Ochrona dobrego imienia jednostki samorządu terytorialnego a prawo do wolności wypowiedzi – glosa aprobująco-krytyczna do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 2021 r., III CSKP 18/21

• Authors: Adam Jerzy Białas

Title variants

EN

Protection of the good name of local self-government entities and the right to freedom of expression – approval-critical glossary to the judgment of the Supreme Court of january 13, 2021 III CSKP 18/21

Abstracts

EN

The commented judgment of the Supreme Court (III CSKP 18/21) is related to the fundamental standard of a democratic state, which is freedom of expression and its possible conflict with the right to protect the good name of a public legal person. The author accepts both theses of the judgment, however, he is critical of part of the content of the justification of the judgment, evaluating the judgment from the normative and praxeological perspectives. The fact of granting public legal persons, including local government units, the right to protection of legal goods, catalogued in relation to the subjective status of these units and the specificity of their normative structure, should not raise objections. However, a significant problem arises at the moment of collision, and thus the need to weigh up between the protection of the dignity and good name of a public legal person and the right to freedom of expression, when in the course of journalistic work, articles with content unfavourable to a public legal person are published. As a result of the analysis conducted with the use of formal-dogmatic and comparative methods related to the analysis of national and international legal acts relating to the analyzed issues, it can be concluded that if the analysis of the situational context of a statement gives it a place within the framework of permitted criticism dictated by the protection of the social interest, it seems to fulfil the legitimate acknowledgement of the absolute primacy of freedom of expression over the protection of the good name of a public legal person.

PL

Komentowane orzeczenie Sądu Najwyższego (III CSKP 18/21) odnosi się do fundamentalnego standardu państwa demokratycznego, jakim jest wolność wypowiedzi i jej możliwej kolizji z prawem do ochrony dobrego imienia publicznej osoby prawnej. Autor artykułu akceptuje obie tezy wyroku, jednakże krytycznie odnosi się do części treści uzasadnienia wyroku, oceniając wyrok z perspektywy normatywnej i prakseologicznej. Fakt przyznania publicznym osobom prawnym, w tym jednostkom samorządu terytorialnego, prawa do ochrony dóbr prawnych, skatalogowanych ze względu na status podmiotowy tych jednostek oraz specyfikę ich struktury normatywnej, nie powinien budzić zastrzeżeń. Istotny problem pojawia się jednak w momencie kolizji, a co za tym idzie – w przypadku konieczności ważenia pomiędzy ochroną godności i dobrego imienia publicznej osoby prawnej a prawem do wolności wypowiedzi, gdy w toku pracy dziennikarskiej opublikowane zastaną artykuły o treści niekorzystnej dla publicznej osoby prawnej. W wyniku przeprowadzonej analizy z wykorzystaniem metod formalno-dogmatycznej i prawnoporównawczej, zarówno krajowych, jak i międzynarodowych aktów prawnych dotyczących analizowanej problematyki, stwierdzić można, że jeżeli analiza kontekstu sytuacyjnego wypowiedzi przyznaje jej miejsce w ramach dozwolonej krytyki podyktowanej ochroną interesu społecznego, wydaje się w pełni zasadne przyznanie absolutnego prymatu wolności wypowiedzi nad ochroną dobrego imienia publicznej osoby prawnej.

Keywords

PL

konflikt dóbr prawnych; wolność wypowiedzi; prawo prasowe; publiczna osoba prawna

EN

collision of legal goods; freedom of expression; press law; a public legal person

• Publisher: Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
• Journal: Studia Prawnicze: rozprawy i materiały
• Year: 2023
• Volume: 32
• Issue: 1
• Pages: 241-255

Dates

published

2023

Contributors

author

Adam Jerzy Białas

• Uniwersytet Medyczny w Łodzi

References

• Balwicka-Szczyrba M., Kodeks cywilny. Komentarz, red. A. Sylwestrzak, Warszawa 2022.
• Chałubińska-Jentkiewicz K., Nowikowska M., Prawo mediów, Warszawa 2022.
• Doliwa A., Dobra osobiste i inne dobra niematerialne jednostek samorządu terytorialnego, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2020, nr 1, s. 62–75.
• Dumoulin L., Les droits de la personnalité des personnes morales, „Revue des sociétés” 2006, no 1, s. 1–30.
• Dupré de Boulois X., Les droits fondamentaux des presonnes morales – 1ère partie: pourquoi?, „Revue des droits et libertés fondamentaux” 2011, no 15, revuedlf.com/droit-fondamentaux/les-droits-fondamentaux-des -personnes-morales-–-1ere-partie [dostęp: 26.02.2023].
• Koczanowski J., Ochrona dóbr osobistych osób prawnych, Kraków 1999.
• Księżak P., Komentarz do art. 24 k.c., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna, wyd. 2, red. M. Pyziak-Szafnicka, Warszawa 2014, s. 315–352.
• Kubiak-Cyrul A., Dobra osobiste osób prawnych, Kraków, 2005.
• Leksykon współczesnej teorii i filozofii prawa, red. J. Zajadło, Warszawa 2017.
• Lewandowski P., O relacji dóbr osobistych osób prawnych i osób fizycznych, „Studia Prawnoustrojowe” 2019, nr 46, s. 231–243.
• Pazdan M., Rozdział XVI. Dobra osobiste i ich ochrona, [w:] Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, „System Prawa Prywatnego”, t. 1, Warszawa 2012, s. 1225–1281.
• Skrzydło J., Wolność słowa w orzecznictwie Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Toruń 2013.
• Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Kraków 1998.
• Sobolewski P., Art. 43, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna. Przepisy wprowadzające Kodeks cywilny. Prawo o notariacie (art. 79–95 i 96–99), red. K. Osajda, „Komentarze Prawa Prywatnego”, t. 1, Warszawa 2017, s. 279–283.
• Szpunar A., Ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1979.
• Woryna K., Charakter prawny wybranych dóbr niematerialnych miasta, „Samorząd Terytorialny” 2003, nr 1–2, s. 87–102.
• Europejska konwencja praw człowieka, właściwie Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2 (Dz.U. z 1993 r., nr 61, poz. 284 ze zm.).
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U.z 1997 r., nr 78, poz. 483 ze zm.).
• Niemiecki kodeks cywilny [Bürgerlisches Gesetzbuch – BGB].
• Niemiecka ustawa zasadnicza [Grundgasatz für Bundesrepublik Deutschland], nowelizacja z dnia 29.09.2020.
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz.U. z 2022 r., poz. 1360 ze zm.).
• Ustawa z dnia 26 stycznia 1984 r. – Prawo prasowe (tekst jedn.: Dz.U. z 2018 r., poz. 1914).
• Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn.: Dz.U. z 2022 r., poz. 559 ze zm.).
• Uchwała składu siedmiu sędziów SN z dnia 18 lutego 2005 r., III CZP 53/04, OSNC 2005, nr 7–8, poz. 114.
• Wyrok SA w Poznaniu z dnia 27 września 2005 r., I Aca 1443/03, LEX nr 177008.
• Wyrok SA w Krakowie z dnia 4 października 2013 r., I Aca 927/13, LEX nr 1659088.
• Wyrok SN z dnia 16 kwietnia 1999 r., II CKN 279/98, LEX nr 385601.
• Wyrok SN z dnia 14 maja 2009 r., I CSK 440/08, LEX nr 511034.
• Wyrok TK z dnia 30 października 2006 r., P 10/06, OTK-A 2006, nr 9, poz. 128.
• Wyrok TK z dnia 12 maja 2008 r., SK 43/05, OTK-A 2008, nr 4, poz. 57.
• Orzeczenie II Izby Cywilnej Sądu Kasacyjnego [Cour de Cassation, Chambre civile 2] dnia z 5.05.1993, skarga nr 91-10.655, 91-11.374.
• Orzeczenie Federalnego Sądu Najwyższego [Bundesgerichtshof] z dnia 28.07.2006, 1 BvR 49/00.
• Orzeczenie Federalnego Sądu Najwyższego [Bundesgerichtshof] z dnia 11.03.2008, VI ZR 7/07.
• Orzeczenie Federalnego Sądu Najwyższego [Bundesgerichtshof] z dnia 23.03.2014, VI ZR 358/13.
• Orzeczenie Federalnego Trybunału Konstytucyjnego [Bundesverfassungsgericht] z 8.09.2010, 1 BvR 1890/08.
• Orzeczenie Sądu Okręgowego w Stuttgarcie [Landgericht Stuttgart] z dnia 9.09.2014, 11, O 15/14.
• Orzeczenie Queen’s Bench Division of the High Court z 28.10.2011 w sprawie Tesla Motors Ltd vs British Broadcasting Corporation, nr EWHC 2760 (QB)
• Orzeczenie ETPCz z dnia 7 grudnia 1976 r. w sprawie Handyside vs Zjednoczone Królestwo, skarga nr 5493/72.
• Orzeczenie ETPCz z dnia 8 lipca 1986 r. w sprawie Lingens vs Austria, skarga nr 9815/82.
• Orzeczenie ETPCz z dnia 23 maja 1991 r. w sprawie Oberschlick vs Austria, skarga nr 11662/85.
• Orzeczenie ETPCz z dnia 26 listopada 1991 r. w sprawie Observer i Guardian vs Zjednoczone Królestwo, skarga nr 13585/88.
• Orzeczenie ETPCz z dnia 23 kwietnia 1992 r. w sprawie Castells vs Hiszpania, skarga nr 11798/85.
• Orzeczenie ETPCz z dnia 21 września 1994 r. w sprawie Fayed vs Zjednoczone Królestwo, skarga nr 17101/90.
• Orzeczenie ETPCz z dnia 23 września 1994 r. w sprawie Jersild vs Dania, skarga nr 15890/89.
• Orzeczenie ETPCz z dnia 1 lipca 1997 r. w sprawie Oberschlick vs Austria, skarga nr 20834/92.
• Orzeczenie ETPCz z dnia 9 czerwca 1998 r. w sprawie Incal vs Turcja, skarga nr 22678/93.
• Orzeczenie ETPCz z dnia 20 maja 1999 r. w sprawie Bladet Tromsø i Stensaas vs Norwegia, skarga nr 21980/93.
• Orzeczenie ETPCz z dnia 25 listopada 1999 r. w sprawie Nilsen and Johnsen vs Norwegia, skarga nr 23118/93.
• Orzeczenie ETPCz z dnia 13 listopada 2003 r. w sprawie Scharsach i News Verlagsgellschaft vs Austria, nr 39394/98.
• Orzeczenie ETPCz z dnia 17 lipca 2007 r. w sprawie Sanocki vs Polska, skarga nr 28949/03.
• Orzeczenie ETPCz z dnia 18 marca 2008 w sprawie Kuliś vs Polska, skarga nr 15601/02.
• Orzeczenie ETPCz z dnia 5 czerwca 2008 r. w sprawie I Avgi Publishing and Press Agency S.A. i Karis vs Grecja, skarga nr 15909/06.
• Orzeczenie ETPCz z dnia 21 października 2008 r. w sprawie Wołek, Kasprów i Łęski vs Polska, skarga nr 20953/06.
• Orzeczenie ETPCz z dnia 24 lutego 2009 w sprawie Długołęcki vs Polska, skarga nr 23806/03.
• Orzeczenie ETPCz z dnia 2 lutego 2010 r. w sprawie Kubaszewski vs Polska, skarga nr 571/04.
• Orzeczenie ETPCz z dnia 17 stycznia 2017 w sprawie Zybertowicz vs Polska (nr 2), skarga nr 65937/11.
• Wyrok TSUE (Wielka Izba) z dnia 17 października 2017 r. w sprawie Bolagsupplysningen OÜ i Ingrid Ilsjan vs Svensk Handel AB, skarganr C-194/16.

Identifiers

DOI

10.48269/2451-0807-sp-2023-1-011

Biblioteka Nauki

8910041