Nowożytne obiekty sepulkralne w kościołach historycznej Warmii (ok. 1500–ok. 1800)

• Authors: Zbigniew Czernik

Title variants

EN

Modern sepulkral buildings in the churches of historical Warmia (approx. 1500 – ca. 1800)

Abstracts

EN

Already in the oldest Christian tradition, churches were places of burial. Most often, rulers of states, clergy, people of merit for the Church, outstanding personalities, local rulers, towns-people, and nobility found their final resting place there. It was no different in Warmia. Already from the 14th century, the dead were buried in the built churches – in Warmian circumstances, they were primarily clergymen. This situation practically lasted until the 19th century, when the forms of cemeteries known to this day developed, and churches simply ran out of places – both for the burials themselves and for places of commemoration of the dead. From approx. between 1500 and 1800, several hundred burials were made in the Warmian churches. Starting from the Warmia cathedral and ending with village churches. To date, approx. 200 sepulchral objects – mainly epitaphs and tombstones (apart from them, two tombstones by the wall and one altar dedicated to the deceased).

PL

Już w najstarszej tradycji chrześcijańskiej kościoły były miejscem pochówków. Najczęściej miejsce wiecznego spoczynku znajdowali tam władcy państw, duchowni, osoby zasłużone dla Kościoła, wybitne osobistości, lokalni rządcy, mieszczanie, szlachta… Nie inaczej też było na Warmii. Już od XIV wieku w wybudowanych kościołach chowano zmarłych - w warmińskich okolicznościach w większości były to osoby duchowne. Sytuacja taka praktycznie trwała do XIX wieku, kiedy to wykształcają się do dziś znane formy cmentarzy, a w kościołach po prostu zaczyna brakować miejsc - zarówno na same pochówki, jak i na miejsca upamiętniania zmarłych. Od ok. 1500 roku do 1800 w kościołach warmińskich dokonano kilkuset pochówków. Zaczynając od katedry warmińskiej kończąc na wiejskich kościołach. Do dziś zachowało się ok. 200 obiektów sepulkralnych - przede wszystkim epitafiów i płyt nagrobnych (oprócz nich dwa nagrobki przyścienne i jeden ołtarz poświęcony zmarłemu).

Keywords

PL

Warmia; kościoły; obiekty sepulkralne; płyty nagrobne; epitafia

EN

sepulchral objects; tombstones; epitaphs

• Publisher: Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
• Journal: Komunikaty Mazursko-Warmińskie
• Year: 2022
• Volume: 320
• Issue: 1
• Pages: 57-150

Dates

published

2023

Contributors

author

Zbigniew Czernik

• Muzeum Archidiecezji Warmińskiej im. bpa Jana Obłąka w Olsztynie

• https://orcid.org/0000000254168840

References

• E. Brachvogel, Die Grabdenkmaler in Dom zu Frauenburg, ZGAE 23/1927-1930, s. 733-770.
• T. Chrzanowski, Przewodnik po zabytkowych kościołach północnej Warmii, Olsztyn 1978.
• F. Dittrich, Beitrage zur Bangeschichte der ermladischen Kirchen, ZGAE 3/1893, s. 601-640.
• F. Dittrich, Beitrage zur Bangeschichte der ermladischen Kirchen, ZGAE 24-26/1884-86, s. 601-640.
• F. Dittrich, Beitrage zur Bangeschichte der ermladischen Kirchen, ZGAE 27-29/1887-90, s. 174-263, 412-449.
• J. Guzowski (red.), Słownik biograficzny Kapituły Warmińskiej, Olsztyn 1996.
• F. Hipler, Die Grabstatten der ermlandischen Bischofe, ZGAE 30-32-1891-93, s. 589-626
• Inscriptorum sepulcralium in Ecclesia Cathedrali Warmiensi Centuria, Pastoralblatt fur die Diocese Ermland 5/1881 s. 51-59, 9/1891, s. 109.
• T. Jurkowlaniec, Nagrobki średniowieczne w Prusach, Warszawa 2015.
• A. Kączkowska, Epitafium Mikołaja Kopernika we Fromborku, Ochrona Zabytków 6/1953, s. 55-56.
• H. S. Kozakiewiczowie, Renesans w Polsce, Warszawa 1976.
• Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, Seria Nowa, t. 2, Województwo elbląskie, z. 1, Braniewo, Frombork, Orneta i okolice, M. Arszyński, M. Kutzner (opr.), Warszawa 1980.
• A. Kopiczko, Duchowieństwo katolickie Diecezji Warmińskiej w latach 1525-1821, część 2 Słownik, Olsztyn 2000.
• Z. Czernik, O dwóch płytach nagrobnych z katedry fromborskiej, Rocznik Warmińsko-Mazurski, 2/2009, s. 110-120.
• J. Obłąk, Katedra we Fromborku, Olsztyn 1980.
• J. Piskorska, Lidzbark Warmiński. Inwentarz ruchomych zabytków sztuki kościelnej Diecezji Warmińskiej według stanu z 1980 r., Studia Warmińskie XIX/1982, s. 361-362.
• Przewodnik po zabytkowych kościołach południowej Warmii, Olsztyn 1973.
• A. Rzempołuch, Zespół kolegiacki w Dobrym Mieście, Olsztyn 1989, s. 117-119.
• J. Sikorski, T. Piaskowski, Frombork, Olsztyn 1972.
• K. Wardzyńska, Johannes Soeffrens (1660-po 1721) - rzeźbiarz niderlandzki w Elblągu. Wstęp do monografii, Porta Aurea. Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego, 13/2014, s. 136-159.
• M. Wardzyński, Import kamieni i dzieł rzeźby z Gotlandii i Olandii do Rzeczpospolitej (od XIII do 2. połowy XVIII w.), Porta Aurea. Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego, 9/2010, s. 45-119.
• M. Wardzyński, Marmury i wapienie południowoniderlandzkie na ziemiach polskich od średniowiecza do 2. poł. XVIII w. Import i zastosowanie w małej architekturze i rzeźbie kamiennej, Biuletyn Historii Sztuki, 70/3-4/2008, s. 307-356.
• K. Wróblewska, Późnogotycka brązowa płyta nagrobna biskupa warmińskiego Pawła Legendorfa, Komunikaty Mazursko-Warmińskie 1/1966, s. 99-126.

Identifiers

DOI

10.51974/kmw-161303

Biblioteka Nauki

28762223