Myślenie krytyczne młodzieży – wyniki diagnozy realizowanej w ramach innowacji pedagogicznej

• Authors: Lucyna Myszka-Strychalska

Abstracts

PL

W artykule przedstawiono wyniki ewaluacji ex-ante i ex-post przeprowadzonej w ramach metodycznej innowacji pedagogicznej ukierunkowanej na rozwijanie myślenia krytycznego wśród uczniów klas VI-VIII szkoły podstawowej opartej na wykorzystaniu koncepcji promowanej przez Instytut Myślenia Krytycznego. Na jej potrzeby skonstruowano autorski kwestionariusz ankiety oraz wykorzystano Kwestionariusz Nastawień Intrapersonalnych, Interpersonalnych i Nastawień wobec Świata autorstwa Ewy Wysockiej i Bartłomieja Gołka. Uzyskane dane wskazują, że u młodzieży nastąpiły korzystne zmiany dotyczące sposobu rozumienia pojęcia „myślenie krytyczne”, oceny poziomów umiejętności z nim związanych, relacji rówieśniczych i motywacji do uczenia się oraz samooceny i funkcjonowania interpersonalnego. Uprawniają one do wysnucia wniosku, iż myślenie krytyczne oddziałuje na młodych ludzi ogólnorozwojowo, w tym wspiera ich w obszarze rozwoju społeczno-emocjonalnego.

Keywords

PL

myślenie krytyczne; innowacja pedagogiczna; młodzież; praktyka edukacyjno-wychowawcza; specjalne potrzeby edukacyjne

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
• Journal: Studia z Teorii Wychowania
• Year: 2022
• Volume: XIII(4 (41))
• Pages: 349-370

Dates

published

2022

Contributors

author

Lucyna Myszka-Strychalska

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• Agency by Design. Thinking Routines. Pobrano z: http://agencybydesign.org.s219538.gridserver.com/edresources/thinkingroutines/ (dostęp: 11.08.2022).
• Bailin, S. (2002). Critical Thinking and Science Education. Science & Education, 11, 361–375.
• Brzezińska, A. I., Jabłoński, S., Ziółkowska, B. (2014). Specyficzne i specjalne potrzeby edukacyjne. Edukacja, 2(127), 37-52.
• Butterworth, J., Thwaites, G. (2013). Thinking Skills. Critical Thinking and Problem Solving. Second edition. Cambridge: Cambridge University Press.
• Czaja-Chudyba, I. (2020). Myślenie krytyczne w edukacji. Metodyka kształcenia w szkole podstawowej. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Czerepaniak-Walczak, M. (2001). Reformowanie edukacji w perspektywie emancypacji i dystansu władzy. Forum Oświatowe, 1(24), 17-35.
• De Bono, E. (2010). Dziecko w szkole kreatywnego myślenia. Gliwice: Wydawnictwo Sensus.
• deLusé, S.R. (2009). A Critical Review of Harvard’s Project Zero. Integrative Studies, 27, 86-112.
• Dębowski, H., Stęchły, W. (2019). Kształcenie dla przyszłości a kompetencje przekrojowe, W: E. Chmielecka, N. Kraśniewska (red.), Edukacja dla przyszłości – jakość kształcenia (90-102). Warszawa: Fundacja Rektorów Polskich, Instytut Społeczeństwa Wiedzy.
• Doktór, R. (2006). Szkoła a myślenie krytyczne. Ethos, R. 19, 3(75), 111-116.
• Domagała-Zyśk, E. (2012). Relacje rówieśnicze uczniów z niespecyficznymi trudnościami w nauce. W: E. Domagała-Zyśk (red.), Uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w środowisku rówieśniczym (13-27). Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Dykcik, W. (2001). Zakres i przedmiot zainteresowań pedagogiki specjalnej. W: W. Dykcik (red.), Pedagogika specjalna (51-59), Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Cudowska, A. (2018). Twórcze orientacje życiowe studentów. Studium porównawcze. Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne, 7(2), 133–158, DOI: 10.18778/2450-4491.07.07.
• Elder, L., Pau, R. (1996). Critical Thinking Development: A Stage Theory With Implications for Instruction. Pobrano z: https://www.criticalthinking.org/resources/articles/ct-development-a-stage-theory.shtml (dostęp: 05.06.2022).
• Erikson, E. H. (1986). Identity: Youth and Crisis. New York, London: W.W. Norton.
• Garstka, T., Śliwerski, A. (2019). Psychopedagogiczne mity 2. Dlaczego warto pytać o dowody. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Gołek, B., Wysocka E. (2011). Kwestionariusz Nastawień Intrapersonalnych, Interpersonalnych i Nastawień wobec Świata (KNIIŚ): Podręcznik testu – wersja dla uczniów szkoły gimnazjalnej. Kraków: Ministerstwo Edukacji Narodowej.
• Harvard Graduate School of Education (2022). Project Zero’s Thinking Routine Toolbox. Pobrano z: http://www.pz.harvard.edu/thinking-routines (dostęp: 11.08.2022).
• Havighurst, R. J. (1981). Developmental tasks and education. New York: Longman.
• Howard, G. (2016). Harvard Project Zero: A Personal History Howard Gardner. Uaricha, 13(30), 1-25.
• Howard, V. A. (1971). Harvard Project Zero: A Fresh Look at Art Education. The Journal of Aesthetic Education, 5(1), 61-71.
• Instytut Krytycznego Myślenia, 20 najlepszych inspiracji na lekcje z myśleniem krytycznym: Część 1. Pobrano z: https://instytutkrytycznegomyslenia.pl/ (dostęp: 22.05.2022).
• Instytut Krytycznego Myślenia. Myślenie krytyczne. Pobrano z: https://instytutkrytycznegomyslenia.pl/ (dostęp: 22.05.2022).
• Kalbarczyk, T. (2014). Nauka krytycznego myślenia. Analiza i Egzystencja, 25, 7–17.
• Kelly, K., Ho, I. T. (2010). Metacognitive strategies that enhance critical thinking. Metacognition and learning, 5(3), 251–267.
• Kohlberg, L. (1971). Stages of moral development as abasis for moral education. In: C. M. Beck, B. S. Crittenden, E. V. Sullivan (Eds.), Moral education: Interdisciplinary approaches (23-92). Toronto: University of Toronto Press.
• Kopczyńska, Ż. (2021). Mentalne sidła pandemii. Pobrano z: https://portal.umk.pl/pl/article/mentalne-sidla-pandemii?utm_source=umk.pl&utm_medium=news&utm_campaign=mentalne-sidla-818 (dostęp: 04.01.2022).
• Kordziński, J. (2016). Szkoła dialogu, czyli o narzędziach w pracy nauczyciela opartych na aktywnej komunikacji z uczniem. Warszawa: Wydawnictwo Wolters Kluwer.
• Kwieciński, Z. (2012). Pedagogie postu. Preteksty. Konteksty. Podteksty. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Lipman, M. (2021). tłum. A. Łagodzka. Myślenie w edukacji. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Maciejewska, A., Rajska, B. (2013). Czy potrzebne są zmiany w edukacji?, Przegląd Edukacyjny, 1 (88), 2-3.
• Młyńska, M. (2019). Klika słów o uczeniu się myślenia krytycznego na lekcji języka obcego. Edukacja Pomorska, 94/95 (45/46) maj-czerwiec/lipiec-sierpień, 12-14.
• Obuchowski, K. (2001). Od przedmiotu do podmiotu. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego.
• Oleszkowicz, A., Bąk, O. (1997). Bunt młodzieży - reakcja na kryzys społeczny czy konieczność rozwojowa. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie: Prace Psychologiczne VI, 180, 99-108.
• Oleś, P. K. (2011). Psychologia człowieka dorosłego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Paul, R. (1996). Dwie przeciwstawne teorie wiedzy, uczenia się i wykształcenia: dydaktyczna i krytyczna. W: B. Elwich, A. Łagodzka (red.), Filozofia dla dzieci: Wybór artykułów. Warszawa: Fundacja Edukacja dla Demokracji.
• Piotrowski, K., Ziółkowska, B., Wojciechowska, J. (2014). Rozwój nastolatka: wczesna faza dorastania. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
• Plichta, P., Jagoszewska, I., Gładyszewska-Cylulko, J., Szczupał, B., Drzazga, A., Cytowska, B. (2018). Specjalne potrzeby edukacyjne uczniów z niepełnosprawnościami. Charakterystyka, specyfika edukacji i wsparcie. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Rasfeld, M., Breidenbach, S. (2015). Budząca się szkoła. Słupsk: Wydawnictwo Dobra Literatura.
• Reed, J. H. (1998). Effect of a model for critical thinking on student achievement in primary source document analysis and interpretation, argumentative reasoning, critical thinking dispositions, and history content in a community college history course. Pobrano z: https://www.criticalthinking.org/resources/JReed-Dissertation.pdf (dostęp: 05.06.2022).
• Robinson, K., Aronica, L. (2015). tłum. A. Baj. Kreatywne szkoły. Oddolna rewolucja, która zmienia edukację. Kraków: Wydawnictwo Element.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej. Dz.U. 2017 poz. 356.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 4 września 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19. Dz. U. z 2020 r. poz. 1539.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach z późniejszymi zmianami. Dz. U. z 2020 r. poz. 1280.
• Siegel, H. (1988). Educating Reason: Rationality, Critical Thinking and Education. New York: Routledge.
• Siemionow, J. (2017). Specjalne potrzeby edukacyjne ucznia niedostosowanego społecznie a proces jego resocjalizacji w środowisku instytucjonalnym. Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, 28, 162-174.
• Śliwerski, B. (2022). Komu i po co jest potrzebne myślenie krytyczne. Studia z Teorii Wychowania, XIII, 1(38), 111-120.
• Turek, D., Wojtczuk-Turek, A. (2010). Kompetencje transferowalne. Przegląd definicji, modeli i stanowisk teoretycznych. W: S. Konarski, D. Turek (red.), Kompetencje transferowalne. Diagnoza, kształtowanie i zarządzanie (13-32). Warszawa: SGH.
• Uribe-Enciso, O. L., Uribe-Enciso, D. S., Del Pilar Vargas-Daza, M. (2017). Critical thinking and its importance in education: some reflections. Rastros Rostros, 19(34), 78-88, DOI: 10.16925/ra.v19i34.2144.
• Wandtke, A. (2019). Myślenie krytyczne jako kompetencja kluczowa w edukacji na przykładzie narzędzia TOC – gałęzi logicznej. W: E. Chodźko, M. Śliwa (red.), Perspektywy i wyzwania współczesnej edukacji (73-86). Lublin: Wydawnictwo Naukowe TYGIEL.
• Wasilewska-Kamińska, E. (2016). Myślenie krytyczne jako cel kształcenia. Na przykładzie systemów edukacyjnych USA i Kanady. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Whiting, K. (2020). These are the top 10 job skills of tomorrow – and how long it takes to learn tchem. World Economic Forum. Pobrano z: https://www.weforum.org/agenda/2020/10/top-10-work-skills-of-tomorrow-how-long-it-takes-to-learn-them/ (dostęp: 27.05.2022).
• Winiarek, M. (2018). Myślenie – Kompetencja nr 1 XXI wieku. Czym są narzędzia TOC? Moduł 1. Wszystko o myśleniu krytycznym. Pobrano z: https://www.toc.edu.pl/wp-content/uploads/2019/07/myslenie_krytyczne1.pdf (dostęp: 12.08.2022).
• Winiarek, M. (2018a). Myślenie – Kompetencja nr 1 XXI wieku. Czym są narzędzia TOC? Moduł 2. Wszystko o TOC, czyli jak rozwijać myślenie krytyczne. Pobrano z: https://www.toc.edu.pl/wp-content/uploads/2019/07/myslenie_krytyczne2.pdf (dostęp: 12.08.2022).
• Winiarek, M. (2022). Rutyny krytycznego myślenia w edukacji część 1. Kielce: Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP.
• Zbróg, J. (2020). Rozwijanie dyspozycji do myślenia krytycznego w warunkach akademickich. Przegląd Pedagogiczny, 2, 379-392, DOI: 10.34767/PP.2020.02.26.
• Zbróg, Z. (2010). Aktywowanie myślenia krytycznego uczniów wobec różnorodności przekazów tekstowych. W: T. Gumuła, T. Dyrda (red.), Szkoły, nauczyciele, uczniowie. Dyskusja o programie, metodzie, uczeniu się w Europie. Kielce-Radom: Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego w Kielcach, Wydawnictwo Naukowe ITEE.

Identifiers

DOI

10.5604/01.3001.0016.1651

Biblioteka Nauki

36412821