Dziedzictwo myśli Marszałka. Adherenci Piłsudskiego jako realizatorzy i interpretatorzy wizji twórcy formacji w obszarze międzynarodowego otoczenia Rzeczypospolitej 1935-1945

• Authors: Arkadiusz Adamczyk

Title variants

EN

Heritage of the Marshal’s Thought Piłsudski’s Adherents as the Implementers and Interpreters of the Founder’s Vision in the International Environment of the Republic of Poland 1935–1945

Abstracts

PL

Józef Piłsudski nie pozostawił po sobie zapisanych, zwerbalizowanych i czytelnych wskazań dotyczących funkcjonowania w środowisku międzynarodowym. W okresie sprawowania władzy przez niego i jego adherentów wysunięte zostało jedynie założenie o konieczności funkcjonowania Polski w warunkach samodzielności i podmiotowości na arenie międzynarodowej, a także o niezbędności prób moderowania najbliższego otoczenia Rzeczypospolitej, w kierunku ograniczenia wpływów rosyjskich i niemieckich na obszarze Europy Środkowowschodniej. Zasada ta miała pozostawać niezmienna bez względu na rosnące dysproporcje między Rzecząpospolitą a jej największymi sąsiadami. Myśl Marszałka w zakresie położenia Polski została skonkretyzowana przez jego ideowych spadkobierców: przed 1939 r. przez Józefa Becka, po 1939 r. przez Ignacego Matuszewskiego. Przez żadnego z wymienionych polityków nie została jednak zakwestionowana dokonana przez Piłsudskiego ocena wyzwań i zagrożeń oraz proponowanych instrumentów budowy podstaw systemu bezpieczeństwa regionalnego. Pomysły Becka i Matuszewskiego odróżniały się od koncepcji Piłsudskiego jedynie skalą terytorialną i udziałem podmiotów, które Marszałek pomijał w swoich rachubach. Rozwiązania wypracowywane przez przedstawicieli środowiska piłsudczykowskiego po śmierci twórcy formacji – przez cały okres funkcjonowania w kraju i w warunkach emigracji – były elementami wyróżniającymi przedstawicieli obozu, a jednocześnie tworzyły ideowe spoiwo w wytworzonych po 1939 r. warunkach politycznej izolacji.

Keywords

PL

piłsudczycy; ład międzynarodowy; geopolityka; Europa Środkowa; federacja środkowoeuropejska

EN

Piłsudski followers; international order; geopolitics; Central Europe; Central European federation

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2021
• Issue: 2
• Pages: 375-392

Dates

published

2021

Contributors

author

Arkadiusz Adamczyk

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce

• https://orcid.org/0000000305610230

References

• Badziak K., Matwiejew G., Samuś P., „Powstanie” na Zaolziu w 1938 r: Polska akcja specjalna w świetle dokumentów Oddziału II Sztabu Głównego WP, Warszawa 1997.
• Diariusz i teki Jana Szembeka, t. I, red. T. Komarnicki, Londyn 1964.
• Łukasiewicz J., Polska jest mocarstwem, Warszawa 1939.
• Matuszewski I., O co walczymy?, New York 1942.
• Matuszewski I., Wybór pism, London-New York 1952.
• Świtalski K., Diariusz 1919-1935, red. A. Garlicki, R. Świętek, Warszawa 1992.
• Tomaszewski J., Dokument z 1934 roku o zasadach polskiej polityki w Europie Środkowej i na Bałkanach, „Przegląd Historyczny” 1985, nr 4.
• Wieniawa-Długoszowski B., Wymarsz i inne wspomnienia, Warszawa 1992.
• W przededniu nadchodzącej wojny. Raporty dyplomatyczne Komisariatu Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku z 1939 r., red. A. Adamczyk, Londyn 2006.
• Adamczyk A., Bogusław Miedziński 1891-1972. Biograafi polityczna, Toruń 2000.
• Adamczyk A., Józef Beck, Galeazzo Ciano i János Esterházy. Między aprobatą wizji „Trzeciej Europy” a rozbieżnością narodowych interesów [w:] Międzymorze w polityce II Rzeczypospolitej. Nadzieje i ograniczenia, red. E. Znamierowska-Rakk, Warszawa 2016.
• Adamczyk A., Piłsudczycy w izolacji 1939-1954. Studium z dziejów struktur i myśli politycznej, Bełchatów 2008.
• Badziak K., W oczekiwaniu na przełom. Na drodze od odrodzenia do załamania państwa polskiego: listopad 1918-czerwiec 1920, Łódź 2004.
• Bąkowicz P., Polskie ugrupowania polityczne wobec Węgier, maszynopis rozprawy doktorskiej obronionej 16 marca 2015 r. na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jana Kochanowskiego.
• Brechtefeld J., Mitteleuropa and German Politics. 1848 to the Present, London 1996.
• Brzeziński A.M., Zagadnienie bezpieczeństwa zbiorowego w Europie w polityce zagranicznej Francji 1919-1939, Łódź 1992.
• Bunikowski D., Prawo hegemona w „Polsce piłsudczykowskiej” po 1935 roku [w:] Polska bez Marszałka. Dylematy piłsudczyków po 1935 roku, red. M. Wołos, K. Kania. Toruń 2008.
• Cat-Mackiewicz S., Polityka Becka, Kraków 2009.
• Cenckiewicz S., Ignacy Matuszewski jako geopolityk, „Arcana” 2001, nr 2/38.
• Chojnowski A., Piłsudczycy u władzy. Dzieje Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem, Wrocław 1988.
• Ciechanowski J.S., Podwójna gra. Rzeczpospolita Polska wobec hiszpańskiej wojny domowej 1936- 1939, Warszawa 2015.
• Dąbrowski D., Rzeczpospolita Polska wobec kwestii Rusi Zakarpackiej (Podkarpackiej) 1938-1939, Toruń 2007.
• Duraczyński E., ZSRR wbec projektów konfederacji polsko-czechosłowackiej (1940-1943), „Dzieje Najnowsze” 1997, z. 3.
• Eberhardt P., Twórcy polskiej geopolityki, Kraków 2006.
• Gierowska-Kałłaur J., Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (19 lutego 1919 - 9 września 1920), Warszawa 2003.
• Gmurczyk-Wrońska M., Polska - niepotrzebny aliant Francji? (Francja wobec Polski w latach 1938-1944), Warszawa 2003.
• Gray C.S., In Defence of the Heartland. Sir Halford Mackinder and His Critics a Hundred Years On [w:] Global Geostrategy. Mackinder and eTh Defence of eTh West, red. B.W. Bluet, LondonNew York 2005.
• Grygajtis K., Polskie idee federacyjne i ich realizacja w XIX i XX w., Częstochowa 2001.
• Grygajtis K., Sowiecka strategia geopolityczna w Europie a Polska 1923-1943, Elbląg 2006.
• Herwig H.H., eTh Demon of Geopolitics. How Karl Haushofer „Educated” Hitler and Hess, Lanham (ML, USA) 2016.
• Hułas M., Goście czy intruzi? Rząd polski na uchodźstwie. Wrzesień 1939-lipiec 1943, Warszawa 1996.
• Jaworski P., Polska niepodległa wobec Skandynawii 1918-1939, Wrocław 2001.
• Jędruszczak T., Piłsudczycy bez Piłsudskiego. Powstanie Obozu Zjednoczenia Narodowego w 1937 roku, Warszawa 1963.
• Kamiński M.K., Tebinka J., Na najwyższym szczeblu. Spotkania premierów Rzeczypospolitej Polskiej i Wielkiej Brytanii podczas II wojny światowej, Warszawa 1999.
• Kamiński M., Zacharias M., Polityka zagraniczna II Rzeczypospolitej 1918-1939, Warszawa 1987.
• Kornat M., „Trzecia Europa”. Polska koncepcja międzymorza (1937-1938) [w:] Międzymorze. Nadzieje i ograniczenia w polityce II Rzeczypospolitej, red. E. Znamierowska-Rakk, Warszawa 2016.
• Kornat M., O celach w polskiej polityce zagranicznej 1918/1919-1939 [w:] A. Friszke, M. Kornat, R. Stemplowski, Dwie epoki. O celach w polskiej polityce zagranicznej 1918-1939 i 1989-2015, Warszawa 2020.
• Kornat M., Polityka równowagi 1934-1939. Polska między Wschodem a Zachodem, Kraków 2007.
• Kukułka J., Traktaty sąsiedzkie Polski odrodzonej, Wrocław 1998.
• Locarno z perspektywy siedemdziesięciu lat, red. M. Baumgart, Szczecin 1998.
• Lowe J.T., Geopolitics and War. Mackinder's Philosophy of Power, Washington 1991.
• Łossowski P., Ultimatum polskie do Litwy 17 marca 1938 roku. Studium z dziejów dyplomacji, Warszawa 2010.
• Maliszewski L., Żar niepodległości. Międzynarodowe aspekty życia i działalności Józefa Piłsudskiego, Lublin 2004.
• Micewski A., W cieniu marszałka Piłsudskiego. Szkice z dziejów myśli politycznej II Rzeczypospolitej, Warszawa 1968.
• Nowak A., Polska i trzy Rosje. Studium polityki wschodniej Józefa Piłsudskiego (do kwietnia 1920 roku), Kraków 2008.
• Parker H.W., Mackinder. Geography as an Aid to Statecraft, Oxford 1982.
• Paruch W., Myśl polityczna obozu piłsudczykowskiego 1926-1939, Lublin 2005.
• Paruch W., Obóz piłsudczykowski (1926-1939) [w:] Więcej niż niepodległość. Polska myśl polityczna 1918-1939, red. J. Jachymek, W. Paruch, Lublin 2001.
• Paruch W., Od konsolidacji państwowej do konsolidacji narodowej. Mniejszości narodowe w myśli politycznej obozu piłsudczykowskiego (1926-1939), Lublin 1997.
• Paruch W., Strategia i taktyka w polityce zagranicznej Rzeczypospolitej polskiej w okresie wykonywania urzędu ministra spraw zagranicznych przez Józefa Becka, „Niepodległość” 2014, t. LXIII.
• Suleja W., Spór o kształt aktywizmu. Piłsudski i Sikorski w latach I wojny światowej [w:] W kręgu twórców myśli politycznej, red. H. Zieliński, Wrocław 1983.
• Urbankowski B., Józef Piłsudski. Marzyciel i strateg, Poznań 2014.
• Walczak H., Sojusz z Rumunią w polskiej polityce zagranicznej 1918-1931, Szczecin 2008.
• Zhiding H., Dadao L., Re-interpretation of the classical geopolitical theories in a critical geopolitical perspective, „Journal of Geographical Sciences” 2016, nr 12 (26).
• Ziemkiewicz R., Złowrogi cień marszałka, Warszawa 2016.
• Żurawski vel Grajewski P., Geopolityka I Rzeczypospolitej [w:] Przeklęte miejsce Europy? Dylematy polskiej geopolityki, red. J. Kloczkowski, Kraków 2009.

Identifiers

DOI

10.48261/pis213820

Biblioteka Nauki

2154472