„Między nami, esbekami”. Stosunki wśród funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa w Tarnowie na marginesie sprawy Czesława Gucika z 1971 roku

• Authors: Marcin Kasprzycki

Title variants

EN

“Between us, SB men”. Relations among functionaries of the Security Service in Tarnów on the sidelines of the Czesław Gucik case of 1971

Abstracts

EN

Published documents related to the case of Capt. Czesław Gucik, an officer of the Security Department of the Municipal and District Headquarters of the Citizens’ Militia in Tarnów, shed some light on everyday problems in the functioning of the local Security Service (SB) unit in the late 1960s and early 1970s: on relations between officers, personal conflicts, animosities and mutual divisions. The protocol from the meeting of the Branch Party Organisation at the Security Department of the Municipal and District Headquarters of the Citizens’ Militia in Tarnów of 20 March 1971 is a record of accusations directed at Captain Gucik of various types of official misconduct and immoral behaviour. Accusations were also made against the service’s directors, such as the failure to react to Gucik’s “sins”, known to the majority of officers, not only in the SB, and also about the disregard of other problems. A second document includes Gucik’s explanations, which are a testimony to his use of defence-by-attack tactics, which resulted in the denigration of those Security Service officers who took the most unfavourable positions toward him.

PL

Publikowane dokumenty związane ze sprawą kpt. Czesława Gucika, funkcjonariusza Referatu ds. Bezpieczeństwa Komendy Miejskiej i Powiatowej MO w Tarnowie, rzucają nieco światła na codzienne problemy funkcjonowania lokalnej jednostki SB na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX w., na stosunki między funkcjonariuszami, konflikty personalne, animozje i wzajemne podziały. Protokół zebrania Oddziałowej Organizacji Partyjnej przy Referacie ds. SB Komendy Miejskiej i Powiatowej MO w Tarnowie z 20 marca 1971 r. jest zapisem oskarżeń kierowanych pod adresem kpt. Gucika o różnego rodzaju wykroczenia służbowe i niemoralne postępowanie oraz zarzutów stawianych kierownictwu służbowemu, takich jak niereagowanie na znane większości funkcjonariuszy, nie tylko SB, „grzechy” Gucika i lekceważenie innych problemów. Drugi dokument to wyjaśnienia Gucika, świadectwo zastosowania przez niego taktyki obrony przez atak, czego efektem było oczernienie tych funkcjonariuszy SB, którzy zajęli najbardziej nieprzychylne wobec niego stanowisko.

Keywords

EN

Security Service (SB); Security Service officers; Tarnów; Tarnów District; Cracow Province; Security Service operational work; work discipline

PL

Służba Bezpieczeństwa; funkcjonariusze SB; Tarnów; pow. tarnowski; woj. krakowskie; praca operacyjna SB; dyscyplina pracy

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989
• Year: 2023
• Issue: 21
• Pages: 713-773

Dates

published

2023

Contributors

author

Marcin Kasprzycki

• Oddziałowe Biuro Badań Historycznych IPN w Krakowie

• https://orcid.org/0000000209429845

References

• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej (AIPN).
• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Delegatura w Bydgoszczy (AIPN By).
• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku (AIPN Gd).
• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Krakowie (AIPN Kr).
• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie (AIPN Rz).
• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział we Wrocławiu (AIPN Wr).
• Archiwum Narodowe w Krakowie (AN Kr).
• Bereszyński Z., Odpowiedzialność karna i dyscyplinarna funkcjonariuszy UB, SB i MO w świetle udokumentowanych przykładów ze Śląska Opolskiego, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2018, nr 16.
• Bułhak W., Wywiad PRL a Watykan 1962–1978, Warszawa 2019.
• Dudek A., Państwo i Kościół w Polsce 1945–1970, Kraków 1970.
• Filip K., Przestępczość funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa w województwie gdańskim w latach 1957–1965. Wprowadzenie do problematyki, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2019, nr 17.
• Frazik W., Musiał F., Szpytma M., Wenklar M., Ludzie bezpieki województwa krakowskiego. Obsada stanowisk kierowniczych Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa w województwie krakowskim w latach 1945–1990. Informator personalny, wyd. 2 zmienione i popr., Kraków 2009.
• https://books.google.com.au.
• https://fdb.pl.
• https://katalog.bip.ipn.gov.pl.
• https://www.nbp.pl.
• Kasprzycki M., Plany reorganizacji Służby Bezpieczeństwa szczebla powiatowego i wojewódzkiego opracowywane w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych w latach 1971–1973 (z uwzględnieniem przygotowań do niej w województwie krakowskim), „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2015, nr 13.
• Kozłowski C., Związek Walki Młodych (1943–1948), Warszawa 1978.
• Kuta C., „Działacze” i „Pismaki”. Aparat bezpieczeństwa wobec organizacji katolików świeckich w Krakowie w latach 1957–1989, Kraków 2009.
• Musiał F., Szefowie zakopiańskiej bezpieki w latach 1945–1975 [w:] Drogi do Niepodległości. Polska, Podhale, Zakopane 1945–1989, Zakopane 2005.
• Szczęch R., Komendanci wojewódzcy MO / szefowie WUSW i ich zastępcy ds. Służby Bezpieczeństwa w Krakowie w latach 1957–1990 [w:] Strażnicy sowieckiego imperium. Urząd Bezpieczeństwa i Służba Bezpieczeństwa w Małopolsce 1945–1990, red. F. Musiał, M. Wenklar, Kraków 2009.
• Szczypta-Szczęch R., Po drugiej stronie barykady. Stanisław Wałach – (nie tylko) szef sądeckiej bezpieki [w:] Masz synów w lasach, Polsko… Podziemie niepodległościowe i opór społeczny na Sądecczyźnie w latach 1945–1956, red. D. Golik, Nowy Sącz 2014.
• Talarek K., Diecezja tarnowska w latach 1945–1970. Problemy personalno-organizacyjne, Tarnów 2012.
• Wenklar M., Nie tylko WiN i PSL. Opór społeczny w latach 1945–1956 w powiecie tarnowskim, Kraków 2009.
• Wokół Orędzia. Kardynał Bolesław Kominek prekursor pojednania polsko-niemieckiego, red. W. Kucharski, G. Strauchold, Wrocław 2008.
• „Życie Literackie” 1958, nr 37.

Identifiers

DOI

10.48261/arprl232123

Biblioteka Nauki

34111958