Nieprzewidywalna sprawczość? Świętowanie urodzin Kopernika na przykładzie „Operacji 1001 Frombork”

• Authors: Małgorzata Gałęziowska

Title variants

EN

Unpredictable agency? Celebrating Copernicus’ birthday on the example of the 1001 Frombork Operation

Abstracts

EN

The text aims to characterise the factors of unpredictability of agency during the 1001 Frombork Operation between 1966 and 1973. The unpredictability of these anniversary initiatives concerned the individual’s freedom of action, the implementation of their roles and functions, the effectiveness of procedures, the credibility of the features attributed to him, and the scope of change caused by the agency. Agency is defined as the choice of action that corresponds to the identity and subjectivity of the person taking the action. What is unpredictable in the agency process are results that are different from those intended, those that cannot be prevented and can only be responded to in real-time. During the Operation, this was revealed in the style of organising scouting, production, and educational work, as well as the constant change in the hierarchy of tasks. The basis for the analysis in the text were documents from the Archives of the Scouting Museumresources and press materials from the Archive of New Records in Warsaw regarding Operation 1001 Frombork.

PL

Celem tekstu jest charakterystyka czynników nieprzewidywalności sprawczości podczas „Operacji 1001 Frombork”, w latach 1966–1973. Nieprzewidywalność tych jubileuszowych inicjatyw dotyczyła wolności działania jednostki, realizacji jej ról i funkcji, skuteczności procedur i wiarygodności przypisywanych jej cech, a także zakresu zmiany wywołanej sprawczością. Sprawczość jest definiowana jako wybór działania, który odpowiada tożsamości, podmiotowości człowieka podejmującego o działanie. To, co nieprzewidywalne w procesie bycia sprawczym, to rezultaty różne od zamierzonych, takie, którym nie da się im zapobiec, a na które można reagować tylko w czasie rzeczywistym. Podczas Operacji ujawniło się to w stylu organizacji pracy harcerskiej, produkcyjnej, wychowawczej, a także nieustannej zmianie hierarchii zadań. Podstawą analizy w tekście były dokumenty z zasobu Archiwum Muzeum Harcerstwa oraz materiały prasowe z Archiwum Akt Nowych w Warszawie, dotyczące „Operacji 1001 Frombork”.

Keywords

PL

sprawczość; Kopernik; urodziny; nieprzewidywalność; Operacja; Frombork

EN

agency; Copernicus; birthday; unpredictability; Frombork Operation

• Publisher: Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
• Journal: Komunikaty Mazursko-Warmińskie
• Year: 2023
• Volume: 323
• Issue: 4
• Pages: 607-632

Dates

published

2023

Contributors

author

Małgorzata Gałęziowska

• Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie

References

• Archiwum Akt Nowych, Zespół Telewizja Polska SA [TP SA] – zbiór wycinków prasowych, sygn. 2/2514/0/–7/204:
• – [bez tytułu i autora], „Dziennik Bałtycki”, 1 V 1960;
• – Zbigniew Guzowski, Tu wstrzymał Słońce, „Gazeta Krakowska”, 21 X 1966;
• – (j.szp), Frombork miasto z awansu, „Życie Warszawy”, 17 VIII 1958;
• – Roland Kiewlicz, Frombork – miasto Kopernika, „Dziennik Bałtycki”, 27 XII 1958;
• – Jacek Lubart Krzysica, Zrobieni w konia czyli impresje fromborskie, „Tygodnik Powszechny”, 31 X 1971;
• – Bogusław Lesiewicz, Awans miasteczka, „Głos Olsztyński”, 10 VII 1959;
• – Józef Mickiewicz, Punkt na mapie, „Warmia i Mazury”, nr 7/72;
• – Tadeusz Ostaszewski Sekundy fromborskie, „Panorama Północy”, 9 X 1966;
• – Iwona Trusewicz, Cień Kopernika, „Rzeczpospolita. Magazyn”, 3 XII 1998;
• – (wf), Przyszłość w tradycji, „Gazeta Handlowa”, 12 VI 1959;
• – Stanisław Wieczorek, Witaj Fromborku, „Warmia i Mazury”, nr VIII/1982;
• – Marcin Willman, Fromborskie konfrontacje, „Słowo Powszechne”, 28 III 1971;
• – Marian Wiśniewski, Między wzgórzem i zalewem, „Gazeta Olsztyńska”, 30 I 1972;
• – Marian Wiśniewski, Uśmiech Fromborka, „Gazeta Olsztyńska”, 1–3 IV 1961;
• – Mariusz Zinowiec, Widzieć Frombork, „Argumenty”, 16 I 1972;
• – Małgorzata Szejnert, Frombork bez Kopernika, „Tygodnik Kulturalny”, 10 IX 1967;
• – Teresa Szydłowska, W grodzie Kopernika, „Kurier Polski”, 29 V 1959;
• – Bogusław Szykuła, List z Fromborka. Plan odbudowy w „czapce niewidce”, „Głos Pracy”, 13 V 1962;
• – Bogusław Szykuła, Przed 650 leciem Fromborka, „Głos Pracy”, 7 V 1960;
• – Zofia Żmuda, W mieście Kopernika płoną jarzeniówki, „Trybuna Ludu”, 22 VIII 1960.
• Archiwum Państwowe w Malborku
• – sygn. 3/42, Zespół Szkół Ogrodniczych w Połoninach. Kronika właściwa obozu harcerskiego Operacja 1001 Frombork, Połoniny 1 VII 1967
• – sygn. 3/42, Książka pracy obóz harcerski Połoniny od 1 VII 1967 r.
• – sygn. 306/37, Ewidencja nadanych tytułów HOF [instytucje], brw.
• – sygn. 498/752, Wytyczne w sprawie realizacji planu gospodarczego na rok 1971 i zadań wynikających z uchwał VII i VIII planu KC PZPR dla wydziałów prezydiów Powiatowych Rad Narodowych, Braniewo 19 IV 1971
• Archiwum Państwowe w Poznaniu
• – sygn. 4019/511, Konstytucja Operacji 1001 Frombork, Projekt przyjęty przez sztab Operacji 17 X 1966
• – sygn. 4019/512, Broszura ZHP, Frombork 30 marca 1966
• – sygn. 4019/524, Młodzież ZZDZ w Operacji 100 Frombork, bmw, brw
• Archiwum Muzeum Harcerstwa w Warszawie, zbiór Akcji Frombork
• sygn. CI 8B/1: Uchwała nr 2 w sprawie rozwoju harcerstwa w szkolnictwie zawodowym, GK ZHP Dział Młodzieży Starszej, Głodówka k. Zakopanego, 6 VI 1966;
• – Ocena akcji pilotażowej, 22 IX 1966;
• – Wnioski w sprawie akcji pilotażowej, Dział Finansowo-Gospodarczy GK ZHP 19 X 1966;
• – Wstępne wytyczne do realizacji prac pozaprodukcyjnych we Fromborku w 1967 r., załącznik nr 6 z 11 X 1966 r., zatwierdzone na posiedzeniu GK ZHP, Olsztyn 10 XI 1966.
• sygn. CI 8B/2: Notatka z zebrania doraźnie zwołanego zespołu partyjnego, odbytego 7 VIII 1966 we Fromborku [Mieczysław Góral,
• Stanisław Bodkowski, Helena Pieksza, Kamil Koprowski, Mieczysław Chmiel, Anna Kuligowska, Olgierd Fietkiewicz, Bolesław Staszczak]
• – Pismo do szefa sztabu Ireneusza Sekuły, podpisał Mieczysław Góral, Warszawa 13 IX 1966;
• – Protokół nr 7/66 z posiedzenia sztabu Operacji 1001 Frombork, 10 X 1966;
• – Notatka w sprawie akcji pilotażowej Operacji 1001 Frombork, do Działu Finansowo Gospodarczego
• GK ZHP, podpisał Mieczysław Góral, Warszawa 14 X 1966.
• sygn. CI 8B/4, Ocena akcji letniej 1967 zatwierdzona na posiedzeniu sztabu Operacji 1001 Frombork, Warszawa 4 IX 1967;
• – Plan Narady Pełnomocników ds. Harcerskiej Akcji Letniej i kierowników Wydziału Akcji Letniej, Sportu i Turystyki z Komend Chorągwi, w Kiekrzu koło Poznania, 17–19 XI 1967;
• – Ocena akcji letniej ‘69 Operacji 1001 Frombork oraz turnusów wiosennych 1969.
• sygn. CI 8B/5, Uchwała sztabu Operacji 1001 Frombork i Komitetu Miejsko-Gromadzkiego PZPR we Fromborku, podpisał I sekretarz Józef Kasprzyk i szef sztabu Ireneusz Sekuła, Frombork 30 XI 1968.
• sygn. CI 8B/10, Materiał na posiedzenie GK ZHP Operacja 1001 Frombork, akcja letnia ‘70;
• – [maszynopis do tow. Włodzimierza Reczka, przewodniczącego Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki], podpisały szef sztabu hm Hanna Strzała i zastępca naczelnika ZHP hm Helena Mikrut, 16 II 1970;
• – Informacja Ministerstwa Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego do GK ZHP, Warszawa 13 IV 1970;
• – Sprawozdanie z pobytu we Fromborku na akcji 1001 w dniach 13 VI–17 VI oraz 19 VIII–22 VIII, oprac. Janina Dymecka, [Warszawa–?] 1970;
• – Pismo Ministerstwa Kultury i Sztuki – Zarząd Szkół Artystycznych do GK ZHP, Warszawa 27 X 1970;
• – Protokół z narady podsumowującej akcję letnią – 70 Operacji 1001 Frombork, obecni H. Strzała, H.
• Leśniowski, S. Setnikowski, Z. Czarnuch. R. Kleniewski, M. Sadłowski, H. Mikrut, [Warszawa–?] 18 XII 1970.
• sygn. CI 8B/11, Recenzja regulaminu zdobywania odznaki „Dobrej Roboty” oraz „Poradnika dobrej roboty” wykonana dla Ośrodka Badań GHK ZHP, Warszawa [1970].
• sygn. CI 8B/14, Sprawozdanie z działalności środowiskowej, bmw [1971];
• – Założenia programowe akcji letniej 1972 Operacja 1001 Frombork, Warszawa IV 1972;
• – Sprawozdanie pracy pionu technicznego akcji letniej 1972 Operacji 1001 Frombork, podpisał zastępca komendanta ds. technicznych mgr inż. arch. Marek Sadłowski
• Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie
• sygn. DH 2018 OMO, Obwieszczenie „Co każdy sołtys o Daninie Narodowej wiedzieć powinien”, wyd. Główna Komisja Obywatelska Daniny Narodowej, Warszawa 1946.
• sygn. MPH 752, Podstawowe zadania Operacji 1001 Frombork w roku 1968, Warszawa styczeń 1968.
• sygn. MPH 755, Biuletyn GK ZHP, Frombork, czerwiec 1966.
• sygn. MPH 757, Regulamin zdobywania Odznaki Dobrej Roboty.
• sygn. MPH 758, Regulamin zdobywania Odznaki Dobrej Roboty.
• sygn. MPH 762, Biuletyn Operacja dziesięć wieków+pierwszy rok, wyd. GK ZHP Dział Młodzieży Starszej, Dział Propagandy, Warszawa, wiosna 1966.
• Fortunat Helniowski, Uwaga duchy, Operacja 1001 Frombork. Biuletyn wewnętrzny Sztabu Operacji 1001 Frombork GK ZHP, 1970, nr 13.
• Gierek E., Jesteście wielką szansą. Wybór przemówień 1971–1977, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1978.
• Operacja 1001 Frombork, wyd. II, oprac. L. Drogowski, H. Leśniowski, I. Sekuła, Wydawnictwo Harcerskie [Warszawa] brw.
• Operacja 1001 Frombork, w: Leksykon harcerstwa, red. O. Fietkiewicz, Warszawa 1988.
• Operacja 1001 Frombork, opracował W. Bogdanowicz, L. Drogowski, A. Kwiatkowski, A. Pawłowski, I. Sekuła, brw, bmw, brak paginacji [broszura w bibliotece Muzeum Harcerstwa].
• Uchwała nr XXIII/250/17 Rady Miejskiej we Fromborku, z dnia 27 września 2017 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Rewitalizacji dla Miasta i Gminy Frombork na lata 2016–2026, w: Dziennik Urzędowy Województwa Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 9 XI 2017.
• [wypowiedzi mieszkańców, zebrał zespół], „Na przełaj przez Frombork”, nr 1/1970.
• M. Bocian, Jak ich zatrzymać, „Na przełaj przez Frombork”, nr 3/1970.
• Witkowski J., Radziwinowicz W., Nie tylko rok kopernikowski. Rozmowa z I sekretarzem Komitetu Miejsko Gminnego
• PZPR we Fromborku tow. Witoldem Oprawko, „Na przełaj przez Frombork”, nr 3/1971.
• [inf. wł.], „Jestem pewien, że zdążycie na czas”, „Na przełaj przez Frombork” nr 5/71, 14 VIII 1971.
• Kuba, Nasza ankieta. Czego nauczyłem się we Fromborku, „Na przełaj przez Frombork”, nr 4/1971.
• Adamska-Chudzińska M., Podmiotowość pracowników - istotny aspekt angażowania się w działalność organizacji, w:
• Podmiotowość człowieka w organizacji, red. M. Motyka, J. Pawlak, Kraków 2012.
• Archer M., Człowieczeństwo. Problem sprawstwa, przeł. Agata Dziuban, Kraków 2013.
• Dorobek F., Piękna i godna upowszechnienia akcja społeczna, „Notatki Płockie” 1969, nr 1(50).
• Ducke K., Kolektyw pracy w społeczeństwie socjalistycznym, „Acta Universitatis Lodziensis, Folia Socjologica” 1982, 4.
• Dyczewski L., Kultura polska w procesie przemian, Lublin, 1995.
• Dyczewski L, Święto i jego kulturotwórcza rola, „Kultura i Społeczeństwo” 2012, nr 4.
• Eisler J., Jakim państwem była PRL w latach 1956–1976, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2006, nr 5/2 (10).
• Eisler J., Polskie miesiące czyli kryzys(y) w PRL, Warszawa 2008.
• Giddens A., Stanowienie społeczeństwa. Zarys teorii strukturacji, przeł. Stefan Amsterdamski, Poznań 2003.
• Gołota J., Wojewódzki Komitet Społecznego Funduszu Odbudowy Kraju i Stolicy w Olsztynie (1946–1966), „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 2011, nr 4 (274).
• Górniak J., Podmiotowość i struktura. Uwagi o koncepcji podmiotowości, realizmie krytycznym, motywacji do osiągnięć i argumentach na rzecz metodologicznego indywidualizmu jako «ostatniej instancji», „Zarządzanie Publiczne” 2014, nr 3(29).
• Griswold W., Krawczyk S., „W żywym umyśle dzieje się wiele rzeczy na raz”. Rozmowa o socjologii kulturowej i socjologii literatury, „Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja” 2015, nr 3 (153).
• Jedliński M., Marzantowicz Ł., Wpływ niepewności i nieprzewidywalności na procesy logistyczne, „Problemy Transportu i Logistyki” 2017, 1.
• Kania R., Między ideologią i praxis. Organizacja socjalistyczna w PRL w latach 1956–1981, „Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem” 2019, nr 4 (41).
• Kolasa-Nowak A., Sprawczość i przeszłość w socjologicznych analizach polskiego społeczeństwa, „Studia Socjologiczne” 2020.
• Kosiński K., Oficjalne i prywatne życie młodzieży w czasach PRL, Warszawa 2006.
• Prokopiuk T., Krakowska Chorągiew ZHP w latach siedemdziesiątych XX na tle innych organizacji młodzieżowych, w:
• Pamięć i dziedzictwo kulturowe. Studia i szkice in memoriam Andrzej Pankowicz (1950–2011), red. P. Plichta, Kraków 2022.
• Pyka P., Wódz J., Raymond Boudon we współczesnej socjologii francuskiej, w: R. Boudon, Logika działania Kraków 2009. społecznego,
• M. Sklepik, Operacja 1001 Frombork. Wspomnienia Honorowego Obywatela Fromborka, uczestnika Operacji w latach 1967–1973, Poznań 1971.
• Szafraniec K., Stawanie się nowego ładu aksjonormatywnego: perspektywa ujęcia międzygeneracyjnego, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Socjologia Wychowania” 2000, 14 (339).
• Sztompka P., Zaufanie. Fundament społeczeństwa, Kraków, 2007.
• Świda-Ziemba H., Młodzież w PRL. Portrety pokoleń w kontekście historii, Warszawa 2010.
• Taleb N.N., Czarny łabędź. Jak nieprzewidywalne zdarzenia rządzą naszym życiem, Poznań 2002.
• Weick K.E., Tworzenie sensu w organizacjach, tłum. Barbara Czarniawska, Kraków 2016.
• https://www.polskawliczbach.pl/Frombork [dostęp 10 VII 2023]

Identifiers

DOI

10.51974/kmw-177842

Biblioteka Nauki

28825311