Maxa Schelera pluralistyczna koncepcja wiedzy

• Authors: Stanisław Czerniak

Title variants

EN

Max Scheler’s pluralistic conception of knowledge

Abstracts

EN

This article aims to reconstruct Max Scheler’s conception of three types of knowledge, outlined in his late work Philosophical Perspectives (1928). Scheler distinguished three kinds of knowledge: empirical, used to exercise control over nature, eidetic (essential) and metaphysical. I review the epistemological criteria that underlie this distinction, and its functionalistic assumptions. In the article’s polemic part I accuse Scheler of a) crypto-dualism in his theory of knowledge, which draws insufficient distinctions between metaphysical and eidetic knowledge; b) totally omitting the status of the humanities in his classification of knowledge types; c) consistently developing a philosophy of knowledge without resort to the research tools offered by the philosophy of science, which takes such analyses out of their social and historical context (i.e., how knowledge is created in today’s scientific communities).

PL

Celem artykułu jest rekonstrukcja koncepcji trzech typów wiedzy, którą Max Scheler przedstawił w swej późnej pracy Światopogląd filozoficzny (1928). Scheler wyróżnił trzy rodzaje wiedzy: empiryczną wiedzę służącą panowaniu nad przyrodą, wiedzę ejdetyczną/esencjalną oraz wiedzę metafizyczną. Autor rozważa kryteria epistemologiczne tego podziału oraz zastanawia się nad jego założeniami funkcjonalistycznymi. W części polemicznej zarzuca Schelerowi: a) krypto-dualizm w koncepcji wiedzy, która niedostatecznie wyraźnie odróżnia od siebie wiedzę metafizyczną od ejdetycznej; b) całkowite pominięcie w klasyfikacji typów wiedzy statusu humanistyki; c) programowe rozwijanie filozofii wiedzy niezależnie od warsztatu badawczego filozofii nauki, co odrywa tego rodzaju analizę od kontekstu społeczno-historycznego (tzn. od tego, jak się tworzy wiedzę we współczesnych wspólnotach naukowych).

Keywords

EN

types of knowledge; induction; essence; metaphysics; philosophical anthropology; Max Scheler

PL

rodzaje wiedzy; indukcja; esencja; metafizyka; antropologia filozoficzna; Max Scheler

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
• Journal: Filozofia i Nauka
• Year: 2020
• Volume: 8
• Issue: 2
• Pages: 35-46

Dates

published

2020

Contributors

author

Stanisław Czerniak

• Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk

Identifiers

DOI

10.37240/FiN.2020.8.2.2

Biblioteka Nauki

41303868