Strofika w XVII-wiecznym zbiorze kolęd Symfonije anielskie Jana Żabczyca

• Authors: Cecylia Galilej

Title variants

EN

Types of stanzas in XVIIth christmas carols by Jan Żabczyc

Abstracts

EN

The aim of this article is a presentation an important versological topic which is an using various stanzaic forms in XVIIth christmas carols by Jan Żabczyc. The cycle Symfonije anielskie is one of the most popular texts since early baroque up today. Some of these carols are still sung in christmas time. This work describes a part of the history and development of polish versification. Baroque versological patterns reveal a great influence of latin and – on the other hand – folk poetry on polish versification. The basic versological achievements in polish literature reached Jan Kochanowski. Żabczyc is one of many poets who imitated the model of versification introduced by Kochanowski. Type of stanzaic structure is mostly depended on syntactic organization of the text, rhyme scheme, type of metre. In the field of versification Żabczyc’s songs represent partly a renaissance style and partly a baroque one. They were from the beginning designed to be sung. Only harmonious relations between all versological components could guarantee them a positive perception. The next centuries showed Żabczyc’s carols succeed.

PL

Jan Żabczyc, wczesnobarokowy poeta nadworny, jest autorem jednego z najpopularniejszych w historii literatury polskiej zbioru kolęd pt. Symfonije anielskie, który na stałe wpisał się w tradycję polskiej pieśni religijnej, a także szerzej – dzieje kultury narodowej. Niniejszy artykuł stanowi przegląd form stroficznych tytułowego cyklu, przedstawiający pewien wycinek stanu polskiej wersyfikacji uchwycony w ciekawym momencie rozwoju – w 1 połowie XVII wieku, gdy w poezji funkcjonuje jeszcze tradycyjna forma wiersza (znana z epoki staropolskiej, której szczytem rozwoju była twórczość Jana Kochanowskiego), z drugiej zaś strony zauważalny jest już pewien kierunek zmian oraz nowe możliwości (znaczne poszerzenie zasobu form stroficznych, zwrócenie większej uwagi na rolę słowa w pieśni, zwykle przesłanianego melodią, częste stosowanie w tekstach rytmu drobionego odzwierciedlającego skłonność barokowej muzyki do krótkich fraz). Dopracowana, jak pokazują badania, struktura stroficzna ma duży udział w sukcesie, jaki odniósł omawiany zbiór zarówno u współczesnych Żabczycowi, jak i u potomnych.

Keywords

EN

christmas carol; stanza; type of line; rhyme scheme; syntactic organization of a stanza; syntactic parallelism; baroque style; folk song

PL

kolęda; strofa; wers; układ rymowy; składniowa organizacja strofy; paralelizm składniowy; styl barokowy; pieśń ludowa

• Publisher: Akademia Zamojska
• Journal: Facta Simonidis
• Year: 2010
• Volume: 3
• Issue: 1
• Pages: 223-241

Dates

published

2010

Contributors

author

Cecylia Galilej

• KUL Lublin
• PWSZ Zamość

References

• Budzyk K., Przełom w rozwoju polskiego wiersza. Biernat z Lublina, Wrocław 1956.
• Darasz W.J., Mały przewodnik po wierszu polskim, Kraków 2003.
• Dłuska M., O strofie – preliminaria, w: Studia i rozprawy, t. 1, Kraków 1970.
• Głowiński M., Okopień-Sławińska A., Sławiński J., Zarys teorii literatury, Warszawa 1991.
• Karpiński A., Zestawienie wersyfikacyjne, w: Jan Żabczyc. Symfonije anielskie, Warszawa 1998.
• Kopczyńska Z., Pszczołowska L., Strofa, w: Strofika, red. M.R. Mayenowa, Wrocław 1964.
• Strofa, w: Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, Wrocław 1998.
• Krzyżanowski J., U kolebki pastorałek, w: Paralele. Studia porównawcze z pogranicza literatury i folkloru, Warszawa 1977.
• Nieznanowski S., Barokowe kolędy polskie, w: Necessitas et ars. Studia staropolskie dedykowane Profesorowi Januszowi Pelcowi, red. B. Otwinowska, Warszawa 1993.
• Pszczołowska L., Wiersz polski. Zarys historyczny, Wrocław 1997.

Identifiers

DOI

10.56583/fs.289

Biblioteka Nauki

26850622