Transformation of the special services in Poland in the context of political changes

• Authors: Marian Kopczewski , Zbigniew Ciekanowski , Anna Piotrowska

Title variants

PL

Transformacja służb specjalnych w Polsce w kontekście przemian ustrojowych

Abstracts

PL

W artykule przedstawiono transformację służb specjalnych w Polsce na tle przemian ustrojowych. Zaprezentowano działalność organów bezpieczeństwa – wywiadu i kontrwywiadu cywilnego oraz wojskowego w czasach PRL. Ich zadaniem było umacnianie komunistycznej władzy, likwidacja przeciwników ustroju, wzmacnianie sojuszu państw socjalistycznych pod przewodnictwem ZSRR, walka z demokratyczną opozycją. Ukazano również powstanie nowych służb specjalnych: UOP oraz WSI. Skupiono się na nowych zadaniach, jakie przed nimi zostały postawione w związku z przemianami demokratycznymi i nowymi sojuszami. Zaprezentowano spektakularne akcje UOP, które przyczyniły się do podniesienia prestiżu Polski na arenie międzynarodowej.

EN

The article presents the transformation of special services in Poland against the background of political changes. It presents the activities of security bodies – civil and military intelligence and counterintelligence during the communist era. Their task was to strengthen communist power, eliminate opponents of the system, strengthen the alliance of socialist countries led by the USSR, and fight against democratic opposition. The creation of new special services was also shown: the UOP and the WSI. The focus was on the new tasks that were set for them in connection with the democratic changes and new alliances. There were presented spectacular UOP actions, which contributed to raising the prestige of Poland on the international arena.

Keywords

EN

special services; political changes; democracy; security

PL

służby specjalne; przemiany ustrojowe; demokracja; bezpieczeństwo

• Publisher: Akademia Wojsk Lądowych imienia generała Tadeusza Kościuszki
• Journal: Scientific Journal of the Military University of Land Forces
• Year: 2020
• Volume: 52
• Issue: 3(197)
• Pages: 557-573

Dates

published

2020

Contributors

author

Marian Kopczewski

• Faculty of Security Sciences, General Tadeusz Kościuszko Military University of Land Forces, Wrocław, Poland

author

Zbigniew Ciekanowski

• Faculty of Economic and Technical Sciences, Pope John Paul II State School of Higher Education in Biała Podlaska, Poland

author

Anna Piotrowska

• Faculty of National Security, War Studies University, Warsaw, Poland

References

• Wojtaszczyk KA (ed.). Polskie służby specjalne. Słownik. Warszawa: ASPRA–JR; 2011.
• Siemiątkowski Z. Wywiad a władza. Wywiad cywilny w systemie sprawowania władzy politycznej PRL. Warszawa: ASPRA–JR; 2009.
• Cenckiewicz S. Długie ramię Moskwy. Wywiad wojskowy Polski Ludowej 1943-1991. Poznań: Zysk i S-ka; 2011.
• Staniszkis J. Ontologia socjalizmu. Kraków; NowySącz: Ośrodek Myśli Politycznej; 2006.
• Ustawa z 13 listopada 1956 r. o zmianie organizacji naczelnych organów administracji publicznej w zakresie bezpieczeństwa publicznego (Dz. U. z 1956 r. Nr 54, poz. 241).
• Wojnowski J (ed.). Wielka encyklopedia PWN. Warszawa: PWN; 2004.
• Bernacki W, Głębocki H, Korkuć M, Musiał F et al. Komunizm w Polsce. Zdrada, zbrodnia, zakłamanie, zniewolenie. Kraków: Kluszczyński; 2005.
• 20-lecie UOP/ABW. Warszawa: Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Centralny Ośrodek Szkolenia im. gen. Stefana Roweckiego „Grota”; 2010.
• Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Urzędzie Ochrony Państwa (Dz. U. z 1990 r. Nr 30, poz. 180).
• Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Urzędzie Ochrony Państwa (Dz. U. z 1999 r. Nr 51, poz. 526).
• Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 6 grudnia 1996 r. w sprawie nadania statutu Urzędowi Ochrony Państwa (Dz. U. z 1996 r. Nr 145, poz. 675).
• Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 9 kwietnia 2001 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zakresu działania i właściwości terytorialnej delegatur UOP (Dz. U. z 2001 r. Nr 32, poz. 368).
• Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 sierpnia 1998 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie nadania statutu UOP (Dz. U. z 1998 r. Nr 113, poz. 721).
• Milczanowski A. Jak trafiłem do Urzędu Ochrony Państwa. In: 20-lecie UOP/ABW. Warszawa: Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Centralny Ośrodek Szkolenia im. gen. Stefana Roweckiego „Grota”; 2010.
• Uchwała nr 69 Rady Ministrów z 21 maja 1990 r. w sprawie trybu i warunków przyjmowania byłych funkcjonariuszy SB do służby w Urzędzie Ochrony Państwa i innych jednostkach organizacyjnych podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych oraz zatrudnianiu ich w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych (M. P. z 1990 r. Nr 20, poz. 159).
• Kapkowski A. Wyzwania i problemy kontrwywiadowcze wczesnych lat transformacji ustrojowej w Polsce. In: Z okazji 80 rocznicy urodzin Krzysztofa Kozłowskiego, pierwszego Szefa Urzędu Ochrony Państwa. Warszawa: Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Centralny Ośrodek Szkolenia im. gen. Stefana Roweckiego „Grota”; 2011.
• Służby specjalne demokratycznego państwa. Cywilne służby specjalne III RP – próba bilansu. Stenogram konferencji na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego. In: Z okazji 80 rocznicy urodzin Krzysztofa Kozłowskiego, pierwszego Szefa Urzędu Ochrony Państwa. Warszawa: Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Centralny Ośrodek Szkolenia im. gen. Stefana Roweckiego „Grota”; 2011.
• Bereś W, Burnetko K. Obywatel KK, czyli Krzysztofa Kozłowskiego zamyślenia nad Polską. Kraków; Limanowa: Fundacja „Świat Ma Sens”; 2011.
• [online]. Available at: www.uop12lat.republika.pl/media_o_reformie/najważniejsze/0509_RP.htm (Accessed: 25 June 2013).
• Ustawa z dnia 25 października 1991 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 1991 r. Nr 113, poz. 491).
• Ustawa z dnia 9 lipca 2003 r. o Wojskowych Służbach Informacyjnych (Dz. U. z 2003 r. Nr 139, poz. 1326).

Identifiers

DOI

10.5604/01.3001.0014.3926

Biblioteka Nauki

30145277