Archiwa kościelne w świetle obowiązujących norm kanonicznych

• Authors: Janusz Gręźlikowski

Title variants

EN

Church archives in the light of current canonical norms

Abstracts

EN

The church archives are a product of church institutions that collect and maintain testimonies about the past ownership and legal, church and pastoral activity of church legal entities. They are not only cultural goods, bat also real church goods which, in response to cultural and pastoral requirements, are to be protected and properly assessed inaccordance with canonical norms. Hence, the ecclesiastical legislator, universal or particular, issued appropriate legal norms regulating this area of church life and activity. The presented legal norms relating to church archives have adopted many regulations that were in force in the normative acts of the former Code of Canon Law 1917. They specify that every church institution is obliged to keep files and documents related to it. The diocesan bishop is obliged to take care of the preservation of documents and files that were produced in institutions subordinate to him. He is to supervise these archives. In the central institution of a particular Church, which is the diocesan curia, there should be there archives: current (diocesan), secret and historical. The latter archive is a new type of archive, which was introduced by the currently binding Code of 1983. This archive should be erected by the diocesan bishop and records and documents of historical value should be kept in it.

PL

Archiwa kościelne są wytworem instytucji kościelnych, które gromadzą i przechowują świadectwa dotyczące przeszłości stanu posiadania i działalności prawno-kościelnej i duszpasterskiej kościelnych osób prawnych. Stanowią nie tylko dobra kultury, lecz także są prawdziwymi dobrami kościelnymi, które w odpowiedzi na wymagania kulturowe i pastoralne mają być chronione i właściwie oceniane z zachowaniem norm kanonicznych. Stąd prawodawca kościelny, powszechny czy partykularny, wydawał stosowne normy prawne regulujące tę płaszczyznę życia i działalności kościelnej. Zaprezentowane obowiązujące normy prawne odnoszące się do archiwów kościelnych przejęły wiele uregulowań, które obowiązywały w aktach normatywnych dawnego Kodeksu prawa kanonicznego z 1917 r. Określają one, że każda instytucja kościelna ma obowiązek przechowywać akta i dokumenty, które jej dotyczą. Biskup diecezjalny zobowiązany jest dbać o zachowanie dokumentów i akt, które zostały wytworzone w instytucjach jemu podległych. Ma on sprawować nadzór nad tymi archiwami. W instytucji centralnej Kościoła partykularnego, jaką jest kuria diecezjalna, powinny funkcjonować trzy archiwa: bieżące (diecezjalne), tajne i historyczne. To ostatnie archiwum jest nowym typem archiwum, które wprowadził obecnie obowiązujący Kodeks z 1983 r. Archiwum to powinien erygować biskup diecezjalny i przechowywane w nim powinny być akta i dokumenty, które posiadają wartość historyczną.

Keywords

PL

archiwista; archiwum bieżące; archiwum historyczne; archiwum kościelne; archiwum tajne; zasób archiwalny

EN

archivist; current archive; historical archives; Church archive; secret archive; archival record

• Publisher: Teologiczne Towarzystwo Naukowe Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku
• Journal: Studia Włocławskie
• Year: 2022
• Volume: 24
• Pages: 499-521

Dates

published

2022

Contributors

author

Janusz Gręźlikowski

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Teologiczne Towarzystwo Naukowe Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku

• https://orcid.org/0000000285389208

References

• Codex Iuris Canonici. Pii X Pontificis Maximi iussu digestus. Benedicti Papae XV auctoritate promulgatus, 27 V 1917, red. P. Gasparri, Romae 1934.
• Gasparri P., Codici Iuris Canonici Fontes, vol. 1, Romae 1923, s. 701–705.
• Codex Iuris Canonici. Auctoritate Joannis Pauli pp. II promulgatus. Kodeks prawa kanonicznego, 25 I 1983. Przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu, Poznań 1984.
• Giovanni Paolo PP. II, Allocuzione papale alla I Assemblea plenaria, 12 ottobre 1995, w: Enchiridion dei beni culturali della Chiesa. Documenti ufficialidella Pontificia Commissione per i Beni Culturali della Chiesa, Bologna, 2002, s. 561–564.
• Ustawa z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach, Dz.U. z 1983 r., nr 83. poz. 173 z późn. zm.
• Adamczyk J., Urząd kanclerza kurii diecezjalnej, „Roczniki Nauk Prawnych”, 8(2008), nr 2, s. 251–263.
• Adamczyk J., Archiwa kościelne w aspekcie kanonicznym, „Roczniki Nauk Prawnych”, 13(2012), nr 3, s. 165–188.
• Bączkiewicz F., Baron J., Stawinoga W., Prawo kanoniczne. Podręcznik dla duchowieństwa, t. 1, Opole 1957.
• Chenis C., Natura, kompetencje, organizacja i działalność Papieskiej Komisji ds. Kościelnych Dóbr Kultury, „Biuletyn Kościelnych Dóbr Kultury”, 1(2005), s. 31–42.
• Grabowski I., Prawo kanoniczne, Warszawa 1948.
• Krukowski J., Komentarz do kan. 491, w: Komentarz do Kodeksu prawa kanonicznego, t. 2/1: Lud Boży, red. J. Krukowski, Poznań 2005, s. 369–370.
• Krukowski J., Komentarz do kan. 535, w: Komentarz do Kodeksu prawa kanonicznego, t. 2/ 1: Lud Boży, red. J. Krukowski, Poznań 2005, s. 442–443.
• Kwolek J., Naukowa organizacja archiwów kościelnych, „Przegląd Teologiczny”, 11(1930), nr 1, s. 1–37.
• Librowski S., Archiwum, w: EK, t. 1, red. R. Łukaszyk, Lublin 1995, kol. 886.
• Longhitano A., Gli archivi ecclesiastici, „Ius Ecclesiae”, 4(1992), nr 2, s. 651–662.
• Misztal H., Archiwum diecezjalne, w: Struktura i zadania kurii diecezjalnej, red. J. Krukowski, K. Warchałowski, Warszawa 2003, s. 103–117.
• Pawluk T., Prawo kanoniczne według Kodeksu Jana Pawła II, t. 2: Lud Boży jego nauczanie i uświęcanie, Olsztyn 1986.
• Polski słownik archiwalny, red. W. Maciejewska, Warszawa 1974.
• Robótka H., Ryszewski B., Tomczyk A., Archiwistyka, Warszawa 1989.
• Różański M., Archiwa kościelne po 1989 r. Zarys problematyki, w: H. Wyczawski, Przygotowanie do studiów w archiwach kościelnych, Kalwaria Zebrzydowska 2013, s. 468–491.
• Różański M., Archiwa w ustawodawstwie synodalnym polskim (po wprowadzeniu nowego Kodeksu prawa kanonicznego), w: Lex et praxis. Prawodawstwo archiwalne, Kraków 2007, s. 83–100.
• Wenz W., Kancelaria parafialna jako przestrzeń kościelnego posługiwania. Studium kanoniczno-sakralne, Wrocław 2008.
• Wilczyński L., ABC kancelarii i archiwum parafialnego, Poznań 2012.
• Wilemska E., Kanclerz kurii biskupiej, w: EK, t. 9, red. B. Migut, Lublin 2000, kol. 560.

Identifiers

DOI

10.52404/ttnwloc.stwl.24.25

Biblioteka Nauki

2233685