Organizowanie Milicji Obywatelskiej na terenie województwa krakowskiego w świetle raportów z 1945 roku

• Authors: Sławomir Furtak

Title variants

EN

Organising Citizens’ Militia in the Cracow Voivodeship in the Light of Reports from 1945

Abstracts

EN

The organisation of the Citizens’ Militia in Poland is a topic that has already been discussed on a national scale. However, on the local ground there is still the lack of more detailed analyses for individual voivodeships and this is the case of the Cracow Voivodeship. Towards the end of 1944, when the appropriate legal ordinances fixing future servicemen in the apparatus of power had already been issued, groups composed mostly of former People’s Army [AL] partisans began to be organised in Rzeszów to fill subsequent voivodeships with future militiamen in the wake of the front heading west. The establishment of the Cracow Voivodeship Headquarters of the Militia took place immediately after the January offensive of the Red Army, and convoys with officers reached Cracow, occupied by the Soviet army, soon after the cessation of hostilities in the city. Soon, commanders arrived in all districts of the voivodeship to establish local Citizens’ Militia (MO) structures. In this way, district headquarters, police stations and local posts were efficiently organised, and founding reports describing local conditions faced by the officers began to arrive at the voivodeship headquarters. In mid-1945, the whole voivodeship was inspected by a special group sent from Cracow, and the conclusions of its reports were sent to the voivodeship headquarters for analysis. It is assumed that by the end of 1945 the first stage of organising MO structures in the voivodeship was successfully completed.

PL

Organizowanie Milicji Obywatelskiej na ziemiach Polski jest tematem, który został już omówiony w skali krajowej. Niemniej na gruncie lokalnym wciąż brakuje bardziej szczegółowych analiz dla poszczególnych województw i tak też jest w przypadku województwa krakowskiego. Pod koniec 1944 r., gdy wydane zostały już odpowiednie rozporządzenia prawne mocujące przyszłe służby w aparacie władzy, w Rzeszowie zaczęto organizować grupy złożone w większości z byłych partyzantów AL, aby w ślad za przesuwającym się na zachód frontem obsadzać kolejne województwa przyszłymi milicjantami. Założenie krakowskiej Komendy Wojewódzkiej MO miało miejsce bezpośrednio po styczniowej ofensywie Armii Czerwonej, a konwoje z funkcjonariuszami dotarły do zajętego przez wojska sowieckie Krakowa niedługo po ustaniu działań wojennych na obszarze miasta. Wkrótce też do wszystkich powiatów w województwie przybyli komendanci w celu zakładania lokalnych struktur MO. W ten sposób sprawnie zorganizowane zostały komendy powiatowe, komisariaty i posterunki gminne, a do Komendy Wojewódzkiej zaczęły napływać raporty założycielskie, opisujące lokalne warunki, w jakich działali funkcjonariusze. W połowie 1945 r. całe województwo zostało skontrolowane przez wysłaną z Krakowa grupę inspekcyjną. Przyjmuje się, że do końca 1945 r. zakończono pierwszy etap organizowania struktur MO w województwie.

Keywords

EN

Citizens’ Militia; Cracow; Cracow Voivodeship; Voivodeship Office of Citizens’ Militia (KWMO); District Office of Citizens’ Militia KPMO; district headquarters; reports

PL

Milicja Obywatelska; Kraków; województwo krakowskie; KWMO; KPMO; komenda powiatowa; raporty

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989
• Year: 2021
• Issue: 19
• Pages: 580-616

Dates

published

2021

Contributors

author

Sławomir Furtak

• Instytut Pamięci Narodowej, Oddział w Krakowie

• https://orcid.org/0000000202759024

References

• Archiwum IPN w Warszawie (AIPN)
• Oddziałowe Archiwum IPN Krakowie (AIPN Kr)
• Oddziałowe Archiwum IPN w Rzeszowie (AIPN Rz)
• Oddziałowe Archiwum IPN w Szczecinie (AIPN Sz)
• Oddziałowe Archiwum IPN we Wrocławiu (AIPN Wr)
• Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944–1956, red. R. Wnuk i in., Warszawa–Lublin 2007
• Frazik W., Struktura organizacyjna Urzędu Bezpieczeństwa w województwie krakowskim w latach 1945–1956 w świetle aktów normatywnych [w:] Strażnicy sowieckiego imperium. Urząd Bezpieczeństwa i Służba Bezpieczeństwa w Małopolsce 1945–1990, red. F. Musiał, M. Wenklar, Kraków 2009
• Guzik J., Racławickie wezwania. Monografia okupacyjna ziemi miechowskiej 1939–1945, Kraków 1987
• Iwaneczko D., Nawrocki Z., Rok pierwszy. Powstanie i działalność aparatu bezpieczeństwa publicznego na Rzeszowszczyźnie (sierpień 1944 – lipiec 1945), Rzeszów 2005
• Kasprzycki M., Milicja Obywatelska w powiecie Nowy Sącz w latach 1945–1949, „Zeszyty Historyczne WiN-u” 2012, nr 35
• Majer P., Milicja Obywatelska 1944–1957. Geneza, organizacja, działalność, miejsce w aparacie władzy, Olsztyn 2004
• Majer P., Niewprowadzone w życie akty normatywne powojennego aparatu policyjnego w Polsce 1944–1948, „Przegląd Policyjny” 2007, nr 4(88)
• Majer P., „Oczyszczanie” szeregów Milicji Obywatelskiej w latach 1944–1954 [w:] Między I a IV Rzeczpospolitą. Z dziejów lustracji na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, red. M. Korybut-Marciniak, P. Majer, Olsztyn 2009
• Paryła W., Oddali życie za wolną Polskę, Warszawa 1987
• Skrzypczak J., Policja w Mielcu 1919–2019, Mielec 2020
• Surdej M., Trzy konspiracje. Historia Aleksandra Rusina ps. „Rusal”, Rzeszów–Warszawa 2020
• Szwagrzyk K., Prawnicy czasu bezprawia. Sędziowie i prokuratorzy wojskowi w Polsce 1944–1956, Kraków–Wrocław 2005
• Tuszyński B., Bardowie sportu, Warszawa 2009
• Wenklar M., Na flankach Podhala. Trudny powrót Spiszu i Orawy do Polski po II wojnie światowej, „Biuletyn IPN” 2010, nr 1–2
• Wroński T., Kronika okupowanego Krakowa, Kraków 1974
• Katalog pracowników, funkcjonariuszy, żołnierzy organów bezpieczeństwa państwa, bip.ipn.gov.pl, dostęp 13 V 2021 r.

Identifiers

DOI

10.48261/ARPRL211914

Biblioteka Nauki

27316715