Ukraińcy w Piotrkowie Trybunalskim w okresie międzywojennym (1920-1939)

• Authors: Daniel Warzocha

Title variants

EN

Ukrainian People in Piotrków Trybunalski in the Interwar Period (1920-1939)

Abstracts

EN

There were already a few Ukrainians in Piotrków Trybunalski during the tsarist reign. Most often, they were soldiers of the Russian army. Refugees from Ukraine also appeared in Piotrków during World War I, and a large group arrived there after 1920. The troops of the Ukrainian People’s Republic fought alongside the Polish army against Soviet Russia. However, the Ukrainians did not manage to create an independent state, and the Ukrainian army was interned in Poland. Internment camp No. 11 was located in Piotrków, in the barracks of the Polish army. Established between December 1920 and January 1921, it was dissolved in November 1921. It was the smallest of such camps in Poland: there were between 372 and 576 soldiers and their family members there. Compared to other similar establishments, the internment camp in Piotrków stood out in terms of its good-quality housing. It was in fact a place of permanent residence rather than isolation. During the day, the Ukrainian soldiers were able to leave the camp and move freely around the city and its surroundings. They could also take up paid jobs. In addition, the internees could conduct educational, cultural, religious, sports, and publishing activities, as well as run craft workshops. There was also a cultural-educational club and a school for the illiterate internees. In the camp foreign language courses and classes in the history of Ukrainian writing were organized as well. There was also a choir, and several magazines were published. Finally, some of the young people were members of the Union of Interned Ukrainian Students. However, there was no chapel, and the internees used the Orthodox Church in Piotrków. After the camp was dissolved, some of the soldiers remained in Piotrków. Approximately, 140-170 of them lived in the city at various times. The best educated Ukrainians worked as clerks and others worked in factories and on farms. Some of them married Polish women, and their descendants have lived in Piotrków to this day.

PL

Nieliczni Ukraińcy przebywali w Piotrkowie Trybunalskim już w okresie panowania carskiego. Najczęściej byli żołnierzami armii rosyjskiej. Także w czasie I wojny światowej pojawili się w Piotrkowie uchodźcy pochodzący z Ukrainy. Większa grupa Ukraińców przybyła do Piotrkowa po 1920 roku. Wojska Ukraińskiej Republiki Ludowej walczyły u boku Wojska Polskiego przeciwko sowieckiej Rosji. Ukraińcy nie zdołali jednak utworzyć niepodległego państwa, zaś wojska ukraińskie zostały internowane w Polsce. Obóz Internowanych nr 11 znajdował się w Piotrkowie, na terenie koszar Wojska Polskiego. Powstał na przełomie grudnia 1920 i stycznia 1921 roku, został zlikwidowany w listopadzie 1921 roku. Był to najmniejszy z podobnych obozów w Polsce. Przebywało w nim od 372 do 576 osób – żołnierzy i członków ich rodzin. Na tle innych podobnych placówek piotrkowski obóz dla internowanych wyróżniał się pod względem dobrej jakości warunków lokalowych. Faktycznie był miejscem stałego zakwaterowania, a nie izolacji. Żołnierze ukraińscy mieli w ciągu dnia możliwość opuszczania obozu i swobodnego poruszania się po mieście i jego okolicy. Mogli podejmować pracę zarobkową. Internowani mogli prowadzić działalność oświatową, kulturalną, religijną, sportową i wydawniczą, mogli tworzyć i prowadzić warsztaty rzemieślnicze. W obozie w Piotrkowie w 1921 roku funkcjonowało kółko kulturalno-oświatowe. Utworzono szkołę dla analfabetów. Organizowano kursy języków obcych oraz historii ukraińskiego piśmiennictwa. W obozie działał chór. Wydawano kilka czasopism. W Piotrkowie działał w 1921 roku Związek Internowanych Ukraińskich Studentów. Nie utworzono natomiast kaplicy, a internowani korzystali z piotrkowskiej cerkwi prawosławnej. Po rozwiązaniu obozu część byłych żołnierzy pozostała w Piotrkowie. W różnych latach przebywało ich w mieście około 140-170. Najlepiej wykształceni pracowali jako urzędnicy, inni jako robotnicy w fabrykach i rolnictwie. Część ożeniła się z Polkami, a ich potomkowie mieszkają w Piotrkowie do dziś.

Keywords

EN

Ukrainians; soldiers; Ukrainian People’s Republic; Piotrków Trybunalski

PL

Ukraińcy; żołnierze; Ukraińska Republika Ludowa; Piotrków Trybunalski

• Publisher: Akademia Zamojska
• Journal: Facta Simonidis
• Year: 2022
• Volume: 15
• Issue: 1
• Pages: 43-74

Dates

published

2022

Contributors

author

Daniel Warzocha

• Muzeum w Tomaszowie Mazowieckim im. Antoniego hr. Ostrowskiego

• https://orcid.org/0000000238538303

References

• Buchalska I., Gajda P., Ziemba Z., Spacerem po Piotrkowie. Przewodnik historyczny, Piotrków Trybunalski 2020.
• Dzieje Piotrkowa Trybunalskiego, red. B. Baranowski, Łódź 1989.
• Flatt O., Opis Piotrkowa Trybunalskiego pod względem historycznym i statystycznym, Warszawa 1850, https://polona.pl/item/opis-piotrkowa-trybunalskiego-pod-wzgledem-historycznym-i-statystycznym,MTc3NTg0OQ/6/#info:metadata [dostęp: 10.06.2022].
• Gajewski M., Zołotow Paweł, w: Słownik biograficzny miasta Lublina, red. T. Radzik, A.A. Witusik, J. Ziółek, t. 2, Lublin 1996, s. 315-317.
• Gąsior M., Obalanie legend, „Spotkania z Zabytkami”, 2001, nr 9, s. 16-18.
• Gąsior M., Suplement do Przewodnika po Piotrkowie Trybunalskim Michała Rawity-Witanowskiego, Piotrków Trybunalski 1999.
• Głowacka M., Działalność Rosyjskiego Towarzystwa Kulturalno-Oświatowego w Piotrkowie w latach 1945-1960, „Badania nad Dziejami Regionu Piotrkowskiego”, 2006, z. 5.
• Gumeniuk O., Kulturalno-oświatowa działalność w obozach internowanych w Polsce w kontekście ukraińskiej studenckiej emigracji, „Historia i Polityka”, 2014, nr 11, s. 117-124.
• Góral J., Ludność miasta w latach 1945-1981, w: Dzieje Piotrkowa Trybunalskiego, red. B. Baranowski, Łódź 1989, s. 610-652.
• Humeniuk O. (Гуменюк O.), Organizacje młodzieżowe w obozach dla internowanych z Armii Ukraińskiej Republiki Ludowej w Polsce [Молодіжні організації в таборах інтернованої Армії Української Народної Республіки в Польщі = Youth Organizations in the interned Camps Army of Ukrainian National Republic in Poland], w: Polska i Ukraina: Problemy i perspektywy [Польща і Україна: Проблеми та перспективи = Poland and Ukraine: Problems and Prospects], red. M. Apollo, M. Krupska-Klimczak, Kraków 2019, s. 371-399.
• Janczak J.K., Ludność, w: Dzieje Piotrkowa Trybunalskiego, red. B. Baranowski, Łódź 1989, s. 239-263.
• Jaroszewski J., Physical Activity of Ukrainian People Interned in Camps on the Territory of the Province of Łódź in the Years 1920-1938, „Sport i Turystyka. Środkowoeuropejskie Czasopismo Naukowe”, 3 (2020), nr 3, s. 23-40.
• Kisson-Jaszczyński J., Sensacje z tej ziemi, Piotrków Trybunalski 1999.
• Klimas A., Rosyjskie antroponimy mieszkańców XIX-wiecznego Piotrkowa Trybunalskiego, „Prace Językoznawcze”, 21 (2019), nr 3, s. 91-104.
• Kramar R., Folklor polityczny w czasopismach emigracji ukraińskiej wydawanych w międzywojennej Polsce, „Acta Polono-Ruthenica”, 4 (2017), nr 22, s. 47-56.
• Majewski M.Ł., Ukraińska emigracja polityczna w powiecie piotrkowskim w latach 1920-1939, „Історичний архів. Наукові студії”, 2015, nr 15, https://shron1.chtyvo.org.ua/Majewski_Marcin_Lukasz/Ukrainska_emigracja_polityczna_w_powiecie_Piotrkowskim_w_latach_1920_1939.pdf [dostęp: 23.05.2022].
• Raszewska-Klimas A., Piotrowicz E., Pacan-Bonarek L., Słownik nazwisk mieszkańców Piotrkowa Trybunalskiego i okolic w XIX-XX wieku, t. 1-2, Łódź 2016; t. 4, Łódź 2017.
• Rzepkowski A., Skład narodowościowy, wyznaniowy i językowy ludności województwa łódzkiego w II Rzeczypospolitej, „Przegląd Nauk Historycznych”, 10 (2011), nr 2, s. 133-153.
• Słownik biograficzny miasta Lublina, red. T. Radzik, A.A. Witusik, J. Ziółek, t. 2, Lublin 1996.
• Ukraińskie ślady na ziemi piotrkowskiej. Dokumenty z zasobu Archiwum Państwowego w Piotrkowie Trybunalskim. Katalog wystawy [Українські сліди на пйотрковській землі. Документи Державного архіву в Пйотркові Трибунальському], oprac. T. Matuszak, A. Piasta, M. Hubka, Piotrkow Trybunalski [2018], s. 7, https://www.piotrkow-tryb.ap.gov.pl/art,380,ukrainskie-slady-na-ziemi-piotrkowskiej-katalog-wystawy[dostęp: 26.06.2022].
• Strawiński K., Piotrków Trybunalski jako ośrodek życia konspiracyjnego, w: Dzieje Piotrkowa Trybunalskiego, red. B. Baranowski, Łódź 1989, s. 568-587.
• Warchulińska A., Skrzydła nad Piotrkowem. Stulecie lotnictwa na ziemi piotrkowskiej, Łódź-Piotrków Trybunalski 2013.
• Warzocha D., Chrześcijańskie mniejszości wyznaniowe w Piotrkowie Trybunalskim w dwudziestoleciu międzywojennym, „Almanach Historyczny”, 13 (2011), s. 75-95.
• Warzocha D., Obraz mniejszości żydowskiej na łamach „Gazety Piotrkowskiej” (1921-1923), „Facta Simonidis”, 14 (2021), nr 1, s. 283-311.
• Warzocha D., Prasa piotrkowska w latach 1915-1945, Piotrków Trybunalski 2022, https://www. academia.edu/73385919/Prasa_piotrkowska_w_latach_1915_1945.
• Wiszka E., Emigracja ukraińska w Polsce 1920-1939, Toruń 2004.
• Wiszka E., Prasa emigracji ukraińskiej w Polsce 1920-1939, Toruń 2001.
• Wysocki R., Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów w Polsce w latach 1929-1939. Geneza, struktura, program, ideologia, Lublin 2003.
• Yaruchyk O., Emigracja ukraińska w Rzeczypospolitej dwudziestolecia międzywojennego: w kierunku rozwoju własnej tożsamości, „Bibliotekarz Podlaski”, 51 (2021), nr 2, s. 187-205.
• Eнциклопедія українознавства, ред. B. Кубійович, Paris-New York 1955-1957.
• Дорошко М., Матвієнко В., Варшавська угода 1920 року України і Польщі: історія підписання й уроки для сьогодення, в: Спадщина Пілсудського та Петлюри. Минуле, сьогодення та майбутнє партнерства Польщі та України. Монографія, ред. В. Балюк, Ю. Макар, М. Дорошко, Київ-Люблін 2021, s. 43-59.
• Животко A., Історія української преси, Київ 1999.
• Павельчик-Дура К., Интернированные украинцы в Польше в 1920-х годах (по документам Государственного архива в Пётркове Трибунальском), „Історичний архів. Наукові студії”, 13 (2014), s. 148-156.
• Срібняк I.B., Обеззброєна, але нескорена. Інтернована Армія УНР у таборах Польщі й Румунії (1921-1924 р.р.), Київ-Філядeльфія 1997.
• Янiв С., Гумористична преса, в: Eнциклопедія українознавства, ред. B. Кубійович, Paris-New York 1955-1957.

Identifiers

DOI

10.56583/fs.1996

Biblioteka Nauki

26850574