Wizerunek osób z niepełnosprawnościami: stan postulowany a rzeczywisty obraz w mediach odtworzony na przykładzie tygodników opiniotwórczych

• Authors: Tomasz Wojakowski

Title variants

EN

The Image of People with Disabilities: the Postulated State and the Real Image in the Media Recreated on the Example of Opinion-Forming Weeklies

Abstracts

EN

The main objective of this article is to reconstruct and compare images of different types of people with disabilities. One of them is an image postulated in the public discourse of symbolic elites. The second is a real image, i.e. one that is really presented in the media space. As a result of qualitative research involving the analysis of the texts of articles published during the period of one year (years 2017/2018) of three opinionforming weekly, has been explored and recreated the real image of people with disabilities. Comparing the two images have shown that there is a discrepancy between the postulates and the real state, which is based on the image of a stigma, exclusion and impoverishment, aid dependency, lower social position.

PL

Celem artykułu jest rekonstrukcja i porównanie odmiennych typów wizerunków osób niepełnosprawnych. Jeden to obraz postulowany w dyskursie publicznym elit symbolicznych. Drugi to obraz rzeczywisty naprawdę przedstawiany w przestrzeni medialnej. Po analizie tekstów artykułów opublikowanych w latach 2017/2018 w trzech tygodnikach opiniotwórczych, zbadano i odtworzono rzeczywisty obraz osób z niepełnosprawnościami. Zestawienie obu wizerunków wykazuje istnienie rozdźwięku pomiędzy postulatami a stanem rzeczywistym, opartego na obrazie stygmatu, wykluczenia, zubożenia, uzależnienia od pomocy, niższej pozycji społecznej.

Keywords

EN

disability; image; media; stigma; stereotyping; exclusion

PL

niepełnosprawność; media; stygmatyzacja; stereotypy; wykluczenie

• Publisher: Collegium Civitas
• Journal: Zoon Politikon
• Year: 2020
• Issue: 11
• Pages: 42-81

Dates

published

2020

Contributors

author

Tomasz Wojakowski

References

• Aronson, E., Wilson T.D., Akert, R. (1997). Psychologia społeczna. Serce i umysł. Poznań: Zysk i S-ka.
• Baran, S.J., Davis, D.K. (2007). Teorie komunikowania masowego. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Barnes, C. (1997). Wizerunki niepełnosprawnych i media: badanie sposobów przedstawiania osób niepełnosprawnych w środkach masowego przekazu, Lublin: PRINT 6.
• Biblia Tysiąclecia Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu (2000), Księga Kapłańska 21, 18-22.. Poznań: Wydawnictwo Pallotinum.
• Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych. (2011). Dane demograficzne. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011. http://www.niepelnosprawni.gov.pl/index.php?c=page&id=78).
• Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych. (2015). Dane demograficzne. Europejskie Ankietowe Badanie Zdrowia (European Health Interview Survey – EHIS). http://www.niepelnosprawni.gov.pl/p,78,dane-demograficzne.
• Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych. (2018), Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności w IV kwartale 2018 r. http://niepelnosprawni.gov.pl/p,81,bael.
• Czyżewski, M., Franczak, K., Nowicka, M., Stachowiak, J. (2014). Dyskurs elit symbolicznych. Próba diagnozy. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie SEDNO.
• Damon, J. (2012). Wykluczenie. Warszawa: Oficyna Naukowa. Esparcia, A.C., Smolak-Lozano E. (2012). Historyczny rozwój koncepcji teoretycznych na temat roli środków masowego przekazu w społeczeństwie. Lingua ac Communitas 22, 181-203.
• Gibbs, G. (2011). Analizowanie danych jakościowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Goffman, E. (2007). Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwa Psychologiczne.
• Goffman, E. (2011). Relacje w przestrzeni publicznej. Mikrostudia porządku publicznego. Warszawa: Wydawnictwa Naukowe PWN.
• Gustavsson, A., Zakrzewska-Manterys, E. (1997). Wprowadzenie w społeczny kontekst upośledzenia [w:] Upośledzenie w społecznym zwierciadle. (red.) Gustavsson A., Zakrzewska-Manterys E. Warszawa: Wydawnictwo „Żak”.
• Hulek, A. (1991). Rola środków masowego przekazu w rehabilitacji inwalidów. [w:] Środki masowego przekazu a człowiek niepełnosprawny. (red.) Hulek A. Warszawa: Polskie Towarzystwo Walki Kalectwem.
• Janocha, W. (2009). Niepełnosprawność w kontekście egzystencjalnego i społecznego funkcjonowania rodziny. [w:] Rodzina wobec współczesnych wyzwań społeczno-kulturowych. (red.) Gorbaniuk J., Parysiewicz B. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Kalinowska-Sufinowicz, B. (2017). Teorie dyskryminacji ekonomicznej na rynku pracy a osoby z niepełnosprawnościami. Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania, 3, 12-31.
• Karaś, M. (2012). Niepełnosprawność, od spojrzenia medycznego do społecznego i Disability Studies. Przegląd Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny, 4, 20-33.
• Kilian, M. (2007). Niepełnosprawni w społeczeństwie. Społeczne uwarunkowania niepełnosprawności w starszym wieku. Polityka Społeczna, 11-12, 404-405.
• Konecki, K. (2016). O socjologii jakościowej. Roczniki Nauk Społecznych, 8(4), 7-34.
• Korniszowski, L. (2003). Dzieci z wadami wrodzonymi. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
• Krause, A. (2009). Upośledzenie umysłowe, niepełnosprawność umysłowa czy niepełnosprawność intelektualna? Kontynuacja przerwanej dyskusji. [w:] Pedagogika specjalna. Różne poszukiwaniawspólna misja. Pamięci Profesora Jana Pańczyka. (red.) BielskaŁach, M. Warszawa: Wydawnictwo APS.
• Kuczyńska-Kwapisz, J. (2008). Rozwój tyflopedagogiki. [w:] Historyczne dyskursy nad pedagogiką specjalną w ujęciu pedagogicznym. (red.) Błeszyński, J.J., Baczała D., Binnebesel J. Łódź: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Edukacji Zdrowotnej.
• Masłyk, T., Migaczewska, E., Stojkow, M., Żuchowska-Skiba, D. (2016).
• Niepełnosprawni w świecie nowych technologii internetowych. [w:] Aktywni niepełnosprawni? Obywatelski i społeczny potencjał środowiska osób niepełnosprawnych. Kraków: Wydawnictwa AGH.
• Mercer, G., Barnes, C. (2008). Niepełnosprawność. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
• Minister Zdrowia. (2019). Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 marca 2019 r. w sprawie zlecenia na zaopatrzenie w wyroby medyczne oraz zlecenia naprawy wyrobu medycznego, Dz.U. 2019 poz. 582. http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20190000582
• Molga T. (2018, 22 sierpnia). Byli skazani na bezrobocie i drwiny. Niepełnosprawni browarnicy sprzedali piwo za ponad milion. Wirtualna Polska, https://wiadomosci.wp.pl/byli-skazani-na-bezrobocie-i-drwiny-niepelnosprawni-browarnicy-sprzedali-piwo-za-ponadmilion-6287127696668289a.
• Monitor Polski. (1997). Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 sierpnia 1997 r. – Karta Praw Osób Niepełnosprawnych, nr 50 poz. 475.
• Murawska-Najmiec, E. (2006). Informacja na temat istniejącego w Polsce systemu ochrony etyki dziennikarskiej. Analiza Biura KRRiT, 7.
• Nadolna, E., Piocha, S. (2009). Zatrudnienie osób niepełnosprawnych jako forma rehabilitacji zawodowej. W: Zeszyty Naukowe Wydziału Nauk Ekonomicznych Politechniki Koszalińskiej, 127-140.
• Nadolna, E., Piocha, S. (2009). Zatrudnienie osób niepełnosprawnych jako forma rehabilitacji zawodowej. Zeszyty Naukowe Wydziału Nauk Ekonomicznych Politechniki Koszalińskiej, 13, 127-140.
• Nelson, T.D. (2003). Psychologia uprzedzeń. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwa Psychologiczne.
• Niedbalski, J., Racław, M., Żuchowska-Skiba D. (2017). Wstęp. W kierunku nowego paradygmatu niepełnosprawności. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, 60, 5-12.
• Ostrowska, A. (1997). Postawy społeczeństwa polskiego w stosunku do osób niepełnosprawnych. [w:] Upośledzenie w społecznym zwierciadle. (red.) Gustavsson A., Zakrzewska-Manterys E. Warszawa: Wydawnictwo „Żak”.
• Podgórska-Jachnik, D. (2013). Deprecjacja osób z niepełnosprawnością w dyskursie publicznym. [w:] Człowiek z niepełnosprawnością. (red.) Gajdzica Z. Kraków: Impuls.
• Polskie Badania Czytelnictwa. (2019). https://www.pbc.pl/rynek-prasowy/.
• Rada Etyki Mediów. (2003). Apel Rady Etyki Mediów. Niepelnosprawni. pl, http://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/1979.
• Sadowska, S. (2005). Ku edukacji zorientowanej na zmianę społecznego obrazu osób niepełnosprawnych. Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne „AKAPIT”.
• Sękowski, A. (1994). Psychospołeczne determinanty postaw wobec inwalidów. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Shearer, A. (2002). Myśl pozytywnie! Jak przedstawiać ludzi z upośledzeniem umysłowym. Warszawa: Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym.
• Słownik Oxford Wordpower. (2002). Oxford: Oxford University Press. Stanisławski, P. (2003). Od ofiary do herosa. Integracja, 5.
• Stratford, B. (1993). Zespół Downa, przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Warszawa: Wydawnictwa Lekarskie PZWL.
• Struck-Peregończyk, M. (2013). Wizerunek osób niepełnosprawnych w środkach masowego przekazu – zarys zjawiska. Kwartalnik Internetowy Komunikacja Społeczna, 4(8), 22-31.
• Struck-Peregończyk, M., Kurek-Ochmańska, O. (2018). Wizerunek osób niepełnosprawnych w polskiej prasie opiniotwórczej na przykładzie tygodnika „Polityka” w latach 1997-2016. Przegląd Socjologii Jakościowej, XIV(3).
• Szafraniec K., Szymborski P. (2015). Niepełnosprawni – przełamywanie stereotypów i barier integracji. Studia BAS, 2, 123-148.
• Szczepaniak, K. (2012). Zastosowanie analizy treści w badaniach artykułów prasowych – refleksje metodologiczne. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, 42, 83-112.
• Szymańska, M.J. (2018). Niepełnosprawność w zatrudnieniu wolnorynkowym. Aktualna sytuacja w nawiązaniu do przemian historycznych. Wyniki badań. Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania, 29(4), 36-50.
• Tabernacka, M., Szadok-Bratuń, A. (2012). Public relations w sferze publicznej. Wizerunek i komunikacja. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Union of the Physically Impaired Against Segregation. (1976). Fundamental Principles of Disability, London. https://disability-studies.leeds.ac.uk/wp-content/uploads/sites/40/library/UPIAS-fundamental-principles.pdf.
• Ustawa. (1991). Ustawa z dnia 9 maja 1991 r. o zatrudnianiu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych. Dz.U. 1991 nr 46 poz. 201. http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19910460201.
• Wiliński, M. (2010). Modele niepełnosprawności: indywidualny – funkcjonalny – społeczny. [w:] Diagnoza potrzeb i modele pomocy dla osób z ograniczoną sprawnością. (red.) Brzezińska A., Kaczan R., Smoczyńska K. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• World Health Organization. (2001). International Classification of Functioning, Disability and Health World. Geneva: WHO Library Cataloguing-in-Publication Data.
• Young, S. (2014). Dzięki, ale nie jestem waszą inspiracją. TEDx Sydney, https://www.ted.com/talks/stella_young_i_m_not_your _inspiration_thank_you_very_much?language=pl.
• Zakrzewska-Manterys, E., (2003). Wizerunek medialny dziecka niepełnosprawnego. [w:] Dziecko we współczesnej kulturze medialnej. (red.) Łaciak B. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
• Zakrzewska-Manterys, E., Niedbalski, J. (2018). W drodze ku tożsamości – doświadczanie i (re)definiowanie niepełnosprawności. Przegląd Socjologii Jakościowej, 14(3), 7-11.
• Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych. (2006). Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych. Dz.U. z dnia 25 października 2012 r., poz. 1169. https://www.rpo.gov.pl/pl/content/konwencja-onz-o-prawach-osob-niepelnosprawnych
• Żuraw, H. (2016). Ewolucja podejścia do niepełnosprawności w kulturze zachodu – perspektywa antropologii. Pogranicze. Studia Społeczne, 28, 27-47.

Identifiers

DOI

10.4467/2543408XZOP.20.003.12850

Biblioteka Nauki

2042925