Prawicowość nazizmu? Uwagi na marginesie niemieckiej edycji Mein Kampf Adolfa Hitlera oraz innych publikacji dotyczących narodowego socjalizmu. Problem badawczy

• Authors: Krzysztof Kosiński

Title variants

EN

Right-Wing Nazism? Notes on the Margins of the German Edition of Adolf Hitler’s Mein Kampf and Other Publications on National Socialism. Research Problem

Abstracts

PL

Współczesna literatura przedmiotu przeważnie ujmuje niemiecki narodowy socjalizm jako zjawisko „prawicowe” bądź „radykalnie prawicowe”. Tendencja ta szczególnie wyraźna jest w historiografii niemieckiej oraz anglosaskiej. Przykłady z teorii i praktyki narodowego socjalizmu wskazują jednak, że ideologia ta pod wieloma względami stanowiła przeciwieństwo tradycyjnej prawicy. Enuncjacje programowe Hitlera dowodzą, że sam pozycjonował się poza tradycyjną prawicą i lewicą. Odmienne rozumienie prawicowości i lewicowości w różnych krajach Europy czy Stanach Zjednoczonych skutkuje nieporozumieniami w dyskursie naukowym i publicystycznym. Szczególnie jest to widoczne w przypadku Niemiec i Polski. Ubocznym skutkiem tego zjawiska jest stawianie znaku równości przez część historyków i publicystów między niemieckim nazizmem a polską narodową demokracją, jako rzekomo dwoma wariantami nacjonalizmu, mimo biegunowo przeciwstawnej aksjologii. Dalekosiężnym celem narodowego socjalizmu było przezwyciężenie i obalenie cywilizacji chrześcijańskiej, co w pewnej mierze łączyło tę ideologię z rewolucją francuską oraz rewolucją bolszewicką.

Keywords

PL

Niemcy; prawica; lewica; narodowy socjalizm; Adolf Hitler; oświecenie; Prusy; Fryderyk Wielki; gnoza; chrześcijaństwo

EN

Germany; right wing; left wing; National Socialism; Adolf Hitler; enlightenment; Prussia; Frederick the Great; gnosis; Christianity

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2022
• Volume: 39
• Issue: 1
• Pages: 539-561

Dates

published

2022

Contributors

author

Krzysztof Kosiński

• Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk

• https://orcid.org/0000000263499238

References

• App U., Richard Wagner und der Buddhismus, Rorschach-Kyoto 2011.
• Bielecki T., W szkole Dmowskiego. Szkice i wspomnienia, Londyn 1968.
• Blett P., Pius XII i druga wojna światowa w tajnych archiwach watykańskich, tłum. E. Król-Cebulska, Katowice 2000.
• Bullock A., Hitler i Stalin. Żywoty równoległe, t. 1, tłum. J. Mianowski, Warszawa 1994.
• Burleigh M., Święta racja. „Świeckie religie” XX wieku, tłum. M. Jatczak, Warszawa 2011.
• Burleigh M., Trzecia Rzesza. Nowa historia, tłum. G. Siwek, Kraków 2010.
• Dietrich O., Die philosophischen Grundlagen des National-Sozialismus. Ein Ruf zu den Waefn Deutschen Geistes, Breslau 1935.
• Dmowski R., Militaryzacja polityki [w:] idem, Od Obozu Wielkiej Polski do Stronnictwa Narodowego. (Przemówienia, artykuły i rozprawy z lat 1925-1934), Częstochowa 1934.
• Dmowski R., Polityka narodowa w odbudowanym państwie. Mowy i rozprawy polityczne z lat 1919-1934, Częstochowa 1939.
• Dobraczyński J., Rewolucja, która trwa, „Myśl Narodowa” 1939, nr 29.
• Frycz K.S., Na widowni, „Myśl Narodowa” 1938, nr 46.
• Gerwarth R., Kat Hitlera. Biograafi Reinharda Heydricha, tłum. A. Wojtasik, Kraków 2013.
• Giertych J., O wyjście z kryzysu, przedmowa K. Kowalski, Warszawa 1938.
• Goebbels J., Dzienniki, t. 1-3, oprac. i tłum. E.C. Król, Warszawa 2013-2014.
• Goodrick-Clarke N., Okultystyczne źródła nazizmu, tłum. J. Prokopiuk, Warszawa 2010.
• Grant M., eTh Passing of the Great Race. eTh Racial Basis of European History, Suzeteo Enterprises 2019.
• Grunberger R., Historia społeczna Trzeciej Rzeszy, tłum. W. Kalinowski, Warszawa 1994.
• Heinemann I., Rasa, ziemia, niemiecka krew. Główny Urząd Rasy i Osadnictwa SS i nowy porządek rasowy Europy, tłum. J. Górny, Gdańsk 2014.
• Hesemann M., Pius XII wobec Hitlera, tłum. R. Zajączkowski, Kraków 2010.
• Hesemann M., Religa Hitlera, tłum. A. Walczy, Warszawa 2011.
• Hitler A., Mein Kampf. Eine kritische Edition, oprac. Ch. Hartmann, T. Vordemayer, O. Plöckinger, R. Töppel, współpraca P. Trees, A. Reizle, M. Seewald-Mooser, Monachium-Berlin 2016.
• Hitler A., Mein Kampf. Moja walka. Edycja krytyczna, tłum. i oprac. E.C. Król, Warszawa 2020.
• Hitler A., Rozmowy przy stole 1941-1944. Rozmowy w Kwaterze Głównej zapisane na polecenie Martina Bormanna przez jego adiutanta Heinricha Heima, tłum. A.D. Tauszyńska, Warszawa 1996.
• Hofmann H., Mój przyjaciel Hitler. Wspomnienia fotografa Hitlera, tłum. K. Skawran, wstęp R. Moorhouse, wyd. 2, Warszawa 2020.
• Irving D., Wojna Goebbelsa. Triumf intelektu, tłum. B. Zborski, wyd. 2, Międzyzdroje-Kraków 2010.
• Kershaw I., Hitler. 1889-1936. Hybris, tłum. P. Bandel, wstęp M. Zmierczak, Poznań 2004.
• Kinney D., Wittman R.K., Dziennik diabła. Alfred Rosenberg. Człowiek, który stworzył Hitlera, tłum. G. Siwek, Kraków 2018.
• Kitchen M., Trzecia Rzesza. Charyzma i wspólnota, tłum. L. Otrębski, Warszawa 2012.
• Klemperer V., LTI. Notatnik lfiologa, tłum. J. Zychowicz, Warszawa 2014.
• Koerber A.-V. von, Adolf Hitler. Sein Leben Seine Reden, München 1923.
• Koop V., Bormann. Pierwszy po bestii, tłum. B. Nowacki, Warszawa 2015.
• Kubizek A., Adolf Hitler. Mój przyjaciel z młodości, tłum. J.W. Sawicki, wstęp M. Kornat, Czerwonak 2014.
• Kucharczyk G., Chrystofobia. 500 lat nienawiści do Jezusa i Kościoła, Warszawa 2020.
• Longerich P., Himmler. Buchalter śmierci, tłum. S. Szymański, J. Skowroński, Warszawa 2014.
• Maiwald S., Mischler G., Seksualność w cieniu swastyki. Świat intymny człowieka w polityce Trzeciej Rzeszy, tłum. R. Wojnakowski, Warszawa 2003.
• Mosse G., L., eTh Crisis of German Ideology. Intellectual Origins of the iThrd Reich, New York 1981.
• Nietzsche F., Antychryst, tłum. J. Dudek, E. Kiresztura-Wojciechowska, Kraków 2020.
• Osterhammel J., Historia XIX wieku. Przeobrażenie świata, red. nauk. W. Molik, tłum. I. DrozdowskaBroering, J. Kałążny, A. Peszke, K. Śliwińska, Poznań 2013.
• Paxton R.O., Francja Vichy. Stara gwardia i nowy ład. 1940-1944, tłum. J. Lang, Wrocław 2011.
• Rauschning H., Rewolucja nihilizmu. Kulisy i rzeczywistość Trzeciej Rzeszy, tłum. S. Łukomski, wyd. 2, Warszawa 1939.
• Rauschning H., Rozmowy z Hitlerem, tłum. J. Hensel, R. Turczyn, Warszawa 1994.
• Rosenberg A., Der Mythus des 20. Jahrhunderts. Eine Wertung der seelisch-geistigen Gestaltenkämpfe unserer Zeit, München 1934.
• Rosenberg A., Dzienniki 1934-1944, oprac. J. Matthäus, F. Bajohr, tłum. M. Antkowiak, Warszawa 2016.
• Ryback T.W., Prywatna biblioteka Hitlera. Książki, które go ukształtowały, tłum. M. Szubert, Warszawa 2010.
• Scruton R., eTh Palgrave Macmillan Dictionary of Political oThught, wyd. 3, New York 2007.
• Speer A., Dzienniki ze Spandau, tłum. L. Czyżewski, Warszawa 2010.
• Stratigatos D., Dom Hitlera, tłum. J. Dzierzgowski, Warszawa 2017.
• Trimborn J., Riefenstahl. Niemiecka kariera, tłum. A. Kowaluk, K. Kuszyk, Warszawa 2008.
• Ullrich V., Hitler. Narodziny zła. 1889-1939, tłum. M. Antkowiak, Warszawa 2015.
• Walicki A., Marksizm i skok do królestwa wolności. Dzieje komunistycznej utopii, Warszawa 1996.
• Wasiutyński W., Bluf XX-go wieku. Antymarks, „Prosto z mostu” 1936, nr 51, s. 8.
• Weikart R., Hitler's Religion. eTh Twisted Beliefs aTht Drove eTh iThrd Reich, Washington 2016.

Identifiers

DOI

10.48261/pis223925

Biblioteka Nauki

2154570