Realizacja czynnego i biernego prawa wyborczego w wyborach do parlamentu w państwach byłej Jugosławii. Ujęcie prawnoporównawcze

• Authors: Marcin Hamielec

Title variants

EN

Implementation of the active and passive suffrage in parliamentary elections in the states of former Yugoslavia. Comparative law approach

Abstracts

EN

This article is a comparison of current electoral legislation on active and passive suffrage in parliamentary elections in the countries of the former Yugoslavia (Bosnia and Herzegovina, Croatia, Montenegro, Northern Macedonia, Serbia and Slovenia). Furthermore, the article verifies two research hypotheses. It was verified whether these countries show significant differences with respect to each other in the aforementioned scope, taking into account the fact that they were recently part of the one legal system. It was also examined whether the regulations implementing the active and passive suffrage in the relevant states can be considered as compatible with the democratic principle of universal suffrage. The analysis of relevant constitutional and statutory provisions allowed answering such questions. Both hypotheses were verified negatively. It turns out that in the states of former Yugoslavia there are significant differences in the scope of realization of active and passive suffrage in parliamentary elections. However, only the electoral provisions of Croatia, Serbia and Slovenia fully comply with the principle of universal suffrage.

PL

Niniejszy artykuł stanowi porównanie aktualnie obowiązujących przepisów wyborczych w zakresie czynnego i biernego prawa wyborczego w wyborach do parlamentu w państwach byłej Jugosławii (Bośni i Hercegowinie, Chorwacji, Czarnogórze, Macedonii Północnej, Serbii oraz Słowenii). Artykuł ponadto weryfikuje dwie hipotezy badawcze. Sprawdzeniu podlegało, czy państwa te wykazują znaczące różnice względem siebie we wskazanym powyżej zakresie, zważywszy na fakt, iż były one do niedawna częścią jednego systemu prawnego. Zbadano również, czy przepisy realizujące czynne i bierne prawo wyborcze w omawianych państwach uznać można za zgodne z demokratyczną zasadą powszechności wyborów. Analiza odpowiednich przepisów konstytucyjnych i ustawowych pozwoliła odpowiedzieć na tak postawione pytania. Obydwie hipotezy zostały zweryfikowane negatywnie. Okazuje się, że w państwach byłej Jugosławii występują istotne różnice w zakresie realizacji czynnego oraz biernego prawa wyborczego w wyborach do parlamentu. Natomiast jedynie przepisy wyborcze Chorwacji, Serbii i Słowenii zgodne są w pełni z zasadą powszechności wyborów.

Keywords

PL

czynne prawo wyborcze; bierne prawo wyborcze; wybory do parlamentu; była Jugosławia

EN

active suffrage; passive suffrage; parliamentary elections; former Yugoslavia

• Publisher: Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
• Journal: Studia Prawnicze: rozprawy i materiały
• Year: 2023
• Volume: 32
• Issue: 1
• Pages: 137-162

Dates

published

2023

Contributors

author

Marcin Hamielec

• Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego

References

• European Parliament resolution of 25 March 2021 on the 2019-2020 Commission Reports on Kosovo, (2019/2172(INI)) eur-lex.europa.eu/legalcontent/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:52021IP0113&from=EN [dostęp:31.12.2022].
• Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych otwarty do podpisu w Nowym Jorku dnia 19 grudnia 1966 r. (Dz.U. z 1977 r., nr 38,poz. 167).
• Izborni zakon Bosne i Hercegovine [Ordynacja wyborcza Bośni i Hercegowiny], paragraf.ba/propisi/bih/izborni-zakon-bosne-i-hercegovine.html [dostęp: 31.12.2022].
• Ustav Bosne i Hercegovine [Konstytucja Bośni i Hercegowiny], paragraf.ba/propisi/bih/ustav-bosne-i-hercegovine.html [dostęp: 31.12.2022].
• Ustav Republike Hrvatske [Konstytucja Republiki Chorwacji], zakon.hr/z/94/Ustav-Republike-Hrvatske [dostęp: 31.12.2022].
• Zakon o izborima zastupnika u Hrvatski sabor [Ordynacja wyborcza do parlamentu], zakon.hr/z/355/Zakon-o-izborima-zastupnika-u-Hrvatski-sabor [dostęp: 31.12.2022].
• Zakon o izmjenama i dopunama zakona o izborima zastupnika u Hrvatski sabor [Ustawa nowelizująca Ordynację wyborczą do parlamentu chorwackiego], narodne-novine.nn.hr/clanci/sluzbeni/2015_02_19_398.html [dostęp: 31.12.2022].
• Ustav Crne Gore [Konstytucja Czarnogóry], paragraf.me/propisi-crnegore/ustav-crne-gore.html [dostęp: 31.12.2022].
• Zakon o izboru odbornika i poslanika [Ustawa o wyborach radnych i posłów], paragraf.me/propisi-crnegore/zakon_o_izboru_odbornika_i_poslanika.html [dostęp: 31.12.2022].
• Izboren Zakonik [Kodeks wyborczy], civilmedia.mk/wp-content/uploads/PREDLOG-KONSOLIDIRAN-TEKST-NA-IZBOREN-ZAKONIK-_-april2021-Electoral-Code.pdf [dostęp: 31.12.2022].
• Ustav na Republika Makedonija [Konstytucja Republiki Macedonii], ustavensud.mk/wp-content/uploads/2017/09/Ustav-na-Republika-Makedonija-2021.pdf [dostęp: 31.12.2022].
• Ustav Republike Srbije [Konstytucja Republiki Serbii], ustavni.sud.rs/page/view/139-100028/ustav-republike-srbije [dostęp: 31.12.2022].
• Zakon o izboru narodnih poslanika [Ustawa o wyborze deputowanych], paragraf.rs/propisi/zakon_o_izboru_narodnih_poslanika.html [dostęp: 31.12.2022].
• Ustava Republike Slovenije [Konstytucja Republiki Słowenii], us-rs.si/pravna-podlaga/ustava [dostęp: 31.12.2022].
• Zakon o državnem svetu [Ustawa o Radzie Państwa] pisrs.si/Pis.web/pregledPredpisa?id=ZAKO229 [dostęp: 31.12.2022].
• Zakon o volitvah v državni zbor [Ustawa o wyborach do Zgromadzenia Narodowego], pisrs.si/Pis.web/pregledPredpisa?id=ZAKO185 [dostęp: 31.12.2022].
• Zakon o Vladi Republike Slovenije [Ustawa o Rządzie Republiki Słowenii], pisrs.si/Pis.web/pregledPredpisa?id=ZAKO242 [dostęp: 31.12.2022].
• Antoszewski A., Systemy wyborcze, [w:] Demokracje zachodnioeuropejskie. Analiza porównawcza, red. idem, R. Herbut, Wrocław 1997, s. 227–248.
• Barański M. et al., Wybory, prawo wyborcze, systemy wyborcze w państwach Grupy Wyszehradzkiej, Katowice 2016.
• Bujwid-Kurek E., Legitymizacja ustroju politycznego państw pojugosłowiańskich, Kraków 2019.
• Bujwid-Kurek E., Parlament w państwach pojugosłowiańskich – wymiar konstytucyjno-ustrojowy, [w:] Konstytucjonalizm. Doktryny. Partie polityczne, Księga dedykowana profesorowi Andrzejowi Ziębie, red. R. Kłosowicz, Kraków 2016, s. 149–163.
• Dahl R.A., Demokracja i jej krytycy, tłum. S. Amsterdamski, Kraków 1995.
• Grđan K., At least 16,355 people with disabilities in Croatia have their right to vote restored: a victory for democracy, „IDA Human Rights Publication Series 1.1.” 2013, researchgate.net/publication/285236386_At_least_16355_people_with_disabilities_in_Croatia_have_their_right_to_vote_restored_a_victory_for_democracy [dostęp: 31.12.2022].
• Konstytucja Republiki Serbii, tłum. i oprac. E. Bujwid-Kurek, Warszawa 2018.
• Konstytucja Republiki Słowenii, tłum. P. Winczorek, Warszawa 2009.
• Krysieniel K., Pozycja ustrojowa i funkcje parlamentu w Bośni i Hercegowinie, „Przegląd Sejmowy” 2009, nr 2(91), s. 242–258.
• Krysieniel K., Sprawa Sejdić–Finci a propozycje zmian w prawie wyborczym Bośni i Hercegowiny, „Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne” 2014, t. 41, s. 161–177.
• Maksymiuk M., Izby drugie parlamentu państw byłej Jugosławii, „Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne” 2020, t. 66, s. 7–19.
• Michalak B., Sokala A., Leksykon prawa wyborczego i systemów wyborczych, Warszawa 2010.
• Mikuli P., Parlament Słowenii, Warszawa 2003.
• Mizerski E., Geneza i konstytucyjna pozycja parlamentu związkowego w Jugosławii w latach 1941–1990, Toruń 1995.
• Osóbka P., Parlament Bośni i Hercegowiny, Warszawa 2010.
• Podolak M., Instytucja parlamentu w państwach byłej Jugosławii, „Przegląd Europejski” 2019, nr 1, s. 133–144.
• Prawo wyborcze do parlamentu w wybranych państwach europejskich, red. S. Grabowska, R. Grabowski, Rzeszów 2006.
• Sartori G., Teoria demokracji, tłum. P. Amsterdamski, D. Grinberg, Warszawa1994.
• Składowski K., System rządów w Republice Chorwacji, Łódź 2013.
• Wojnicki J., Skupsztina. Zgromadzenie Republiki Czarnogóry, Warszawa 2011.
• Wojnicki J., System konstytucyjny Serbii, Warszawa 2013.
• Żukowski A., System wyborczy do Sejmu i Senatu RP, Warszawa 2004.

Identifiers

DOI

10.48269/2451-0807-sp-2023-1-007

Biblioteka Nauki

8903493