Nieoczywistość biografii jako przedmiot badań pedagoga

• Authors: Magda Karkowska

Abstracts

PL

Celem jaki autorka stawia przed sobą jest wydobycie tego, co łączy główne obszary badań nad biografiami -literacki i społeczny -a także ukazanie jakie znaczenie dla wychowania, a także dla uprawianych na gruncie pedagogiki badań biograficznych mają próby ich łączenia. Główny problem sformułowany został jako pytanie: Co czyni biografię nieoczywistą? Inne pytania badawcze: Jakie kategorie analityczne odnoszące się do biografii pozwalają najlepiej uchwycić ową nieoczywistość? Na czym polega specyfika badania biografii przez pedagogów i czym różnią się takie analizy od studiów socjologicznych czy literackich? Główną metodą jest analiza pojęć składających się na pole badawcze i relacji między nimi. W pierwszej części artykułu zarysowuję związki między biografią, a konstruowaniem tożsamości narracyjnej, aby w następnej kolejności ukazać sposób rozumienia kluczowych pojęć, takich jak narracja czy opowieść, stanowią one bowiem swoistą podstawę dla próby uchwycenia znaczeń i wymiarów tytułowej nieoczywistości. Następnie analizuję zjawiska mające kluczowe znaczenie dla konstruowania tożsamości: tajemnice, kryzysy egzystencjalne, trajektorie czy epifanie. Kolejnym krokiem jest analiza takich kategorii jak wewnętrzna struktura życia, a także obraz życia, biografia gotowa, biografia w interakcji oraz biografia autonomiczna. W drugiej części artykułu wspierając się koncepcją biografii autorstwa Duccio Demetrio zastanawiam się nad specyfiką pedagogicznych studiów nad tym fenomenem. Artykuł kończą wnioski dotyczące specyfiki pedagogicznych badań nad biografiami i ich związków z działaniami o charakterze terapeutycznym. W wyniku podjętej analizy sformułowany został wniosek, że nieoczywistość biografii wynika z indywidualnego sposobu jej przeżywania. Jest zespołem cech, skutkiem określonych wydarzeń, dokonanych wyborów, a zarazem konsekwencją odpowiedzi na istotne, egzystencjalne pytania. Szczególne zastosowanie w jej analizie mają wymienione wcześniej, kluczowe dla konstruowania tożsamości-zjawiska. To one decydują o nieoczywistości biografii. Pedagogiczne badanie biografii jest odmienne od analiz socjologicznych czy literackich, okazuje się być pracą tyleż ze zgromadzonymi materiałami biograficznymi co z drugim człowiekiem i ma poza walorami poznawczymi, wymiar terapeutyczny.

Keywords

PL

biografia; nieoczywistość; narracja; badanie; podmiotowość

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
• Journal: Studia z Teorii Wychowania
• Year: 2022
• Volume: XIII(4 (41))
• Pages: 25-38

Dates

published

2022

Contributors

author

Magda Karkowska

• Uniwersytet Łódzki

References

• Bartmiński, J. (2018). Językowe podstawy obrazu świata. Lublin: Wydawnictwo UMCS
• Demetrio, D. (2000). Autobiografia. Terapeutyczny wymiar pisania o sobie, przeł. A. Skolimowska, przedm. O. Czerniawska. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Denzin, N. K. (1989). Interpretative Biography. Qualitative Research Methods. London–New Delhi: SAGE Publications.
• Erikson, E. H. (2004). Tożsamość a cykl życia, przeł. M. Żywicki. Poznań: Rebis
• Giza, A. (1991). Życie jako opowieść. Wrocław-Warszawa-Kraków: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich Wydawnictwo PAN.
• Golczyńska-Grondas, A., Grondas, M. (2013). Badania biograficzne a psychoterapia. Kilka uwag o terapeutycznych aspektach socjologicznych wywiadów biograficznych. Przegląd Socjologii Jakościowej, 4(9).
• Hucko, O. (2018). Nieoczywistość narracji a tworzenie autobiografii. W: M. Karkowska (red.), Biografie nieoczywiste - przełom, kryzys, transgresja w perspektywie interdyscyplinarnej. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Karkowska, M. (2020). Narracyjne strategie tworzenia tożsamości–wokół biograficznych opowieści. Biografistyka Pedagogiczna, 5(1).
• Karkowska, M. (2018). Tajemnice i i ich biograficzne znaczenia. W: M. Karkowska (red.), Biografie nieoczywiste - przełom, kryzys, transgresja w perspektywie interdyscyplinarnej. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Kunowski, S. (1981). Podstawy współczesnej pedagogiki. Łódź: Wydawnictwo Salezjańskie.
• Lalak, D. (2010). Życie jako biografia. Podejście biograficzne w perspektywie pedagogicznej. Warszawa: PWN.
• Lalak, D., Ostaszewska, A. (2016). Źródła do badań biograficznych: listy, dzienniki, pamiętniki, blogi, materiały wizualne. Warszawa: PWN.
• Lasocińska, K. (2011). Życie poza schematem. Analiza biografii twórców. Łódź: Wyd. AHE.
• Łebkowska, A. (2006). Narracja. W: M. P. Markowski, R. Nycz (red.), Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy. Kraków: Universitas.
• Nowak-Dziemianowicz, M. (2013). Narracyjne możliwości pedagogiki a kryzys kultury i wychowania, Forum Oświatowe, 25 (3).
• Rokuszewska-Pawełek, A. (2006). Wywiad narracyjny jako źródło informacji. Wiedza, Kultura i Społeczeństwo, (1).
• Schütze, F., Trajektorie cierpienia jako przedmiot badań socjologii interpretatywnej. Studia Socjologiczne, 1.
• Trzebiński, J. (2002). Narracyjne konstruowanie rzeczywistości. W: J. Trzebiński (red.), Narracja jako sposób rozumienia świata. Gdańsk: GWP.
• Uczenie się z biografii Innych (2011). Red. E. Dubas, W. Świtalski, seria: Biografia i badanie biografii, t. 2. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Identifiers

DOI

10.5604/01.3001.0016.1634

Biblioteka Nauki

36415875