La question polonaise au cours de la Grande Guerre et pendant la Conférence de la Paix – perspective française

• Authors: Tomasz Schramm

Title variants

EN

The Polish case during the Great War and at the Peace Conference – the French point of view

Abstracts

EN

The Polish question did not arouse much interest in France after the Congress of Vienna, and its importance decreased after the Franco-Prussian War. Both political camps fighting for independence during the First World War based their strategies on cooperation with Russia, which soon proved futile (Dmowski), or on armed action on the side of Austria-Hungary (Piłsudski). France, on the other hand, saw Polish independence not accepted by Russia as a threat at the beginning of the war, and its autonomy within the Empire as the best solution. Its interest in an independent Poland as a bulwark against Germany began in 1917 with the manifesto of the Polish National Committee. Towards the end of the war, the national interests of France and Poland, for it was these and not feelings that determined policy, began to converge. Support for Poland at the peace conference was linked to the desire to weaken Germany. However, this must be qualified, because a detailed analysis shows that in the matter of the membership of Danzig and Upper Silesia, France supported the cautious and less favorable British position.

PL

Kwestia polska nie budziła we Francji dużego zainteresowania po kongresie wiedeńskim, a jej znaczenie spadło po wojnie francusko-pruskiej. Dwa obozy polityczne walczące o niepodległość podczas I wojny światowej oparły swoje strategie na współpracy z Rosją, co szybko okazało się jałowe (Dmowski) lub na czynie zbrojnym u boku Austro-Węgier (Piłsudski). Francja uznawała natomiast w początkowej fazie wojny niepodległość Polski nieakceptowaną przez Rosję za zagrożenie, a za najlepsze rozwiązanie – jej autonomię w ramach imperium. Jej zainteresowanie Polską niepodległą jako zaporą przeciw Niemcom zaczęło się w 1917 r. wraz z manifestem Komitetu Narodowego Polskiego. Pod koniec wojny interesy narodowe Francji i Polski, bo to one, a nie uczucia, decydują o polityce, zaczęły być zbieżne. Poparcie dla Polski podczas konferencji pokojowej wiązało się z wolą osłabienia Niemiec. Trzeba je jednak niuansować, bo szczegółowa analiza ukazuje, że w sprawach przynależności Gdańska i Górnego Śląska, Francja wsparła ostrożne i mniej korzystne stanowisko brytyjskie.

FR

La question polonaise n’a suscité guère d’intérêt en France après le Congrès de Vienne, et son importance diminua après la guerre franco-prussienne. Des deux camps politiques qui luttèrent pour l’indépendance pendant la Première Guerre mondiale, l’un fonda sa stratégie sur la coopération avec la Russie qui s’est vite avéré vaine (Dmowski), l’autre sur l’action militaire aux côtés de la monarchie austro-hongroise (Piłsudski). La France, quant à elle, perçoit au début de la guerre l’indépendance polonaise comme une menace, car inacceptée par la Russie et son autonomie au sein de l’Empire comme la meilleure solution. L’intérêt français pour une Pologne indépendante comme rempart contre l’Allemagne commence en 1917 avec le manifeste du Comité national polonais. Vers la fin de la guerre, les intérêts nationaux de la France et de la Pologne, car ce sont eux qui déterminent la politique et non les sentiments, commencent à converger. Le soutien à la Pologne lors de la conférence de paix est lié à la volonté d’affaiblir l’Allemagne. Il faut cependant nuancer ce propos, car une analyse détaillée montre que dans le cas de l’annexion de Dantzig et de la Haute-Silésie, la France a soutenu une position britannique prudente et moins favorable.

Keywords

EN

WWI; French foreign policy (1914–1921); Polish political thought; the Polish question in WWI; Mitteleuropa; the Polish National Committee (1917–1919); Roman Dmowski; Józef Piłsudski; the Treaty of Versailles

PL

I wojna światowa; polityka zagraniczna Francji (1914–1921); polska myśl polityczna; kwestia polska w I wojnie światowej; Komitet Narodowy Polski (1917–1919); traktat wersalski

FR

Première Guerre mondiale; la politique étrangère française (1914–1921); la pensée politique polonaise; la question polonaise dans la Première Guerre mondiale; Mitteleuropa; Comité national polonais (1917–1919); Roman Dmowski; Jozef Piłsudski; traité de Versailles

• Publisher: Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
• Journal: Krakowskie Studia Międzynarodowe
• Year: 2022
• Issue: 2
• Pages: 39-55

Dates

published

2022

Contributors

author

Tomasz Schramm

• Université Adam Mickiewicz de Poznań

References

• AAN [Archiwum Akt Nowych], Paderewski à Pichon, le 18 janvier 1919, et à Clemenceau, le 19 janvier 1919, MSZ Wydział Zachodni, nº 3752, et AMAE Pologne, vol. 130, nº 17–18.
• AAN, Piltz à Pichon, Paris le 1erjuillet 1917, Varsovie, dossier Komitet Narodowy Polski, microfilm 20779.
• AMAE [Archives du Ministère français des Affaires Étrangères et Européennes], Pologne, Haguenin à Pichon, Berne le 21 octobre 1918, vol. 46, nº 100–101.
• AMAE, Pologne, Projet de déclaration au radio et à la presse du 21 novembre 1918, vol. 46, nº 167–169.
• AMAE, Russia, Méthode d’action en Russie, 4 décembre 1918, vol. 728.
• AMAE, Russie, Paléologue à Briand, Petrograd, le 5 mars 1916, Série Guerre 1914–1918, vol. 714, nº 252–254.
• Beauvois D., La Pologne. Histoire, société, culture, Paris 2004.
• Chwalba A., Historia Polski 1795–1918, Kraków 2000.
• Dzieduszycki W., Mesjanizm polski a prawda dziejów, Kraków 1907.
• Filasiewicz S., La question polonaise pendant la guerre mondiale, Lausanne 1920.
• Hahn H.H., Außenpolitik in der Emigration. Die Exildiplomatie Adam Jerzy Czartoryskis 1830–1840, München–Wien 1978.
• Hauser P., Niemcy wobec sprawy polskiej, październik 1918 – czerwiec 1919, Poznań 1984.
• Historia dyplomacji polskiej, vol. 3, red. L. Bazylow, Warszawa 1982.
• Historia dyplomacji polskiej, vol. 4, red. P. Łosowski, Warszawa 1995.
• Hovi K., «Cordon sanitaire» or «barrière de l’Est» ? The Emergence of a New French Eastern European Alliance Policy 1917–1919, Turku 1975.
• Kornat M., La paix de Versailles et la Pologne. Une tentative de bilan historique après cent ans (à paraître).
• Leczyk M., Komitet Narodowy Polski a Ententa i Stany Zjednoczone 1917–1919, Warszawa 1966.
• Mantoux P., Les délibérations du Conseil des Quatre (24 mars – 28 juin 1919), vol. 1, Paris 1955.
• Pajewski J., Budowa Drugiej Rzeczypospolitej 1918–1926, Kraków 1995.
• Schramm T., Dyplomacja francuska wobec kwestii autonomii Polski w 1916 roku, [dans :] Ku Niepodległej. Ścieżki polskie i francuskie 1795–1918, red. M. Willaume, Lublin 2005, pp. 501–513.
• Skowronek J., Dyplomacja czy polityka ? Spory o charakter działalności Hotelu Lambert, [dans :] Z dziejów polityki i dyplomacji polskiej. Studia poświęcone pamięci Edwarda hr. Raczyńskiego, red. H. Bułhak et al., Warszawa 1994, pp. 122–135.
• Soutou G.-H., L’Allemagne et la France en 1919, [dans :] La France et l’Allemagne entre les deux guerres mondiales, éd. J. Bariéty, A. Guth, J.M. Valentin, Nancy 1987, pp. 9–19.
• Soutou G.-H., L’Europe de 1815 à nos jours, Paris 2007.
• Szymczak D., Między Habsburgami a Hohenzollernami. Rywalizacja niemiecko–austro-węgierska w okresie I wojny światowej a odbudowa państwa polskiego, Kraków 2009.
• Une méthode d’action en Pologne. Nécessité d’une Pologne forte, [dans :] J. Pajewski, Wokół sprawy polskiej. Paryż – Lozanna – Londyn, 1914–1918, Poznań 1970, pp. 229–238.
• Wapiński R., Komitet Narodowy Polski i jego wkład w odbudowę niepodległości Polski (1917–1919), [dans :] Powrót Polski na mapę Europy, red. Cz. Bloch, Z. Zieliński, Lublin 1995.

Identifiers

DOI

10.48269/2451-0610-ksm-2022-2-002

Biblioteka Nauki

2216280