Żydzi słowaccy w obozie koncentracyjnym na Majdanku

• Authors: Marta Grudzińska

Title variants

EN

Slovak Jews in Majdanek camp

Abstracts

EN

The aim of an article „Slovak Jews in Majdanek camp” is to present the facts about transports and characteristics of those prisoners. Transports of Jews from Slovakia were headed to Majdanek from the end of May till the middle of June 1942. In this period, only men were sent to the camp. Women, children and people who were unable to work were placed in ghettos in the area of Lublin district. They were brought to KL Lublin in the summer and autumn 1943 after liquidation of the ghettos. Slovak Jews did not present a socially homogeneous group in the camp. Those who were educated and knew German took various functions. Their privileged position in the camp and the fact that they did not allow anyone else to enter their group made other prisoners jealous and was a reason of conflicts with other groups. Pentalties, chicanes, killing in gas chamber and above all primitive living conditions were a reason of high mortality in the camp. Those who stayed alive were murdered on the 3th of November 1943 during the “Erntefest” action. This day about 18 000 Jews from many countries were shot. Only those who were deported to KL Auschwitz in May and June 1942 and those who ran away survived.

PL

Celem artykułu „Żydzi słowaccy w obozie na Majdanku” jest przedstawienie faktów dotyczących transportów i charakterystyki tych więźniów. Transporty Żydów ze Słowacji były kierowane na Majdanek od końca maja do połowy czerwca 1942 roku. W tym okresie do obozu trafiali wyłącznie mężczyźni. Kobiety, dzieci i osoby niezdolne do pracy umieszczano w gettach na terenie dystryktu lubelskiego. Do KL Lublin przywieziono ich latem i jesienią 1943 r. po likwidacji gett. Żydzi słowaccy nie stanowili w obozie grupy jednorodnej społecznie. Ci, którzy byli wykształceni i znali język niemiecki, pełnili różne funkcje. Ich uprzywilejowana pozycja w obozie oraz fakt, że nie dopuszczali do swojej grupy nikogo innego, wzbudzały zazdrość innych więźniów i były powodem konfliktów z innymi grupami. Kary, szykany, zabijanie w komorze gazowej, a przede wszystkim prymitywne warunki bytowe były przyczyną wysokiej śmiertelności w obozie. Ci, którzy pozostali przy życiu, zostali zamordowani 3 listopada 1943 r. podczas akcji „Erntefest”. Tego dnia rozstrzelano około 18 000 Żydów z wielu krajów. Przeżyli tylko ci, którzy zostali deportowani do KL Auschwitz w maju i czerwcu 1942 r. oraz ci, którzy uciekli.

Keywords

EN

Auschwitz; KL Majdanek; Operation Erntefest; Slovak Jews; Holocaust; deportations; ghetto

PL

Auschwitz; KL Majdanek; akcja Erntefest; Żydzi słowaccy; holokaust; deportacje; getto

• Publisher: Akademia Zamojska
• Journal: Studia Żydowskie. Almanach
• Year: 2014
• Volume: 4
• Issue: 4
• Pages: 53-75

Dates

published

2014

Contributors

author

Marta Grudzińska

References

• Bernstein T., Rutkowski A., Żydzi w Majdanku (1941-1944), „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego”, Warszawa 1966, nr 58.
• Büchler Y., The Deportation of Slovakian Jews to the Lublin District of Poland in 1942, „Holocaust and Genocide Studies”, 6 (1991).
• Dobrowolski W., Pięć lat na muszce, Lublin 1994.
• Erntefest 3-4 listopada 1943 – zapomniany epizod Zagłady, red. W. Lenarczyk, D. Libionka, Lublin 2009.
• Grudzińska M., Rezler-Wasielewska V., Żołnierze polskiego września na Majdanku. Miedzy Wehrmachtem a SS, w: Jeńcy wojenni w niemieckich obo¬zach koncentracyjnych, red. V. Rezler-Wasielewska, Opole 2010.
• Grypsy J. Szcześniewskiego z obozu na Majdanku, „Zeszyty Majdanka”, 23 (2005).
• Hlavinka J., The Holocaust in Slovakia: the story of the Jews of Medzilaborce District, Budmerice, 2011.
• Jagoda Z., Kłodziński S., Masłowski J., Więźniowie Oświęcimia, Kraków-Wrocław 1984.
• Kamenec I., Przymusowe wysiedlenia ludności z terytorium Słowacji w czasie drugiej wojny światowej, Zamość 1992.
• Kamenec I., Przymusowe wysiedlenia ludności z terytorium Słowacji w okresie II wojny światowej, w: Przesiedlenia ludności przez III Rzeszę i jej sojuszników podczas II wojny światowej, red. S. Lewandowska, Lublin 1974.
• Kranz T., Egzekucja Żydów na Majdanku 3 listopada 1943 r. w świetle wyroku w procesie w Düsseldorfie, „Zeszyty Majdanka”, 20 (1999).
• Kranz T., Eksterminacja Żydów na Majdanku i rola obozu w realizacji „Akcji Reinhardt”, „Zeszyty Majdanka”, 22 (2003).
• Kranz T., Kuwałek R., Siwek-Ciupak B., Odszyfrowane radiotelegramy ze stanami dziennymi obozu koncentracyjnego na Majdanku (styczeń 1942 – styczeń 1943 r.), „Zeszyty Majdanka”, 24 (2008).
• Kranz T., Zagłada Żydów w obozie koncentracyjnym na Majdanku, Lublin 2007.
• Kubiszyn M., Śladami Żydów. Lubelszczyzna, Lublin 2011.
• Kuwałek R., Deportation of Slovak Jews to the Sobibor death camp in the context of deportations to the Lublin district, w: The research and education about the Holocaust in Central Europe, ed. M. Vrgulová, J. Hlavinka, Bratyslava 2012.
• Kuwałek R., Getta tranzytowe w dystryk¬cie lubelskim, w: Akcja Reinhardt. Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie, red. D. Libionka, Warszawa 2004.
• Kuwałek R., Krótkie życie na „Wschodzie”. Żydzi z terenu Rzeszy deportowani do dystryktu lubelskiego, „Studia żydowskie. Almanach”, red. D. Libionka, K. Zieliński, 4 (2014), nr 4.
• Kuwałek R., Zbrodnie w lesie krępieckim w świetle zeznań świadków, „Zeszyty Majdanka”, t. 21 (2003).
• Kwiatkowski J., 485 dni na Majdanku, Lublin 1966.
• Langbein H., Ludzie w Auschwitz, Oświęcim-Brzezinka 1994.
• Leszczyńska Z., Stany liczbowe więźniów na Majdanku, „Zeszyty Majdanka”, 7 (1973).
• Marszałek J., Majdanek – obóz koncentracyjny w Lublinie, Warszawa 1981.
• Marszałek J., Majdanek. Obóz koncentracyjny w Lublinie, Lublin 1987.
• Masowe egzekucje Żydów 3 listopada 1943 roku Majdanek, Poniatowa, Trawniki. Wspomnienia, red. E. Dziadosz, Lublin 1988; Krwawa środa. 3 listopada 1943 w pamięci świadków, oprac. K. Czuryszkiewicz, B. Siwek-Ciupak, Lublin 2013.
• Możdżan J., Historia poczty obozu koncentracyjnego na Majdanku. O obozie, ludziach i listach, Manching 2010.
• Murawska Z., Warunki egzystencji więźniów, w: Majdanek 1941-1944, red. T. Mencel, Lublin 1991.
• Muszkatblatt Z., Joseph Szabu, w: Majdanek. Obóz koncentracyjny w relacjach więźniów i świadków, oprac. i wstęp M. Grudzińska, Lublin 2011.
• Nowak J., Lekarze i sanitariusze, w: Majdanek. Obóz koncentracyjny w relacjach więźniów i świadków, oprac. i wstęp M. Grudzińska, Lublin 2011.
• Pawełczyńska A., Wartości a przemoc, Warszawa 1995.
• Pfeffer J., Jak uciekłem z Majdanka, Wrocław 1990.
• Plewik G., Więźniowie funkcyjni w obozie na Majdanku, „Zeszyty Majdanka”, 21 (2003).
• Radziwiłł K.M., Pamiętniki. Od feudalizmu do socjalizmu bezpośrednio, Warszawa 2000.
• Rajca Cz., Dokumenty dotyczące ścigania zbiegłych więźniów Majdanka, „Zeszyty Majdanka”, 20 (1999), s. 251.
• Rosenberg W., Żydzi słowaccy, Majdanek. Obóz koncentracyjny w relacjach więźniów i świadków, oprac. i wstęp M. Grudzińska, Lublin 2011.
• Rosenberg W., Żydzi słowaccy, w: Majdanek. Obóz koncentracyjny w relacjach więźniów i świadków, oprac. i wstęp M. Grudzińska, Lublin 2011.
• Schwarberg G., Der Juwelier von Majdanek, Götingen 1991.
• Sprawozdanie z najważniejszych wydarzeń w kraju za czas 23.01-6.02.1943 r., Notatka z 6 lutego 1943 r., w: K. Marczewska, W. Ważniewski, Obóz koncentracyjny na Majdanku w świetle akt Delegatury Rządu RP na Kraj, „Zeszyty Majdanka”, 7 (1973).
• Sterkowicz S., Przyczynek do zagadnienia moralności więźniów obozów hitlerowskich, „Przegląd Lekarski”, 1969, nr 1.
• T. Kranz, Egzekucja Żydów na Majdanku 3 listopada 1943 r., w: Erntefest 3-4 listopada 1943 – zapomniany epizod Zagłady, red. W. Lenarczyk, D. Libionka, Lublin 2009.
• Tamże APMM, Zbiór fotokopii i kserokopii, sygn. XIX- 423, Listy transportowe więźniów do i z obozu na Majdanku. 1943-1944, k. 66-67.
• Tarkowski K., Depozyty pieniężne jako forma ewi¬dencji więźniów Majdanka, „Zeszyty Majdanka”, 23 (2005).
• Tarkowski K., Transporty więźniów przybywające do obozu na Majdanku jesienią 1942 roku. Analiza numeracji więźniów, „Zeszyty Majdanka”, 22 (2003).
• The research and education about the Holocaust in Central Europe, ed. M. Vrgulová, J. Hlavinka, Bratyslava 2012.
• Tomaszewski J., Początki prześladowania Żydów słowackich, „Zeszyty Majdanka”, 11 (1983).
• Tragedy of the Jews of Slovakia, Praca zbiorowa, Oświęcim-Banská Bystrica 2002.
• Turkieltaub S., Uśmiercanie w komorze gazowej, w: Majdanek. Obóz koncentracyjny w relacjach więźniów i świadków, oprac. i wstęp M. Grudzińska, Lublin 2011.
• Zakrzewski J., A my żyjemy dalej, w: Jesteśmy świadkami. Pamiętniki więźniów Majdanka, oprac. Cz. Rajca, E. Rosiak, A. Wiśniewska, Lublin 1969.
• Zdybała S., Piekło na ziemi, Białystok 2006.

Identifiers

DOI

10.56583/sz.529

Biblioteka Nauki

2116938