Powaga rzeczy osądzonej i prawomocność rozszerzona a kontrola wzorców umownych

• Authors: Tomasz Szanciło

Title variants

Powaga rzeczy osądzonej i prawomocność rozszerzona a kontrola wzorców umownych

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Issues concerning illegal contractual provisions, as well as the extent of the effects of a judicial decision that recognizes the provision of standard contracts illegal, causes  great controversy, both theoretical and practical. This is important because this question concerns the constitutional principle of protection of consumers. The primary objective of the law concerning of illegal provisions is healing of legal relations arising from irregularities in the contracting process, related to the contractual advantage one of the parties. Due to the increasingly common practice used by entrepreneurs in standard contracts with consumers, it is necessary to their judicial review. It aims to eliminate from standard contracts such provisions that grossly violate the interests of consumers, putting them in a much worse position in relation to a person who uses such a standard contract. But the question is whether, in circumstances where the specific contractual provision will be criminalized and the court will prohibit a particular entrepreneur using it in dealings with consumers, such a decision also involves other entrepreneurs. In other words, if though they are not party to the trial, they are obliged to adhere to the judgment. We are dealing here with the opposition of the rule of law to the court for every person, including entrepreneurs, to the principle of consumer protection, which is really executed. The essence of the problem boils down to the concept of extended validity, so that the art. 47943 Civil Procedure Code, which provides for such an effect applies only to the entrepreneur who was a party (defendant) in trial for the recognition provisions of standard contracts illegal, whether it should be assumed broad interpretation, so that inscribing of a clause in the register of the President of the Trading Standard Office has certain effects also in relation to other entrepreneurs who use patterns agreement. The problem takes on added significance if we consider the possibility of punishment in antitrust proceedings businesses using abusive clauses that have been inscribed into the register.

Keywords

PL

rzecz osądzona; klauzule niedozwolone; postępowanie cywilne; umowa; wzory umów; res judicata; abusive clauses; civil law procedure; contract; contract specimen; rzecz osądzona; klauzule niedozwolone; postępowanie cywilne; umowa; wzory umów; res judicata; abusive clauses; civil law procedure; contract; contract specimen

EN

res judicata; abusive clauses; civil law procedure; contract; contract specimen

• Publisher: Instytut Nauk Prawnych PAN / Institute of Legal Studies PAN
• Journal: Studia Prawnicze
• Year: 2015
• Issue: 1 (201)
• Pages: 81-125

Dates

published

2015-09-01

Contributors

author

Tomasz Szanciło

• Sędzia Sądu Okręgowego w Warszawie, Wyższa Szkoła Menadżerska w Warszawie

References

• Bednarek M., [w:] E. Łętowska (red.), System prawa prywatnego. Prawo zobowiązań – część ogólna, t. 5, Warszawa 2006.
• Bednarek M., Wzorce umów w prawie polskim, Warszawa 2005.
• Broniewicz W., Prawomocność orzeczeń w postępowaniu cywilnym, „Studia Cywilistyczne” 1976, t. V.
• Chalmers D., Davies G., Monti G., European Union Law, Cambridge 2010.
• Czeszejko-Sochacki Z., Prawo do sądu w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (ogólna charakterystyka), „Państwo i Prawo” 1997, nr 11–12.
• Dolecki H., Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 2007.
• Dyrektywa 93/13/EWG Rady z 5.04.1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, Dz.Urz. UE L 95, s. 29 ze zm.
• Dyrektywa 98/27/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 19.05.1998 r. w sprawie nakazów zaprzestania szkodliwych praktyk w celu ochrony interesów konsumentów, Dz. Urz. UE L 166, ze zm.
• Hajerko J., Moc wiążąca wzorców umownych, „PS” 2007, nr 7–8.
• Jagielska M., Niedozwolone klauzule umowne, [w:] E. Nowińska, P. Cybula (red.), Europejskie prawo konsumenckie a prawo polskie, Kraków 2005.
• Jagielska M., Nowelizacja Kodeksu cywilnego: kontrola umów i wzorców umownych, „Monitor Prawniczy” 2000, nr 11.
• Jagielska M., Skutki wpisu postanowienia wzorca umownego do rejestru niedozwolonych postanowień – glosa do postanowienia SN z 13.07.2006 r., III SZP 3/06, „Europejski Przegląd Sądowy” 2007, nr 5.
• Jesionowska B., Charakter prawny wpisu klauzuli abuzywnej do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, „PUG” 2006, nr 11.
• Jodłowski J., Zasady naczelne socjalistycznego postępowania cywilnego [w.] J. Jodłowski (red.), Wstęp do systemu prawa procesowego cywilnego. Zbiór studiów, Wrocław 1974.
• Kadzik A., O abstrakcyjnej kontroli wzorców umownych, „Radca Prawny” 2003, nr 4.
• Kadzik A., Postępowanie w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone, „Radca Prawny” 2003, nr 4.
• Kaliński M., Winczorek P., W sprawie zakresu skutków uznania postanowienia wzorca umownego za niedozwolone i jego zgodności z konstytucją, „Przegląd Sądowy” 2013, nr 9.
• Keirsbilck B., The erga omnes eff ect of the fi nding of an unfair contract term: Nemzeti, „Common Market Law Review” 2013, vol. 5
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.04.1997 r., Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.
• Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2, Dz. U. z 1993 r., Nr 61, poz. 284 ze zm.
• Korzan K., Orzeczenia konstytutywne w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1972.
• Kubala W., Wzorce umowne i ich rola w obrocie, „Radca Prawny” 1999, nr 1.
• Kubiak A., Konstytucyjna zasada prawa do sądu w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, Łódź 2006.
• Kunicki I., Związanie sądu wydanym orzeczeniem w procesie cywilnym, Warszawa 2010.
• Lemkowski M., Materialna ochrona konsumentów, „RPEiS” 2002, nr 3.
• Lubiński K., Prawomocność materialna orzeczeń w postępowaniu nieprocesowym, „Państwo i Prawo” 2003, nr 11.
• Łętowska E., Prawo umów konsumenckich, Warszawa 2002.
• Łętowska E., Wzorce umowne. Ogólne warunki, wzory, regulaminy, Wrocław 1975.
• Marszałkowska-Krześ E., [w:] E. Marszałkowska-Krześ (red.), Postępowanie cywilne, Warszawa 2008.
• Miąsik D., [w:] T. Skoczny (red.), Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, Warszawa 2009.
• Michalska M., Wyrokowanie w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone, [w:] Ł. Błaszczak (red.), Wokół problematyki orzeczeń, Toruń 2007.
• Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych otwarty do podpisu w Nowym Jorku dnia 19 grudnia 1966 r., Dz. U. z 1977 r., nr 38, poz. 167.
• Moskała J., Eliminacja klauzul abuzywnych z polskiego obrotu gospodarczego, „Glosa” 2008r. nr 4.
• Niemiecki Kodeksu cywilnego BGB (Bürgerliches Gesetzbuch), § 305.
• Nowacki M., nstytucja Rzecznika Generalnego w ETS, „Europejski Przegląd Sądowy” 2008, nr 3.
• Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 grudnia 2005 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, Dz. U. z 2005 r., nr 244, poz. 2080 ze zm.
• Olczyk M., Zmiana treści umowy w czasie trwania stosunku umownego między bankiem a jego klientem na przykładzie zmiany stóp oprocentowania, „Prawo Bankowe” 2001.
• Orzeczenie Sądu Najwyższego z 18.02.1955 r., III CR 199/54, OSNC 1956, nr 4, poz. 100.
• Orzecznictwo Sądu Najwyższego z 19.03.2014 r., I CSK 20/14.
• Pecyna M., Prorogacja sądu w obrocie konsumenckim, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2003, nr 4.
• Popiołek W., [w:] K. Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. I, Warszawa 2013.
• Postanowienie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 19.11.2014 r., VI ACa 165/14.
• Radwański Z., Zobowiązania– część ogólna, Warszawa 2003.
• Rejdak M., Defi nicja terminu „wzorzec umowy konsumenckiej”, „RPEiS” 2005, nr 3.
• Rejdak M., Postępowanie w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone. Komentarz, Warszawa 2009.
• Resich Z., [w:] Z. Resich (red.), System prawa procesowego. T. 2. Postępowanie rozpoznawcze przed sądem pierwszej instancji, Ossolineum 1987.
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1933 r. - Kodeks zobowiązań, Dz.U. nr 82, poz. 598 ze zm.
• Rudnicki S., Glosa do wyroku SN z dnia 7 kwietnia 1998 r., I PKN 90/98, „Monitor Prawniczy” 2001, nr 19.
• Rutkowska E., Charakter prawny i treść bankowych wzorców umownych, „Prawo Bankowe” 1999, nr 5.
• Rutkowska E., Moc wiążąca bankowych wzorców umownych, „Przegląd Prawa i Administracji” 2004, nr 60.
• Skory M., Klauzule abuzywne w polskim prawie ochrony konsumenta, Kraków 2005.
• Szanciło T., Glosa do uchwały SN z dnia 13 stycznia 2011 r., III CZP 119/10, „Glosa” 2012.
• Szczurowski T., Udostępnienie wzorca umowy w postaci elektronicznej, „PPH” 2005, nr 7.
• Świstak A., Abstrakcyjna kontrola wzorców umownych w praktyce, „Państwo i Prawo” 2003, nr 5.
• Traktat między Królestwem Belgii, Królestwem Danii, Republiką Federalną Niemiec, Republiką Grecką, Królestwem Hiszpanii, Republiką Francuską, Irlandią, Republiką Włoską, Wielkim Księstwem Luksemburga, Królestwem Niderlandów, Republiką Austrii, Republiką Portugalską, Republiką Finlandii, Królestwem Szwecji, Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (Państwami Członkowskimi Unii Europejskiej) a Republiką Czeską, Republiką Estońską, Republiką Cypryjską, Republiką Łotewską, Republiką Litewską, Republiki Cypryjskiej, Republiki Łotewskiej, Republiki Litewskiej, Republiki Węgierskiej, Republiki Malty, Rzeczypospolitej Polskiej, Republiki Słowenii i Republiki Słowackiej do Unii Europejskiej, podpisany w Atenach w dniu 16 kwietnia 2003 r. Republiką Węgierską, Republiką Malty, Rzecząpospolitą Polską, Republiką Słowenii, Republiką Słowacką dotyczący przystąpienia Republiki Czeskiej, Republiki Estońskiej, Dz. U. 2004 r., Nr 90, poz. 864/2 ze zm.
• Trstenjak V., Procedural Aspects of European Consumer Protection Law and the Case Law of the CJEU, „European Review of Private Law” 2013, nr 2.
• Trzaskowski R., Przesłanki i skutki uznania postanowień wzorca umowy za niedozwolone (art. 47936–47945 k.p.c.), „Prawo w działaniu” 2008, nr 6.
• Uchwała Sądu Najwyższego z 13.01.2011 r., III CZP 119/10, OSNC 2011, nr 9, poz. 95.
• Uchwała Sądu Najwyższego z 19.12.2003 r., III CZP 95/03, OSNC 2005, nr 2, poz. 25.
• Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2006 r., III SZP 3/06, OSNP 2007, nr 1–2, poz. 35.
• Uchwała Sądu Najwyższego z 19.12.2003 r., III CZP 95/03, OSNC 2005, nr 2, poz. 25.
• Uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2015 r., III CZP 17/15.
• Uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 7.10.2008 r., III CZP 80/08, OSNC 2009, nr 9, poz. 118.
• Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, Dz. U. nr 50, poz. 331 ze zm..
• Ustawa z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, Dz. U. Nr 22, poz. 271 ze zm.
• Ustawa z dnia 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym, Dz.U. z 2013, poz. 1203 ze zm.), Art. 15.
• Ustawa z dnia 23.11.2002 r. o Sądzie Najwyższym, Dz.U. z 2013 r., poz. 499 ze zm., Art. 60 § 1.
• Weitz K., [w:] T. Wiśniewski (red.), System prawa handlowego. Postępowanie sądowe w sprawach gospodarczych, t. 7, Warszawa 2007.
• Weitz K., Postępowanie w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone, [w:] T. Wiśniewski (red.), Postępowanie w sprawach gospodarczych. System prawa handlowego, t. 7, Warszawa 2007.
• Wesołowska I., Niedozwolone postanowienia umowne, [w:] C. Banasiński (red.), Standard wspólnotowe w polskim prawie ochrony konsumenta, Warszawa 2004.
• Węgrzynowski Ł., Niedozwolone postanowienia umowne jako środek ochrony słabszej strony umowy obligacyjnej, Warszawa 2006.
• Wszołek J., Rejestr klauzul niedozwolonych – zagadnienia systemowe i wątpliwości konstytucyjne wokół skutków wpisu, „Monitor Prawniczy” 2011, nr 12.
• Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 19.10.2005 r. w sprawie 32555/96 Roche v. Wielka Brytania.
• Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 14.03.2013 r. w sprawie Oleynikov v. Rosja.
• Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 15.06.2006 r. 22892/03 w sprawie Bakiyevets v. Rosja.
• Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 22.10.2013 r. w sprawie 20577/06 Sace Elektrik Ticaret ve Sanayi A.S. v. Turcja.
• Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 7.07.1989 r. w sprawie 10873/84 Tre Traktorer Aktiebloag v. Szwecja, [w:] M. A. Nowicki (red.), Europejski Trybunał Praw Człowieka. Orzecznictwo. Prawo do rzetelnego procesu, t. 1, Kraków 2001.
• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 27.05.1992 r., I ACr 217/92, „Wokanda” 1993, nr 1.
• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 5.03.2014 r., I ACa 1189/13.
• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 12.12.2012 r., VI ACa 921/12.
• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 15.01.2014 r., VI ACa 919/13.
• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 18.03.2013 r., VI ACa 1265/12.
• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 24.04.2013 r., I ACa 1433/12.
• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 24.10.2013 r., VI ACa 535/13.
• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 28.05.2014 r., VI ACa 1078/13.
• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 4.02.2014 r., VI ACa 790/13.
• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 26 kwietnia 2006 r., III AUa 3303/04.
• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 13.03.2013 r., VI ACa 1265/12.
• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 15.01.2014 r., VI ACa 919/13.
• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 4.04.2013 r., VI ACa 1342/12.
• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 4.10.2011 r., VI ACa 282/11.
• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 8.10.2008 r., VI ACa 772/08.
• Wyrok Sądu Najwyższego z 13.10.2005 r., I CK 217/05.
• Wyrok Sądu Najwyższego z 20.09.2013 r., II CSK 708/12.
• Wyrok Sądu Najwyższego z 20.1.2011 r., I CSK 218/10.
• Wyrok Sądu Najwyższego z 23.10.2013 r., IV CSK 142/13.
• Wyrok Sądu Najwyższego z 3.10.2008 r., I CSK 70/08, „Glosa” 2009, nr 3.
• Wyrok Sądu Najwyższego z 31.05.2001 r., V CKN 247/00.
• Wyrok Sądu Najwyższego z 8.03.2010 r., II PK 249/09, OSNP 2011, nr 17–18, poz. 225.
• Wyrok Sądu Najwyższego z 12.04.2011 r. (III SK 44/10, OSNP 2012, nr 9–10, poz. 132).
• Wyrok Sądu Najwyższego z 12.07.2002 r., V CKN 1110/00.
• Wyrok Sądu Najwyższego z 13.01.2000 r., II CKN 655/98.
• Wyrok Sądu Najwyższego z 13.12.2013 r., III CZP 73/13.
• Wyrok Sądu Najwyższego z 15.05.2001 r., I CKN 974/00.
• Wyrok Sądu Najwyższego z 15.11.2013 r., V CSK 500/12.
• Wyrok Sądu Najwyższego z 18.04.1980 r., IV CR 85/80, OSNC 1980, nr 11, poz. 214.
• Wyrok Sądu Najwyższego z 19.10.2012 r., V CSK 485/11.
• Wyrok Sądu Najwyższego z 23.5.2002 r., IV CKN 1073/00.
• Wyrok Sądu Najwyższego z 29.08.2013 r., I CSK 711/12.
• Wyrok Sądu Najwyższego z 30.11.2000 r., I CKN 970/98, OSNC 2001, nr 6, poz. 93.
• Wyrok Sądu Najwyższego z 7.12.2006 r., III CSK 266/06.
• Wyrok Sądu Najwyższego z 9.10.2003 r., V CK 277/02, OSNC 2004, nr 11, poz. 184.
• Wyrok Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z 13.06.2005 r., XVII Ama 20/04, „Wokanda” 2006, nr 3.
• Wyrok Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z 25.05.2005 r., XVII Ama 46/04.
• Wyrok Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z 25.11.2008 r., XVII Ama 31/08.
• Wyrok Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z 19.06.2002 r., XVII Ama 34/01.
• Wyrok SN z dnia 13.07.2005 r., sygn. I CK 832/04, „Biuletyn SN” 2006, nr 2.
• Wyrok SN z dnia 3.02.2006 r., sygn. I CK 297/05, „Wokanda” 2006, nr 7–8.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 27.06.2000 r. w sprawie Océano Grupo Editorial S.A. v. Rocio Murciano Quinteiro i in. (C-240/98-244/98), „European Court Reports” 2000, nr 6.
• Wyrok z dnia 19 czerwca 2002 r. w sprawie powództwa w sprawie z powództwa Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów przeciwko "The American Academy of English" Sp. z o.o. w Katowicach, Dz.Urz. UOKiK 2002, nr 3/4, poz. 174.
• Wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 9 listopada 2012 r., sygn. III SK 18/13.
• Wyroku Sądu Najwyższego z 11.10.2007 r., sygn. III SK 19/07.
• Wyroku Sądu Najwyższego z 5.06.2007 r., sygn. I CSK 117/07.
• Wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2006 r., sygn. akt III SK 7/06, OSNP 2007, nr 13-14, poz. 207.
• Wyżykowski B., Abstrakcyjna kontrola postanowień wzorców umów, „PPH” 2013, nr 10.
• Zagrobelny K., [w:] E. Gniewek (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2011.
• Żuławska C., [w:] G. Bieniek, Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga trzecia Zobowiązania, t. I, Warszawa 2009.

Identifiers

DOI

10.37232/sp.2015.1.4