i opakowań, WT / DS434 / 11, 17 sierpnia 2012 r.
• Ross G., The EUs New Tobacco Directive: Protecting Cigarette Markets, Killing Smokers, ,,Forbes” 10.01.2013, http://www.forbes.com/sites/re-alspin/2013/01/10/the-eus-new-tobacco-directive-protecting-cigarette-markets-killing-smokers/
• Rozporządzenie Rady (WE), 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz. Urz. UE L12 z16.01.2001, s. 1, ze zm.).
• Skrzydło-Tefelska E., Przepisy nie zniechęcą do palenia papierosów, „Dziennik Gazeta Prawna”, 21.02.2013.
• Skubisz R., Trzebiatowski M., Prawo ochronne na znak towarowy, [w:] R. Skubisz (red.), System prawa prywatnego, Tom 14b. Prawo własności przemysłowej, Warszawa 2012.
• Stanowisko RP w sprawie Wniosku Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich w sprawie produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów, 30 stycznia 2013 r.
• The Irish Tobacco Manufacturers’ Advisory Committee, Submission in response to the Public Consultation on a proposal for an EU Directive on the Tobacco Products Directive http://www.itmac.ie/files/DownloadPlus/file/EUTobaccoProductsDirective-ITMAC Submission.pdf [dostęp: 16.01.2013].
• Tobacco Plain Packaging Act 2011, No. 148, 2011, An Act to discourage the use of tobacco products, and for related purposes, Com Law Authoritative Act C2011A00148.
• Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana) z 30.03.2010 r., Dz. U. C 83
• Tuleja P., Stosowanie Konstytucji RP w świetle zasady jej nadrzędności (wybrane problemy), Kraków 2005.
• Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych, Dz. U. z 1996, Nr 10, poz. 55.
• Uzasadnienie do Projektu dyrektywy tytoniowej.
• Voon T., Mitchell A., Face Off : Assessing WTO Challenges to Australia’s Scheme for Plain Tobacco Packaging, ,,Public Law Review” 2011, vol. 22.
• Wakefield M. A., Hayes L., Durkin S., Borland R., Introduction effects of the Australian plain packaging policy on adult smokers: a cross-sectional study, BMJ Open 2013.
• Wojtyczek K., Przekazywanie kompetencji państwa organizacjom międzynarodowym, Kraków 2007.
• Wojtyczek K., Trybunał Konstytucyjny w europejskim systemie konstytucyjnym, ,,Przegląd Sejmowy” 2009, nr 4.
• Wojtyczek K., Zasada proporcjonalności [w:] B. Banaszak, A. Preisner (red.) Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP, Warszawa 2002.
• Wojtyczk K., Granice ingerencji ustawodawczej w sferę człowieka w Konstytucji RP, Kraków 1999.
• Wójtowicz K., Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej a członkostwo w Unii Europejskiej, [w:] E. Popławska (red.), Konstytucja dla rozszerzającej się Europy, Warszawa 2000.
• Wójtowicz K., Kontrola konstytucyjności aktów Unii Europejskiej podjętych ultra vires – między pryncypiami a lojalną współpracą, [w:] R. Balicki, M. Masternak-Kubiak (red.),W służbie dobru wspólnemu, Warszawa 2012.
• Wójtowicz K., Poszanowanie tożsamości konstytucyjnej państw członkowskich Unii Europejskiej, ,,Przegląd Sejmowy” 2010, nr 4.
• Wójtowicz K., Sądy konstytucyjne wobec prawa Unii Europejskiej, Warszawa 2012.
• Wójtowicz K., Zasad proporcjonalności jako wyznacznik konstytucyjności norm, [w:] M. Zubik (red.) Księga XX-lecia Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2006.
• Wronkowska S., Kilka uwag o prawodawcy negatywnym, ,,Państwo i Prawo” 2008, nr 10.
• Wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie The Queen przeciwko Secretary of State for Health, ex parte British American Tobacco (Investments) Ltd and Imperial Tobacco Ltd.[2 0 02] Rec . I –114 53, C-491/01.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 16 listopada 2011 r., OTK ZU nr 9/A/2011, poz. 97.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 1 czerwca 2005 r., sygn. P 25/02, OTK ZU nr 6/A/2005, poz. 65.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 1 grudnia 2005 r., sygn. SK 10/05, OTK ZU nr 11/A/2005, poz. 139.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 kwietnia 2001 r., sygn. U 7/00, OTK ZU nr 3/2001, poz. 56.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 października 2001 r., sygn. K 28/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 212.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 maja 2004 r., sygn. K 18/04, OTK ZU nr 5/A.2005, poz. 49.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 maja 2005 r. w sprawie Traktatu o przystąpieniu do Unii Europejskiej, sygn. K 18/04, OTK ZU nr 5/A/2005 poz. 49.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 września 2006 r., sygn. P 14/06, OTK ZU nr 8/A/2006, poz. 102.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 kwietnia 2000 r., sygn. K 8/98, OTK ZU nr 3/2000, poz. 87
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 stycznia 1999, sygn. P 2/98, OTK ZU nr 1/1999, poz. 2.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 grudnia 2012 r., sygn. P 12/11, OTK ZU nr 11/A/2012, poz. 135.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 października 2010 r. sygn. akt Kp 1/09.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 października 2007 r., sygn. K 28/06, OTK ZU nr 9/A/2007, poz. 104.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 października 2012 r., sygn. K 4/10, OTK ZU nr 9/A/20012, poz. 106.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 grudnia 2008 r., sygn. P 16/08, OTK ZU nr 10/A/2008, poz. 181.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 lipca 2012 r., sygn. K 14/12, OTK ZU nr 7/A/2012, poz. 82.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 lutego 2009 r., sygn. Kp 3/08, OTK ZU nr 2/A/2009, poz. 9.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 marca 2010 r., sygn. K 8/08, OTK ZU nr 3/A/2010, poz. 23.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 19 maja 2009 r., sygn. K 47/07, OTK ZU nr 5/A/2009, poz. 68.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 19 maja 2011 r., sygn. K 20/09, OTK ZU nr 4/A/2011, poz. 35.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 czerwca 2005 r., sygn. P 25/02, OTK ZU nr 6/A/2005, poz. 65.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 kwietnia 2004 r., sygn. K 33/03, OTK ZU nr 4/A/2004, poz. 31.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 lipca 2010 r., sygn. SK 21/08, OTK ZU nr 6/A/2010, poz. 62.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 listopada 2010 r. sygn. akt K 32/09, OTK ZU nr 9/A/2010, poz. 108.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 października 2007 r., sygn. SK 7/06, OTK ZU nr 9/A/2007, poz. 108.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 lipca 2013 r., sygn. P 56/11, OTK ZU nr 6/A/2013, poz. 85.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 listopada 2003 r., sygn. K 37/02, OTK ZU nr 9/A/2003, poz. 96.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 kwietnia 1995 r., sygn. K 11/94, OTK 1995, poz. 12.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 maja 2008 r., sygn. SK 25/07, OTK ZU nr 4/A/2008, poz. 62.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 marca 2007 r., sygn. K 29/06, OTK ZU nr 3/A/2007, poz. 30.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 kwietnia 2005 r. sygn. akt P 1/05, , OTK ZU nr 4/A/2005 poz. 42.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 kwietnia 2005 r. sygn. akt p 1/05.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 kwietnia 2005 r., sygn. P 1/05, OTK ZU nr 4/A/2005, poz. 42.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 lutego 2008 r., sygn. K 43/07, OTK ZU nr 1/A/2008, poz. 8.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 stycznia 2003 r., sygn. K 2/02, OTK ZU nr 1/A/2003, poz. 4.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29 czerwca 2001 r., sygn. K 23/00, OTK ZU nr 5/2001, poz. 124.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29 kwietnia 2003 r., sygn. SK 24/02, OTK ZU nr4/A/2003, poz. 33.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29 maja 2001 r., sygn. K 5/01, OTK ZU nr 4/2001, poz. 87.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 kwietnia 2008 r., sygn. SK 16/07, OTK ZU nr 3/A/2008, poz. 45.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 kwietnia 2011 r., sygn. P 26/09, OTK ZU nr 3/A/2011, poz. 18.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 października 2010 r. sygn. akt SK 26/08, OTK ZU nr 8/A/2010, poz. 73.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 października 2010 r. sygn. akt SK 26/08.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 grudnia 2011 r., sygn. SK 3/11, OTK ZU nr 10/A/2011, poz . 113.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 kwietnia 2004 r., sygn. SK 56/03, OTK ZU nr 4/A/2004, poz. 29.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 lutego 2001 r., sygn. K 27/00, OTK ZU nr 2/2001, poz. 29.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 maja 2001 r., sygn. K 19/00, OTK ZU nr 4/2001, poz. 82.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 lipca 2008 r., sygn. K 46/07, OTK ZU nr 6/A/2008, poz. 104.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 lipca 2008 r., sygn. P 36/07, OTK ZU nr 6/A/2008, poz. 103.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 października 2007 r., sygn. K 20/07, OTK ZU nr 9/A/2007, poz. 102.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 grudnia 2008 r., sygn. K 61/07, OTK ZU nr 10/A/2008, poz. 174.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia marca 2000 r., sygn. P 5/99, OTK ZU nr 2/2000, poz. 60.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 7 stycznia 2004 r. w sprawie Wells przeciwko Secretary of State for Transport, Local govenment and the Regions, C 201/02).
• Wyrok Trybunału z dnia 15 lipca 1964 r. w sprawie Costa przeciwko Enel, C-6/64.
• Wyrok Trybunału z dnia 2 sierpnia 1996 r. w sprawie Komisja przeciwko Księstwu Luksemburga, C-473/93.
• Wyrok Trybunału z dnia 22 października 1987 r. w sprawie Foto Frost przeciwko Hauptzollamt Lübeck Ost, C-314/85.
• Wyrok z 13 października 2010 r., sygn. Kp 1/09, OTK ZU nr 8/A/2010, poz. 74.
• Wyrozumska A. , Prawo międzynarodowe oraz prawo Unii Europejskiej a konstytucyjny system źródeł prawa, [w:] K. Wójtowicz (red.) Otwarcie konstytucji RP na prawo międzynarodowe i procesy integracyjne, Warszawa 2006.
• Wyrzykowski M., Granice praw i wolności – granice władzy, [w:] B. Oliwa-Radzikowska (red.), Obywatel – jego wolności i prawa, Warszawa 1998.
• Wyrzykowski M., Ziółkowski M., Prawo do skargi konstytucyjnej, [w:] R. Hauser, A. Wróbel, Z. Niewiadomski (red.), System Prawa Administracyjnego, Tom 2, Warszawa 2012.
• XV Akt dotyczący warunków przystąpienia oraz dostosowań w Traktatach – Przystąpienie Republiki Austrii, Republiki Finlandii i Królestwa Szwecji, Dz. U. C 241.
• Zaradkiewicz K., Instytucjonalizacja wolności majątkowej. Koncepcja prawa podstawowego własności i jej urzeczywistnienie w prawie prywatnym, Warszawa 2013.
• Związek Przedsiębiorców i Pracodawców, Stanowisko ZPP w sprawie ,,Dyrektywy Tytoniowej” http://zpp.net.pl/pl/Aktualnosci/STANO-WISKO-ZPP-WS-TZW.-DYREKTYWY-TYTONIOWEJ [dostęp: 11.01.2013].

Identifiers

DOI

10.37232/sp.2014.1.3