Bitwa Warszawska 1920 r. w opiniach i komentarzach zachodnich uczestników i obserwatorów

• Authors: Olga Morozova , Marek Mikołajczak

Title variants

EN

Battle of Warsaw 1920 in the Opinions and Comments of Western Participants and Observers

Abstracts

PL

Wojna polsko-bolszewicka, a w szczególności obrona Warszawy w roku 1920 miały zasadnicze znaczenie dla procesu odbudowy niepodległej Polski po zakończeniu I wojny światowej. Ewentualna przegrana w najlepszym przypadku oznaczałaby zapewne włączenie ziem polskich do państwa bolszewików. Istniał też znacznie gorszy scenariusz − opanowanie przez bolszewików całej Europy. Taką możliwość brali pod uwagę zachodni dyplomaci i oficerowie przebywający w Polsce w roku 1920, którzy pozostawili po sobie oficjalne dokumenty, osobiste zapiski i listy. Przedstawili w nich nie tylko przebieg samej wojny, ale również starali się oddać nastroje społeczne oraz sytuację polityczną kraju stojącego w obliczu śmiertelnego zagrożenia. Artykuł pokazuje, w jaki sposób przedstawiciele państw zachodnich opisywali przebieg wojny polsko-bolszewickiej w kluczowym dla niej momencie − podczas obrony Warszawy; odpowiada także na pytanie, na ile relacje bezpośrednich obserwatorów i uczestników wydarzeń związanych z tą wojną miały wpływ na politykę ich rządów wobec Polski, w szczególności na gotowość niesienia przez nie pomocy Polakom oraz prezentuje w oparciu o analizowane źródła nastroje społeczne, które w czasie wojny 1920 r. ulegały gwałtownym zmianom.

Keywords

PL

wojna polsko-bolszewicka; Bitwa Warszawska; zachodni dyplomaci i oficerowie; polityka państw zachodnich

EN

Polish-Bolshevik war; Battle of Warsaw; Western diplomats and officers; policy of Western countries

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2022
• Volume: 39
• Issue: 1

Dates

published

2022

Contributors

author

Olga Morozova

• Czarnomorski Uniwersytet Narodowy im. Petra Mohyły w Mikołajowie

• https://orcid.org/0000000246272189

author

Marek Mikołajczak

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• Cisek J., American Reports on the Polish-Bolshevik War 1919-1920, Warszawa 2010.
• De Gaulle Ch., Lettres, notes et carnets, t. 1: 1905−1941, Paris 2010.
• Depesze Poselstwa Rzeczypospolitej Polskiej w Londynie, t. 1: czerwiec 1919 - marzec 1923, oprac. W. Rojek, J. Łaptos przy współpracy A. Suchcitza, Kraków 2019.
• Documents Diplomatiques Français, 1920, t. 1: (10 janvier‒18 mai), Paris 1997; t. 2: (19 mai23 septembre), Paris 1999.
• Dokumenty do historii stosunków polsko-sowieckich 1918-1945, t. 1: 1918-1926, cz. 1: Polska między Rosją „białą” a „czerwoną” (listopad 1918 - marzec 1921), red. M. Wołos, J.J. Bruski, Warszawa 2020.
• Dokumenty i materiały do historii stosunków polsko-radzieckich, t. 2: Listopad 1918 − kwiecień 1920, oprac. W. Gostyńska et al przy współpracy H. Adalińskiej et al., Warszawa 1961.
• Gibson H.S., Amerykanin w Warszawie. 1919−1924. Niepodległa Rzeczpospolita oczami pierwszego ambasadora Stanów Zjednoczonych, wybór i oprac. M.B. Biskupski, J. Böhler, J.R. Potocki, V.H. Reed, tłum. A. Ehrlich, Kraków 2018.
• Jonca K., Wojna polsko-sowiecka 1920 roku w dokumentach niemieckiej dyplomacji, Wrocław 2002.
• Carton de Wiart A., Moja odyseja. Awanturnik, który pokochał Polskę, tłum. K. Skonieczny, Warszawa 2016.
• De Gaulle Ch., La bataille de la Vistule [w:] idem, Le lfi de l'épée et autres écrits, Paris 1994.
• Tommasini F., Odrodzenie Polski, tłum. P. Grzegorczyk, Warszawa 1928.
• Weygand M., Mémoires, t. 2: Paris 1957.
• Allain J.-C., Guillen P., Soutou G.-H., eThis L., Vaisse M., Historie de la diplomatie française , t. 2: De 1815 à nos jours, Paris 2007.
• Baumgart M., Wielka Brytania a odbudowa Polski 1914-1923, Szczecin 1990.
• Chwalba A., Przegrane zwycięstwo. Wojna polsko-bolszewicka 1918−1920, Wołowiec 2020.
• D'Abernon E.V., Osiemnasta decydująca bitwa w dziejach świata. Pod Warszawą 1920 r., Warszawa 1990.
• D'Abernon E.V., Versailles to Rapallo 1920-1922. eTh Diary of an Ambassador, New York 1929.
• Davies N., Lloyd George i Polska 1919-1920. Lloyd George and Poland 1919-1920, Gdańsk 2000.
• Davies N., Orzeł biały, czerwona gwiazda. Wojna polsko-bolszewicka 1919−1920, tłum. A. Pawelec, Kraków 1997.
• Davies N., Sir Horace Rumbold w Warszawie, 1919-1920, „Dzieje Najnowsze” 1971, nr 3.
• Davies N., Sir Maurice Hankey and the Inter-allied Mission to Poland, July-August 1920, „eTh Historical Journal” 1972, nr 3, s. 553.
• Garlicki A., Józef Piłsudski 1867-1935, Kraków 2017.
• Gmurczyk-Wrońska M., Pozyskać Francję. Zabiegi Józefa Piłsudskiego o wsparcie Francji po I wojnie światowej, „Dzieje Najnowsze” 2019, nr 2.
• Gmurczyk-Wrońska M., Stanisław Patek w dyplomacji i polityce (1914-1939), Warszawa 2013.
• Jung A., Od Kesslera do Moltkego. Dzieje Poselstwa i Ambasady Niemiec w Warszawie w latach 1918-1939, Łódź 2012.
• Łaptos J., Francuska opinia publiczna wobec spraw polskich w latach 1919-1925, Wrocław 1983.
• Madajczyk P., Niemcy wobec wojny polsko-radzieckiej 1920 r. [w:] Wojna polsko-sowiecka 1920 roku. Przebieg walk i tło międzynarodowe. Materiały sesji naukowej w Instytucie Historii PAN 1‒2 października 1990 r., red. A. Koryn, Warszawa 1993.
• Mazur W., Zbrojeniowa uwertura. Francja i Wielka Brytania wobec dostaw sprzętu wojskowego dla Polski (listopad 1918 r. - marzec 1920 r.) [w:] E. Kowalczyk, K. Rokicki, 1920 - wojna światów, t. 1: Studia przypadków w stulecie Bitwy Warszawskiej, Warszawa 2021.
• Monzali L., Francesco Tommasini. L'Italia e la rinascita della Polonia indipendente, Roma 2018.
• Musialik Z.M., General Weygand and the Battle of the Vistula 1920, London 1987.
• Musialik Z.M., Rola Marszałka Józefa Piłsudskiego w bitwie nad Wisłą 1920 r. w ocenie publikacji zachodnich [w:] Wojna polsko-sowiecka 1920 roku. Przebieg walk i tło międzynarodowe. Materiały sesji naukowej w Instytucie Historii PAN 1‒2 października 1990 r., red. A. Koryn, Warszawa 1993.
• Mysiakowska-Muszyńska J., Wojna polsko-bolszewicka w opiniach przedstawicieli sfer rządowych Wielkiej Brytanii w latach 1919-1920 [w:] E. Kowalczyk, K. Rokicki, 1920 - wojna światów, t. 1: Studia przypadków w stulecie Bitwy Warszawskiej, Warszawa 2021, s. 146-157.
• Nowak A., Pierwsza zdrada Zachodu. 1920 - zapomniany appeasement, Kraków 2015.
• Pajewski J., Budowa Drugiej Rzeczypospolitej 1918−1926, Kraków 1995.
• Pajewski J., Wokół sprawy polskiej. Paryż - Lozanna - Londyn 1914-1918, Poznań 1970.
• Parafianowicz H., Zapomniany prezydent. Biograafi polityczna Herberta Clarka Hoovera, Białystok 1993.
• Rukkas A., Razem z Wojskiem Polskim. Armia Ukraińskiej Republiki Ludowej w 1920 r., Warszawa 2020.
• Schramm T., Francuskie misje wojskowe w państwach Europy Środkowej: 1919-1939, Poznań 1987.
• Schramm T., Żydzi wobec odradzania się państwowości polskiej [w:] T. Schramm, Długie i krótkie stulecie. Szkice z historii XIX i XX wieku, pod red. M. Praczyk, Poznań 2019.
• Sierpowski S., Działalność Misji Międzysojuszniczej w Polsce w 1919 r., „Dzieje Najnowsze” 2013, nr 3.
• Suleja W., Józef Piłsudski, Wrocław 1995.
• Wandycz P.S., Schramm T., Pilsudski et Weygand à la bataille de Varsovie, „Revue d'histoire diplomatique” 2001, nr 3.
• Zwycięstwo 1920. Warszawa wobec agresji bolszewickiej, red. M.M. Drozdowski, H. Eychhorn-Szwankowska, J. Wiechowski, Paris 1990.
• Морозова O.C., Військова співпраця часів Директорії [в:] Дослідження історії України пер- шої половини ХХ ст. в сучасній польській історіографії: напрямки, концепції, дискусії, Миколаїв 2020.
• integracji europejskiej w latach 1950−1973 (From splendid isolation policy to EEC membership.
• The United Kingdom and European integration in the years 1950-1973, 2016); De Gaulle i Polska − relacje wyjątkowe? (De Gaulle and Poland - exceptional relations?, 2018).

Identifiers

DOI

10.48261/pis223923

Biblioteka Nauki

2154571