Osoby duchowne i ich odpowiedzialność za przestępstwa seksualne w świetle prawa karnego oraz kanonicznego

• Authors: Anna Więcek-Durańska

Title variants

Osoby duchowne i ich odpowiedzialność za przestępstwa seksualne w świetle prawa karnego oraz kanonicznego

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przestępczość seksualna osób duchownych jest zjawiskiem budzącym w społeczeństwie kontrowersje. Kościół kojarzony jest bowiem z wysoko rozwiniętymi normami etycznymi i moralnymi. Do niedawna powszechnym było również przekonanie, że osoby duchowne są wyłączone spod odpowiedzialności świeckiej. W artykule przedstawiono charakterystykę odpowiedzialności karnej oraz kanonicznej duchownych. Analiza literatury jednoznacznie wskazuje, że kara, którą ponosi duchowny z jednego systemu prawnego, nie zwalnia ani nie zastępuje kary wymierzonej w innym systemie. Powiedzieć można nawet, że duchowny podlega podwójnej odpowiedzialności. Pierwszej w ramach prawa świeckiego oraz drugiej w ramach prawa kanonicznego. The sexual crime of clergy is a controversial phenomenon. The Church is associated with highly developed ethical and moral norms. Until recently, it was common to believe that clergy are excluded from secular responsibility. The article presents the characteristics of criminal and canonical responsibility of clergy. An analysis of the literature indicates that the punishment received by a cleric from one legal system does not relieve or replace the punishment imposed in another system. It can even be said that the cleric is subject to double responsibility. The frst under secular law and the second under canon law.

EN

The sexual crime of clergy is a controversial phenomenon. The Church is associated with highly developed ethical and moral norms. Until recently, it was common to believe that clergy are excluded from secular responsibility. The article presents the characteristics of criminal and canonical responsibility of clergy. An analysis of the literature indicates that the punishment received by a cleric from one legal system does not relieve or replace the punishment imposed in another system. It can even be said that the cleric is subject to double responsibility. The frst under secular law and the second under canon law.

Keywords

PL

przestępczość seksualna duchownych; odpowiedzialność karna duchownych; odpowiedzialność kanoniczna duchownych; sexual crime of clergy; criminal responsibility of clergy; canonical responsibility of clergy

EN

Sexual crime of clergy; criminal responsibility of clergy; canonical responsibility of clergy; Sexual crime of clergy; criminal responsibility of clergy; canonical responsibility of clergy

• Publisher: Instytut Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk
• Journal: Biuletyn Kryminologiczny
• Year: 2020
• Issue: 27
• Pages: 53-62

Dates

published

2020-06-21

Contributors

author

Anna Więcek-Durańska

• Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, Instytut Psychologii, Zakład Psychologii Klinicznej Człowieka Dorosłego

• https://orcid.org/0000-0001-5566-8313

References

• Bocheński M., Ile pedoflii w „pedoflach”? Wybrane problemy wykorzystywania seksualnego małoletnich w Polsce – perspektywa kryminologiczna, „Dziecko Krzywdzone. Teoria, Badania, Praktyka” 2015, nr 14(3), s. 99-132, https://dzieckokrzywdzone.fdds.pl/index.php/DK/article/view/471 [dostęp: 24.02.2021].
• Bryła M., Kary w kościelnym prawie karnym, http://www.kosciol.pl/article.php/20050430222401341 [dostęp: 24.10.2020].
• Centrum Ochrony Dziecka, Obowiązki przełożonego, https://cod.ignatianum.edu.pl/component/content/article/11-komentarze/58-obowi%C4%85zki-prze%C5%82o%C5%BConego.html?Itemid=109 [dostęp: 24.10.2020].
• Dappa R., Duchowny wobec obowiązku denuncjacji przestępstw seksualnych na podstawie art. 240 kodeksu karnego, „Teka Komisji Prawniczej PAN. Oddział w Lublinie” 2018, t. 11, s. 37-49, http://tkp.edu.pl/ wp-content/uploads/2020/03/TKP_XI_2018_nr1_37-49_Dappa.pdf [dostęp: 24.02.2021].
• Dohnalik J., Prawo kanoniczne wobec nadużyć seksualnych duchownych względem dzieci i młodzieży, „Dziecko Krzywdzone. Teoria, Badania, Praktyka” 2015, nr 14(1), s. 50-66, https://dzieckokrzywdzone.fdds.pl/ index.php/DK/article/view/485 [dostęp: 224.02.20].
• Głowacka A., Odpowiedzialność osób prawnych Kościoła katolickiego za czyny niedozwolone, „Acta Erasmiana” 2015, t. 9, s. 137-156, https://repozytorium.uni.wroc.pl/dlibra/publication/66661/edition/65065/content [dostęp: 24.02.2021].
• Heitzman J., Lew-Starowicz M., Pacholski M., Lew-Starowicz Z., Wykorzystywanie seksualne dzieci w Polsce – analiza badań 257 sprawców, którzy popełnili przestępstwa seksualne wobec małoletnich, „Psychiatria Polska” 2014 nr 48(1), s. 105-120, http://strona.ppol.nazwa.pl/uploads/images/PP_1_2014/105Heitzman_PsychiatrPol_1_2014.pdf [dostęp: 24.02.2021].
• Imieliński K., Seksiatria, t. 2, PWN, Warszawa 1990.
• Kapała A., Różnorodność wariantów diagnozy pedoflii w opiniowaniu sądowo-seksuologicznym, „Nowa Kodyfkacja Prawa Karnego” 2019, nr 53, s. 147-167, https://www.doi.org/10.19195/2084-5065.53.9.
• Kodeks prawa kanonicznego (kan. 1311-1340), http://www.zaufaj.com/prawo-kanoniczne/62.html [dostęp: 24.10.2020].
• Kongregacja Nauki Wiary, Vademecum dotyczące wybranych kwestii proceduralnych w zakresie postępowania w przypadkach nadużyć seksualnych popełnianych przez duchownych wobec małoletnich, ver. 1.0, https://cod.ignatianum.edu.pl/component/content/article/9-stolicy-apostolskiej/148-kongregacja-nauki-wiaryvademecum-dotycz%C4%85ce-wybranych-kwestii-proceduralnych-w-zakresie-post%C4%99powania-w-przypadkach-nadu%C5%BCy%C4%87-seksualnych-pope%C5%82nianych-przez-duchownychwobec-ma%C5%82oletnich.html?Itemid=109 [dostęp: 24.10. 2020].
• Kutynia P., Tajemnica i sekret spowiedzi. Perspektywa ekumeniczno-kanoniczna, „Studia Oecumenica” 2015, nr 15, s. 369-396, http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-aa68a6f1-77c5-450b-9883-af6b2b6e6bd5 [dostęp: 24.02.2021].
• Marcinek P., Kapała, A., Pedoflia w opiniowaniu sądowo-seksuologicznym, „Seksuologia Polska” 2012, nr 10(2), s. 76-84, https://journals.viamedica.pl/seksuologia_polska/article/viewFile/33534/24577[dostęp: 24.02.2021].
• Mozgawa M., Budyn-Kulik, M., Prawnokarne aspekty pedoflii. Analiza dogmatyczna i wyniki badań empirycznych, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2006, nr 2, s. 43-78, https://czpk.pl/dokumenty/zeszyty/2006/zeszyt2/Budyn-Kulik_M_Mozgawa_M-prawnokarne_aspekty_pedoflii._analiza_dogmatyczna_i_wyniki_badan_empirycznych-CZPKiNP_2006-z.2.pdf [dostęp: 24.02.2021].
• Pieron B, Równe czy identyczne traktowanie osób duchownych w prawie polskim?, „Annales Canonici” 2017, nr 13(1), s. 155-181, http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.ojs-doi-10_15633_acan_2224/c/2224-2203.pdf [dostęp: 24.02.2021].
• Pieron B, Tajemnica zawodowa (duszpasterska) duchownego, „Annales Canonici” 2016, nr 12(1), s. 131-153, http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-0aea1ffe-511c-41a1-9a33-26c7fb5fb330 [dostęp: 25.02.2020].
• Policja, Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności (197-205), http://statystyka.policja.pl/st/kodeks-karny/przestepstwa-przeciwko-6 [dostęp: 24. 10.2020].
• Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, t.j. Dz.U. 2020 poz. 266 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego, t.j. Dz.U. 2020 poz. 256z późń. zm.
• Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego, t.j. Dz.U. 2020 poz. 1575 z późń. zm.
• Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, t.j. Dz.U. 2017 poz. 1153.
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, t.j. Dz.U. 2020 poz. 1444, 1517.
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego, t.j. Dz.U. 2020 poz. 30 z późń. zm.
• Więcek-Durańska A., Durański M., Zgwałcenie ze szczególnym okrucieństwem (art. 197 § 4 kk)-analiza kryminologiczna, „Prawo w Działaniu. Sprawy Karne” 2014, nr 19, s. 165-203, https://iws.gov.pl/wp-content/uploads/2018/09/Anna-Wi%C4%99cek-Dura%C5%84ska-Mariusz-Dura%C5%84skiZgwa%C5%82cenie-ze-szczeg%C3%B3lnych-okrucie%C5%84stwem-art.-197-%C2%A7-4-k.k.-analizakryminologiczna-165.pdf [dostęp: 24.02.2021].
• Więcek-Durańska A., Przestępczość seksualna duchownych – analiza przypadków, „Psychiatria Polska” 2020, nr 190.
• Więcek-Durańska A., Przestępczość seksualna duchownych wobec osób małoletnich–analiza przypadków, „Psychiatria Polska” 2021 [online frst], nr 190, s. 1-16, https://doi.org/10.12740/PP/OnlineFirst/123883.
• Wojnicz P., Penalizacja czynów seksualnych wobec małoletnich – rozważania na tle prawa kanonicznego i polskiego prawa karnego, „Civitas et Lex” 2020, nr 26(2), s. 59-72, http://www.doi.org/10.31648/cetl.4419.
• Wroceński J., Wymiar kar kościelnych w kontekście salus animarum, „Sympozjum” 2016, nr 31(2), s. 9-40, http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-a8db650c-26c9-4409-b37a-955d0c87c547 [dostęp: 24.02.2020].
• Wytyczne Konferencji Episkopatu Polski dotyczące wstępnego dochodzenia kanonicznego w przypadku oskarżeń duchownych o czyny przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu z osobą niepełnoletnią poniżej 18 roku życia, Akta Konferencji Episkopatu Polski https://episkopat.pl/wytyczne-dotyczacewstepnego-dochodzenia-kanonicznego-w-przypadku-oskarzen-duchownych-o-czyny-przeciwkoszostemu-przykazaniu-dekalogu-z-osoba-niepelnoletnia-ponizej-osiemnastego-roku-zycia-2/ [dostęp: 24.10.2020].
• Żaczkiewicz-Zborska K., Prof. Filar: Prawo kanoniczne nie zastępuje prawa karnego, https://www.prawo.pl/prawnicy-sady/prof-filar-prawo-kanoniczne-nie-zastepuje-prawa-karnego,53136.html [dostęp: 24.10.2020].

Identifiers

DOI

10.5281/zenodo.4767628