Źródła unormowań prawnych życia anachoreckiego w pismach Ewagriusza z Pontu w świetle późniejszej recepcji tych norm

• Authors: Marcin Bider

Title variants

EN

The sources of the legal norms of an anachoretical life in the writings of Evagrius of Pontus in the light of subsequent reception of these norms

Abstracts

EN

The article is the analysis of the legal norms of anachoretic life in the writings of Evagrius of Pontus in the light of subsequent reception of these norms. The article is of a scientific nature using the historical and legal method. The Byzantine monastic legislation, focusing on cenobitism, only indirectly adopted the anachoretic Evagrian doctrine. Otherwise, the sources of the theology of Byzantine spirituality adopted the Evagrian doctrine through the writings of John (Climacus) of Sinai.

PL

Artykuł stanowi analizę norm prawnych życia anachoretycznego w pismach Ewagriusza Pontyjskiego w świetle późniejszej recepcji tych unormowań. Artykuł ma charakter naukowy i został napisany z wykorzystaniem metody historyczno-prawnej. Bizantyjskie prawodawstwo monastyczne, koncentrujące się na cenobityzmie, jedynie pośrednio przyjęło anachorecką doktrynę ewagriańską. Natomiast źródła teologii duchowości bizantyjskiej szerzej przejęły doktrynę ewagriańską za pośrednictwem Jana Klimaka z Synaju.

Keywords

PL

orygenizm; mistyka; Kodeks Kanonów Kościołów Wschodnich; monastycyzm bizantyjski; walka duchowa

EN

origenism; mysticism; The Code of Canons of the Eastern Churches; byzantine monasticism; spiritual struggles

• Publisher: Wyższe Seminarium Duchowne im. św. Jana Pawła II Diecezji Siedleckiej
• Journal: Teologiczne Studia Siedleckie
• Year: 2022
• Volume: XIX/19
• Pages: 195-214

Dates

published

2022

Contributors

author

Marcin Bider

• Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach

References

• [B.a.], (1993). Szczere opowieści pielgrzyma opowiedziane swojemu ojcu duchowemu, A. Wojnowski (tł.), wyd. 2. Poznań: W Drodze.
• [B.a.], (2013). Filokalia, teksty o modlitwie serca, J. Naumowicz (tł.). Kraków: Tyniec. Wydawnictwo Benedyktynów.
• [Doroszkiewicz], W. (2010). Antropologia i ascetyzm. Elpis 12, 51-70.
• [Sacharow], S. (2007). Święty Sylwan z Góry Atos. Białystok: Orthdruk.
• Baron, A.; H., Pietras. (2001). Dokumenty Soborów Powszechnych: tekst grecki, łaciński, polski, t. 1, Nicea I, Konstantynopol I, Efez, Chalcedon, Konstantynopol II, Konstantynopol III, Nicea II (325-787). Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Bazyli Wielki, (2011). Pisma ascetyczne, przekł. i oprac. J. Naumowicz, wyd. 2. Kraków, Tyniec: Wydawnictwo Benedyktynów.
• Bunge, G. (2013). Evagrios Pontikos: Briefe aus der Wüste. Beuron: Beuroner Kunstverl.
• Ćwikliński, H. (1989). Anachoreci. W: F. Gryglewicz i in. (red.), Encyklopedia Katolicka, t. 1 (474-475). Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Dybski, H. (2009). Początki anachoretyzmu w Egipcie w świetle nauczania Ojców Kościoła IV i V wieku. Studia Teologiczne 27, 203-229.
• Évagre le Pontique, (1971). Traité pratique, ou Le moine; edition critique du texte grec [...], traduction, t. 1-2, (Sources Chretiénnes, 170, 171). A. Guillaumont, C. Guillaumont (red.). Paris: Les Editions du Cerf.
• Évagre le Pontique, (1987). Scholies aux Proverbes (Sources Chretiénnes, 340), P. Géhin (red.). Paris: Les Editions du Cerf.
• Évagre le Pontique, (1993). Scholies à l’Ecclésiaste (Sources Chretiénnes, 397), P. Géhin (red.). Paris: Les Editions du Cerf.
• Évagre le Pontique, (1998). Sur les pensées (Sources chrétiennes, 438), P. Géhin, C. Guillaumont i A. Guillaumont (red.). Paris: Cerf.
• Évagre le Pontique. (1989). Le Gnostique ou à celui qui est devenu digne de la science (Sources Chretiénnes, 356). A. Guillaumont, C. Guillaumont (red.). Paris: Les Editions du Cerf.
• Ewagriusz z Pontu, (2007). Listy Ewagriusza z Pontu (Epistulae), A. Ziernicki, L. Nieścior (tł.), w: Ewagriusz z Pontu, Pisma ascetyczne, tenże (red.), t. 1, wyd. 2 (127-221). Tyniec: Wydawnictwo Benedyktynów.
• Ewagriusz z Pontu, (2007). Traktat dla Eulogiusza mnicha (Tractatus ad Eulogium monachum), M. Grzelak (tł.). W: Ewagriusz z Pontu, Pisma ascetyczne, tenże (red.), t. 2, wyd. 2 (79-130). Tyniec: Wydawnictwo Benedyktynów.
• Ewagriusz z Pontu, (2008). Pisma ascetyczne, L. Nieścior (red.), t. 2, wyd. 2. Tyniec: Wydawnictwo Benedyktynów.
• Ewagriusz z Pontu, (2008). Traktat dla Eulogiusza mnicha (Tractatus ad Eulogium monachum), M. Grzelak (tł.), w: Ewagriusz z Pontu, Pisma ascetyczne, tenże (red.), t. 2, wyd. 2 (79-130). Tyniec: Wydawnictwo Benedyktynów.
• Ewagriusz z Pontu, (2008). Zachęta (Protrepticus), M. Grzelak (tł.), w: Ewagriusz z Pontu, Pisma ascetyczne, tenże (red.), t. 2, wyd. 2 (131-138). Tyniec: Wydawnictwo Benedyktynów.
• Ewagriusz z Pontu. (2007). O poznaniu (Gnosticus), K. Bielawski (tł.). W: Ewagriusz z Pontu, Pisma ascetyczne, L. Nieścior (red.), t. 1, wyd. 2 (257-271). Tyniec: Wydawnictwo Benedyktynów.
• Ewagriusz z Pontu. (2007). O różnych rodzajach złych myśli (De malignis cogitationibus), L. Nieścior (tł.). W: Ewagriusz z Pontu, Pisma ascetyczne, L. Nieścior (red.), t. 1, wyd. 2 (359-406). Tyniec: Wydawnictwo Benedyktynów.
• Ewagriusz z Pontu. (2007). Pisma ascetyczne, L. Nieścior (red.), t. 1, wyd. 2. Tyniec: Wydawnictwo Benedyktynów.
• Ewagriusz z Pontu. (2007). Podstawy życia monastycznego i ich rola w osiągnięciu wyciszenia (Rerum monachalium rationes), M. Grzelak (tł.), w: Ewagriusz z Pontu, Pisma ascetyczne, L. Nieścior (red.), t. 1, wyd. 2 (337-357). Tyniec: Wydawnictwo Benedyktynów.
• Geerard, M. (red.). (1974). Clavis Patrum Graecorum, t. 2, Ab Athanasio ad Chrysostomum. Turnhout: Brepols.
• Gliściński, J. (1993). Ewagriusz Pontyjski jako mistrz życia duchowego. W: F. Drączkowski, J. Pałucki (red.), Wczesnochrześcijańska asceza. Zagadnienia wybrane (73-81). Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Gribomont, J. (2008). Anacoreta. W: A. Di Berardino (red.), Nuovo dizionario patristico e di antichità cristiane (A-E), t. 1, wyd. 2 (257). Genova-Milano: Marietti 1820.
• Gribomont, J.; Hombergen, D. (2008). Evagrio Pontico. W: A. Di Berardino (red.), Nuovo dizionario patristico e di antichità cristiane (A-E), t. 2, wyd. 2 (1879-1881). Genova-Milano: Marietti 1820.
• Guillaumont, A. (2006). U źródeł monastycyzmu chrześcijańskiego, t. 1, S. Wirpszanka (tł.), Tyniec: Wydawnictwo Benedyktynów.
• Hieromnich, I. (2013). Żywot Starca Paisjusza Hagioryty. Hajnówka: Bratczyk.
• Jan Kasjan. (2007). Rozmowy z Ojcami, t. 1, Rozmowy I-X, A. Nocoń (red.), wyd. 2. Tyniec: Wydawnictwo Benedyktynów.
• Jan Klimak, św. (2011). Drabina raju; przekład z języka greckiego i komentarz
• W. Polanowski; opracowanie i redakcja naukowa E. Osek. Kęty: Marek Derewnicki.
• Jan od Krzyża, św. (1995). Droga na Górę Karmel. W: Dzieła, B. Smyrak (tł.), wyd. 5 (139-401). Kraków: Wydawnictwo Karmelitów Bosych.
• Kanior, M. (1995). Monastycyzm chrześcijański: geneza, formy, cel. Peregrinus Cracoviensis 1, 19-32.
• Kodeks Kanonów Kościołów Wschodnich: promulgowany przez papieża Jana Pawła II, (2002). L. Adamowicz, M. Dyjakowska (tł.). Lublin: Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego: Wydaw. Archidiecezji Lubelskiej „Gaudium”.
• Lampe, G. W. H. (1961). A Patristic Greek Lexicon, Oxford: At The Claredon Press.
• Linge, D. E. (2000). Leading the Life of Angels: Ascetic Practice and Reflection in the Writings of Evagrius of Pontus. Journal of the American Academy of Religion 68, nr 3, 551-553.
• Loyola, Ignacy, św. (2002). Ćwiczenia Duchowne, Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Mansi, G. D. (red.), (1764). Sanctorum Conciliorum Nova et Amplissima Collectio, t. 10, Ab anno DXC. ad annum DCLIII. Inclusive. Florentiae: expensis Antonii Zatta Veneti.
• Mara, M. G. (2008). Teodosio I imperatore. W: A. Di Berardino (red.), Nuovo dizionario patristico e di antichità cristiane (P-Z), t. 3, wyd. 2 (5268). Genova-Milano: Marietti 1820.
• Mironowicz, A. (2010). Specyfika życia monastycznego w Europie Wschodniej. Przegląd Wschodnioeuropejski 1, 225-241.
• Misiarczyk, L. (2001). Myśli zmysłowej części duszy i sposoby walki z nimi według Ewagriusza z Pontu. Studia Płockie 29, 147-165.
• Misiarczyk, L. (2002). Smutek i złość w nauce duchowej Ewagriusza z Pontu. Studia Płockie 30, 83-96.
• Misiarczyk, L. (2003). Próżność i pycha: myśli racjonalnej części duszy w duchowej walce według Ewagriusza z Pontu. Studia Płockie 31, 27-38.
• Misiarczyk, L. (2007). Osiem «logismoi» w pismach Ewagriusza z Pontu, wyd. 2. Kraków, Tyniec: Wydawnictwo Benedyktynów.
• Misiarczyk, L. (2016). Czy Ewagriusz z Pontu został rzeczywiście potępiony? Vox Patrum 36, z. 65, 441-459.
• Mondin, B. (2001). Storia Dell’Antropologia Filosofica, t. 1. Bologna: Studio Domenicano.
• Naumow, A. (2000). Święta Góra Athos. Peregrinus Cracoviensis 8, 39-54.
• Nieścior, L. (1996). Kategorie myśli w nauce ascetycznej Ewagriusza z Pontu. Roczniki Humanistyczne 44, z. 3, 203-230.
• Nieścior, L. (1997). «Praktike» jako walka ze złymi myślami w nauce Ewagriusza z Pontu. Vox Patrum 17, z. 32-33, 177-186.
• Nieścior, L. (1997). Rozeznawanie myśli («διάκρισιϛ») i spór z nimi («ἀντίρρησιϛ») według Ewagriusza z Pontu. W: F. Drączkowski i in. (red.), Droga doskonalenia chrześcijańskiego w epoce patrystycznej: Zagadnienia wybrane: Praca zbiorowa (31-56). Lublin: Polihymnia.
• Nieścior, L. (1999). Mistyczne perspektywy apathei w nauce Ewagriusza z Pontu. Studia Religiologica 33, 65-83.
• Nieścior, L. (1999). Pierwotny upadek umysłu w pismach Ewagriusza z Pontu. W: H. Pietras (red.), Grzech pierworodny. Augustyn. Dzieje Procesu Pelagiusza (67-85). Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Nieścior, L. (2002). Czystość serca i umysłu wg Ewagriusza z Pontu. W: P. Podeszwa, W. Szczerbiński (red.), Ad sapientiam cordis. Księga Pamiątkowa dedykowana Ks. Prof. L. Gładyszewskiemu w 70. rocznicę urodzin (125-150). Gniezno: Prymasowskie Wyższe Seminarium Duchowne.
• Nieścior, L. (2002). Psalmy w procesie wewnętrznej ewangelizacji chrześcijanina. Verbum Vitae 2, 243-251.
• Nieścior, L. (2007). Wstęp i Bibliografia. W: Ewagriusz z Pontu, Pisma ascetyczne,
• L. Nieścior (red.), t. 1, wyd. 2 (11-100). Tyniec: Wydawnictwo Benedyktynów.
• Nieścior, L. (2008). Wstęp, w: Ewagriusz z Pontu, Pisma ascetyczne, t. 2, L. Nieścior (red.). (9-26). Tyniec: Wydawnictwo Benedyktynów.
• Nieścior, L. (2022). Anachoreza w pismach Ewagriusza z Pontu, wyd. 2. Kraków, Tyniec: Wydawnictwo Benedyktynów.
• Nocoń, A. (2007). Wstęp W: Jan Kasjan, Rozmowy z Ojcami, t. 1, Rozmowy I-X, A. Nocoń (red.), wyd. 2 (19-48). Tyniec: Wydawnictwo Benedyktynów.
• O’Laughlin, M. (1987). Origenism in the desert: anthropology and integration in Evagrius Ponticus. Cambridge Massachusetts: [Thesis, Dissertation, English].
• Paisjusz Hagioryta, (2011). Słowa, t. 2, Zmagania duchowe, M. Jakimiuk (red.). Hajnówka: Bratczyk.
• Pieszczoch, S. (1981). Modlitewne zasady Ewagriusza Pontyjskiego. Tarnowskie Studia Teologiczne 8, 138-140.
• Popowski, R.; Wojciechowski M. (red.), (1994). Grecko-polski Nowy Testament. Wydanie interlinearne z kodami gramatycznymi, wyd. 7. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Vocatio.
• Pryszmont, J. (1989). Ewagriusz z Pontu. W: R. Łukaszyk i in. (red), Encyklopedia Katolicka, t. 4 (1372-1374). Lublin: TN KUL.
• Rahlfs, A.; Hanhart, R. (red.), (2006). Septuaginta. Id est Vetus Testamentum graece iuxta LXX. Complete Text without Apparatus, Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft.
• Sinkewicz, R. E. (red.), (2006). Evagrius of Pontus: The Greek Ascetic Corpus. Oxford: Oxford University Press.
• Starowieyski, M. (2013), Wstęp: Zagadnienie wstępne. W: Tenże (red.) Zachodnie reguły monastyczne (23-57). Kraków, Tyniec: Wydawnictwo Benedyktynów.
• Stewart, C. (2004). Mnich Kasjan. Tyniec, Kraków: Wydawnictwo Benedyktynów.
• Thomas, J.; Hero, A. C., Constable, G. (red.), (2000), Byzantine monastic foundation documents: a complete translation of the surving founders’ typica and testaments, t. 2, Washington: Dumbarton Oaks Research Library and Collection.
• Wipszycka, E. (1987). Wstęp. W: Św. Atanazy Aleksandryjski, Żywot świętego Antoniego. Św. Antoni Pustelnik, Pisma (7-27). Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
• Wipszycka, E. (2014). Drugi dar Nilu. Czyli o mnichach i klasztorach w późnoantycznym Egipcie. Tyniec: Wydawnictwo Benedyktynów.
• Zmorzanka, A. Z. (2012). Ewagriusz z Pontu (Evagrius Ponticus, Euagrius). W: Andrzej Maryniarczyk i in. (red.), Powszechna Encyklopedia Filozofii, t. 3 (330-331). Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.

Identifiers

DOI

10.5281/zenodo.7844883

Biblioteka Nauki

27316559