Stowarzyszenie Umarłych Poetów – koniec legendy, konieczność rewizji

• Authors: Michał Paluch

Abstracts

PL

Sprawa Johna Keatinga, charyzmatycznego nauczyciela języka angielskiego i uczniów elitarnej szkoły z internatem (Welton Academy), skupiła przed ekranami kin i telewizorów miliony odbiorców na całym świecie. „And the Oskar goes to…” usłyszał w 1990 autor scenariusza Tom Schulman, a przy tym nominację dla najlepszego filmu, najlepszego aktora pierwszoplanowego oraz najlepszego reżysera. Jedna z pierwszych polskich recenzji filmu odbyła się w Polskim Radiu, tego samego roku, podczas audycji prowadzonej przez Annę Retmaniak. – „Jest to film wspaniały” – informowała z entuzjazmem, dodając – „[…] to, co (nauczyciel – M.P.) zaszczepił młodym ludziom pozostało w ich sercach i w ich umysłach na zawsze.” Natomiast to, co niniejszy artykuł może „zaszczepić” w umysłach i sercach czytelników, to zwiększoną odporność na poczynione przez producentów filmu manipulacje treściami scenariusza a w konsekwencji pedagogiczne oszustwo, jakim padliśmy również na własne życzenie. Jako pedagodzy nie zbadaliśmy różnic między oryginalnym scenariuszem i jego kolejnymi adaptacjami. Okazuje się, że narracja filmu zbudowana jest na motywach lęku i umierania Johna Keatinga, a nie – jak dotąd myśleliśmy – na fenomenie jego talentu pedagogicznego. Nie wskazaliśmy przy tym różnic kulturowych, skutkujących w naszym kraju błędną recepcją takich kategorii jak: charyzma, powołanie zawodowe, liderstwo czy elitarność. Na manipulację skazani są również czytelnicy książki o tym samym tytule (Kleinbaum, 2007, 2018, 1 wyd. polskie 1994) oraz uczestnicy spektakli teatralnych (reż. P. Ratajczak) . Artykuł nie przekreśla tych argumentów, które wiarygodnie przemawiają za wyjątkowością i atrakcyjnością dzieła. Aby jednak zrozumieć jego fenomen należy przeanalizować usunięte fragmenty scenariusza, odsłaniając nauczycielom i kandydatom do tego zawodu przyczyny i skutki skrywanej prawdy.

Keywords

PL

nauczyciel; uczeń; rodzic; szkoła; etos; Welton Academy; manipulacja; filmografia pedagogiczna

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
• Journal: Studia z Teorii Wychowania
• Year: 2022
• Volume: XIII(1(38))
• Pages: 51-79

Dates

published

2022

Contributors

author

Michał Paluch

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

References

• Adams, L. (2022, luty 18). Nauka nowej umiejętności jest łatwiejsza do powiedzenia niż do zrobienia [Portal edukacyjny]. Gordon Training International. Pobrane z: https://www.gordontraining.com/free-workplace-articles/learning-a-new-skill-is-easier-said-than-done/
• Andrusiewicz, P. (1996). Interakcje nauczyciel-Uczniowie w kształceniu literackim. Kraków: WSP.
• Borucka, A., & Ostaszewski, K. (2008). Koncepcja resilience. Kluczowe pojęcia i wybrane zagadnienia. 12, 587–597. Pobrano z: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2777715/ (dostęp: 18.02.2022)
• Canby, V. (1989, czerwiec 2). Review/Film; Shaking Up a Boys’ School With Poetry. The New York Times, 8. Pobrano z: https://www.nytimes.com/1989/06/02/movies/review-film-shaking-up-a-boys-school-with-poetry.html
• Cantet, L. (2008). Klasa [Dramat obyczajowy]. Francja.
• Champlin, C. (1989, czerwiec 4). Peter Weir: In a Class by Himself: Disney gambles that summer audiences will tire of sequels and look for more challenging fare. Los Angeles Times. Pobrano z: https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1989-06-04-ca-2509-story.html (dostęp: 18.02.2022
• Chazelle, D. (2014). Whiplash [Dramat / Muzyczny]. USA.
• Clavell, J. (1967). Nauczyciel z przedmieścia [Dramat obyczajowy]. Wielka Brytania.
• Colangelo, S. (2018). Przedszkolanka [Dramat]. USA.
• Domagała, B. (2018). Polak-Katolik w oglądzie socjologicznym. Analiza wyników badań i wybranych problemów debaty publicznej. Humanistyka i Przyrodoznawstwo, 24, 267–280. Pobrano z: https://doi.org/10.31648/hip.2620 (dostęp: 18.02.2022)
• Dudzikowa, M. (Red.). (1996). Nauczyciel-Uczeń, między przemocą a dialogiem: Obszary napięć i typy interakcji. Kraków: Oficyna Wydawnicza IMPULS.
• Dudzikowa, M., Knasiecka-Falbierska, K. (2013). Sprawcy i/ lub ofiary działań pozornych w edukacji szkolnej. Kraków: Impuls.
• Filmografia. (b.d.). W Słownik języka polskiego (Wyd. Internetowe). Pobrano z: https://sjp.pwn.pl/slowniki/filmografia.html (dostęp: 18.02.2022)
• Fleck, R. (2006). Szkolny chwyt [Dramat]. USA.
• Floryan, W. (Red.). (1982). Literatura amerykańska. Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. W Dzieje Literatur Europejskich (T. 2). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Gara, J. (2021). Istnienie i wychowanie. Egzystencjalne inspiracje myślenia i działania pedagogicznego. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
• Gliński, J. (2005). Gimnazjum i Liceum im. Sułkowskich w Rydzynie 1928-1939: Wychowawcy i wychowankowie. Rydzyna, Fundacja im. Tadeusz Łopuszańskiego.
• Helman, A. (2010). Adaptacja. W T. Lubelski (Red.), Encyklopedia kina (II, s. 15). Kraków: Wydawnictwo Biały Kruk.
• Hendrykowski, M. (2012). Scenariusz filmowy i jego odmiany. Studium przedmiotu. Images, XI(20), 133–143. Pobrano z: https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/7072/1/Marek%20Hendrykowski%20-%20Scenariusz%20filmowy%20i%20jego%20odmiany.%20Studium%20przedmiotu.pdf?fbclid=IwAR2-SNXIH4JL5cX8NAOYJaszr3DIyqvk6Tme0G14G2MGNJnpaqG-RggUQyU (Dostęp: 15.02.2022)
• Herrick, R. (1648). To the Virgins, to Make Much of Time. https://poets.org/poem/virgins-make-much-time (Dostęp: 15.02.2022)
• Kałuszyński, M. (2002). Nauczyciel i uczeń. Problemy etyczne wychowania i nauczania. Wrocław: Wydawnictwa Atla 2.
• Karkowska, M. (2005). Nauczyciel i uczeń. Interakcje a wartości w klasie szkolnej. Analiza etnograficzna. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Kleinbaum, N. H. (2007). Stowarzyszenie Umarłych Poetów. Kultowy film z Robinem Williamsem w roli głównej. (II). Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
• Klus-Stańska, D., Nowicka, M. (2014). Sensy i bezsensy edukacji wczesnoszkolnej. Gdańsk: Harmonia Universalis.
• Koć-Seniuch, G. (Red.). (1995). Nauczyciele i uczniowie w sytuacjach szkolnych. (Wybrane problemy do zajęć konwersatoryjnych z pedagogiki). Białystok: TransHumana.
• Krasoń, K. (2016). O zachwycie sztuką doświadczaną. Pomiędzy „sztucznym fiołkiem”, zdumieniem a przeżyciem, nie tylko w edukacji. W: A. Rzymełka-Frąckiewicz, T. Wilk (Red.), Edukacja, kultura, sztuka-Spoistość a integracja (s. 134–149). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Lusiński, J. (2015). Carte Blanche [Dramat obyczajowy]. Polska.
• Łopuszański, T. (2000). TEZY. Od pedagogiki narodowej do pedagogiki europejskiej. (Z. Wierzbicki, Red.). Rydzyna: Fundacja im. Tadeusza Łopuszańskiego.
• Łukowicz, M. (2020). Wyreżyserować lekcję Nauczyciel jako aktor, reżyser i mistrz. Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego, 29, 71-85.
• Marek, R. (2022, luty 18). Horacy-Biografia [Portal literacki]. Poezja.org. Pobrano z: https://poezja.org/wz/Horacy/
• Marzec-Jóźwicka, M. (2020). John Keating, bohater „Stowarzyszenia Umarłych Poetów”, jako inspiracja dla nauczyciela literatury. W D. Karkut & A. Kucharska-Babula (Red.), Lektura wobec wyzwań współczesności (s. 49–64). Uniwersytet Rzeszowski. Pobrano z: https://www.researchgate.net/publication/353322752_John_Keating_bohater_Stowarzyszenia_Umarlych_Poetow_jako_inspiracja_dla_nauczyciela_literatury (dostęp: 15.02.2022)
• Menéndez, R. (1988). Wszystko albo nic [Dramat obyczajowy]. USA.
• Newell, M. (2003). Uśmiech Mony Lizy [Dramat]. USA.
• Nowacki, T. (1992). Gimnazjum im. Sułkowskich Rydzynie jako szkoła doświadczalna. Warszawa: Rozdziały z Dziejów Oświaty, 35, 139–179.
• O’Sheel, S. (1938, kwiecień 17). Listy Shaemasa O’Sheel (do Art Younga). Centrum Badań Zbiorów Specjalnych, Biblioteki Uniwersytetu Syracuse. Pobrano z: https://library.syr.edu/digital/guides/o/osheel_s.htm
• Paluch, M. (2020). Dwoistość relacji dydaktycznej nauczyciel-Dorosły uczeń (Biblioteka Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie) [Rozprawa doktorska]. Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie.
• Piwowarek, M. „Stowarzyszenie Umarłych Poetów”-Co łączy premierę w Och-Teatrze z kultowym filmem Weira? (2019, marzec 30). W W to mi graj. https://player.polskieradio.pl/kolejka
• Przanowska, M. (2019). Listening and Acouological Education. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Retmaniak, A. (1990). Kultura i okolice-Stowarzyszenie umarłych poetów. Polskie Radio. https://player.polskieradio.pl/kolejka
• Reynolds, K. (1997). Paragraf 187 [Thriller]. USA.
• Schulman, T. (1989). Scenariusz. Stowarzyszenie Umarłych Poetów [Scenariusz (ang. script)]. https://scriptpdf.com/dead-poets-society-script-pdf/ (dostęp: 11.02.2020
• Smith, J. (1995). Młodzi gniewni [Biograficzny / Dramat]. USA.
• Sullivan, A. M. (2018). „He Went Forth To Battle...”. In Memoriam Shaemas O’Sheel. W A. O’Sheel (Red.), „Antigone” and Selected Poems. University of Pennsylvania Press. https://doi.org/10.9783/9781512818345 (dostęp: 13:02.2022)
• Szymańska, J. (2012). Programy profilaktyczne Podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki (III). Ośrodek Rozwoju Edukacji. https://bezpiecznaszkola.men.gov.pl/wp-content/uploads/2015/09/joanna_szymanska_programy_profilaktyczne.pdf (dostęp: 12.02.2022)
• Śliwerski, B., Paluch, M. (2021). Uwolnić szkołę od systemu klasowo-lekcyjnego. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Tierney Bricker. (2019, czerwiec 2). Secret Heartbreak, Unbreakable Bonds and Bombed Auditions: 30 Secrets You Might Not Know About Dead Poets Society. E-News. https://www.eonline.com/news/1046114/secret-heartbreak-unbreakable-bonds-and-bombed-auditions-30-secrets-you-might-not-know-about-dead-poets-society
• Tom Schulman, Peter Weir, & Ethan Hawke. (2019, czerwiec 6). Dead Poets Society Retrospective with Tom Schulman, Peter Weir, and Ethan Hawke (A. Bloomenthal) [Scriptmag.com]. https://scriptmag.com/features/dead-poets-society-retrospective-with-tom-schulman-peter-weir-and-ethan-hawke
• Weir, P. (1989a). Final script Dead Poets Society [Scenariusz filmowy (ang. final script)]. https://www.filminstitutet.se/globalassets/2.-fa-kunskap-om-film/filmpedagogik/boken-pa-duken/dodapoeters-manus.pdf (dostęp: 11.02.2022)
• Weir, P. (1989b). Stowarzyszenie Umarłych Poetów [Dramat]. USA.
• Witkowski, L. (2009). Wyzwania autorytetu w praktyce spolecznej i kulturze symbolicznej. Kraków: Impuls.
• Witkowski, L. (2011). Historie autorytetu wobec kultury i edukacji. Kraków: Impuls
• Wojtyła, K. (2000). Osoba i czyn oraz inne studia antropologiczne. (III). Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Wolff, J. (2012). Your Creative Writing Masterclass: Featuring Austen, Chekhov, Dickens, Hemingway, Nabokov, Vonnegut, and more than 100 Contemporary and Classic Authors. John Murray. Press. Pobrano z: https://books.google.pl/books?id=mwp9DAAAQBAJ&printsec=frontcover&hl=pl&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false (Dostęp: 15.02.2022)
• Wóycicki, K. (1921). Rozbiór literacki w szkole - podręcznik dla nauczycieli. Warszawa: Gebethner i Wolff.
• Wykurz, U. (2018). Tęcza nad Bogdańcem. Płock: Wydawnictwo Korepetytor.
• Zabłocka, K. (2016). Two Cinematic Portrayals of Teachers: John Keating in Dead Poets Society and Terence Fletcher in Whiplash. New Horizons in English Studies, Culture(1), 87–97. (dostęp: 16.02.2022)

Identifiers

DOI

10.5604/01.3001.0015.8494

Biblioteka Nauki

36780894