Żydowska społeczność Makowa Mazowieckiego i okolic. Pamięć świadków historii a upamiętnianie

• Authors: Bożena Józefów-Czerwińska

Title variants

EN

The Jewish community of Maków Mazowiecki and its vicinity. Memory of history witnesses vs. commemoration

Abstracts

EN

The extermination of the Jewish community living in northern Mazovia has been the subject of scholarly reflection many times, which is reflected mostly in historical studies. Despite this fact, there is still a need for a deeper reflection on such phenomena as: lasting memory of history witnesses or social and collective memory in the context of public discourses, but also commemorating the knowledge of the Holocaust. In this paper, I direct particular attention to events related to the time of WWII; however, it is equally important to explore the varied opinions on social relations before 1939. In this context, I highlight what is remembered by seniors and partly commemorated in public spaces. The ethnohistorical sources used in this thesis were collected, among others, as a result of the project entitled „Upamiętniając wiedzę przodków…” (Commemorating ancestral knowledge...) and in the course of ethnographic research work conducted in northern Mazovia between 2016 and 2020.

PL

Zagłada społeczności żydowskiej zamieszkującej północne Mazowsze była wielokrotnie przedmiotem badań naukowych, co znajduje odzwierciedlenie przede wszystkim w opracowaniach historycznych. Mimo to nadal istnieje potrzeba głębszej refleksji nad takimi zjawiskami jak: trwała pamięć świadków historii czy pamięć społeczna i zbiorowa w kontekście dyskursów publicznych, lecz także upamiętnianie wiedzy o Zagładzie. W niniejszym artykule kieruję szczególną uwagę na wydarzenia związane z czasem II wojny światowej; jednak równie ważne jest zbadanie różnych opinii na temat relacji społecznych sprzed 1939 roku. W tym kontekście zwracam uwagę na to, co seniorzy pamiętają i częściowo upamiętniają w przestrzeni publicznej. Wykorzystane w niniejszej pracy źródła etnohistoryczne zostały zebrane m.in. w wyniku projektu „Upamiętniając wiedzę przodków…” oraz w trakcie prac etnograficznych prowadzonych na Mazowszu Północnym w latach 2016-2020.

Keywords

EN

oral history; witnesses to history; collective memory; the Holocaust; Jewish society

PL

historia mówiona; świadkowie historii; pamięć zbiorowa; Holokaust; społeczeństwo żydowskie

• Publisher: Akademia Zamojska
• Journal: Studia Żydowskie. Almanach
• Year: 2021
• Volume: 11
• Issue: 11
• Pages: 81-101

Dates

published

2021

Contributors

author

Bożena Józefów-Czerwińska

References

• Burszta W.J., Kuligowski W., Sequel. Dalsze przygody kultury w globalnym świecie, Warszawa 2012.
• Burszta W.J., Różnorodność i tożsamość: antropologia jako kulturowa refleksyjność, Poznań 2004.
• Cohen N., Diaries of the Sonderkommandos in Auschwitz: Coping with Fate and Reality, „Yad Vashem Studies”, 20 (1990).
• Foucault M., Language, Counter–Memory, Practice: Selected Essays and Interviews, New York 1977/1998.
• Golka M., Pamięć społeczna i jej implanty, Warszawa 2009, s. 38.
• Grabski A.F., Spór o prawa dziejowe. Kontrowersje wokół Henry' ego Thomasa Buckle'a w Polsce w dobie pozytywizmu, Lublin 2002.
• Janczewska M., Obozy pracy przymusowej dla Żydów w dystryktu warszawskiego, w: Prowincja noc. Życie i zagłada Żydów w dystrykcie warszawskim, red. B. Engelking, J. Leonciak, D. Libionka Warszawa 2007.
• Józefów-Czerwińska B., Oporni. Losy mieszkańców polsko-białoruskiego pogranicza w kontekście problematyki pamięci oraz negatywnych stereotypów dotykających chłopstwa,
• Kapralski S., Jews and the Holocaust in Poland’s Memoryscapes: an inquiry into transcultural amnesia, in: The twentieth century in European memory: transcultural mediation and reception, ed. T. Sindbæk Andersen, B. Törnquist-Plewa, Leiden 2017.
• Kronika Gmin, Maków Mazowiecki. Encyklopedia osadnictwa żydowskiego od momentu ich założenia aż po zagładę podczas II wojny światowej. Warszawa i okolice, Jerozolima 1989.
• Lej, Rękopis, „Zeszyty Oświęcimskie”, 1972, z. 14.
• Melnicka A., Różańskie forty. Wspomina Morechaj Ciechanower, Niedziela – dniem największego koszmaru, „Tygodnik Ciechanowski” z 8.06.2004.
• Neiger M., Meyers O., Zandberg E., On media memory: Collective memory in a new media age, New York 2011.
• Oelofse M., Applying principles of historical critique: authentic oral history? in: “Journal for Contemporary History”, 36 (2011), no. 1.
• Ricoeur P., Pamięć, historia, zapomnienie, tłum. J. Margański, Kraków 2006.
• Rubbin M., Pomiędzy ludzkimi bestiami, w: Księga Pamięci Gminy Żydowskiej Maków Mazowiecki, red. I. Brat, Tel Awiw 1969.
• Steinlauf M.C., Bondage to the Dead. Poland and the Memory of the Holocaust, Syracuse 1997.
• Szczepański J., Dzieje społeczności żydowskiej powiatów Pułtusk i Maków Mazowiecki, Warszawa 1993.
• Szczepański J., Społeczność żydowska Mazowsza w XIX –XX wieku, Pułtusk 2005.
• Szczepański J., W czasach II wojny światowej i niemieckiej okupacji, w: Dzieje Makowa Mazowieckiego, red. J. Szczepański, Pułtusk 2020.
• Tauba S., Wiązanka smutnych wspomnień, w: Księga Pamięci Gminy Żydowskiej Maków Mazowiecki, red. I. Brat, Tel Awiw 1969.
• Wardzyńska M., Był rok 1939. Operacja niemieckiej policji bezpieczeństwa w Polsce. Inteligenzaction, Warszawa 2009.
• Zygner L., Likwidacja mławskiego getta w kontekście „rozwiązania kwestii żydowskiej” na północnym Mazowszu, w: Żydzi na północnym Mazowszu (1815–1945), red. L. Zygner, Ciechanów-Mława 2018.

Identifiers

DOI

10.56583/sz.669

Biblioteka Nauki

2116631