Polska diaspora w Kazachstanie: główne etapy formowania się, znane postaci i obecna sytuacja

• Authors: Ziyabek E. Kabuldinov

Title variants

RU

Польская диаспора в Казахстане: основные этапы формирования, известные личности и современное положение

KK

Қазақстандағы поляк диаспорасы: қалыптасуының негізгі кезеңдері, танымал тұлғалар және қазіргі жағдайы

Abstracts

EN

In the history of the formation of the Polish minority in Kazakhstan four main periods can be distinguished, the first of which falls on the end of the 18th century. National liberation struggles undertaken by Poles in the 19th century, their participation in the Napoleonic Wars, deportations during World War II (only as a result of the second mass deportation, in April 1940, about 60,000 people ended up in Kazakhstan). The basis of today's Polish diaspora in Kazakhstan are Poles deported there in 1936 from western Ukraine and Belarus. Among the victims of mass political repressions of the USSR, Poles were one of the largest national groups. Thanks to the creative activity of both the local population and the deported and evacuated citizens, new cities appeared, natural resources were used, and dozens of factories were launched. A network of educational, scientific and cultural institutions developed. In particular, North Kazakhstan has become a place where cultures and civilizations intersected, a territory of constructive dialogue and the deported and local population of the republic, a region of fruitful cooperation between different nations. According to statistics, there are currently about 50,000 Poles living in Kazakhstan.

PL

W historii formowania się polskiej mniejszości w Kazachstanie można wyróżnić cztery główne okresy, a pierwszy z nich przypada na koniec XVIII w. Polacy trafiali do tej części świata pod przymusem, jako zesłańcy i deportowani, w wyniku m.in. walk narodowowyzwoleńczych podejmowanych przez Polaków w XIX w., ich udziału w wojnach napoleońskich, wywózek w latach II wojny światowej (tylko w wyniku drugiej masowej wywózki, z kwietnia 1940 r., do Kazachstanu trafiło ok. 60 tys. osób). Podstawę dzisiejszej diaspory polskiej w Kazachstanie stanowią Polacy wywiezieni tam w 1936 r. z zachodniej Ukrainy i Białorusi. Wśród ofiar masowych represji politycznych ZSRS Polacy stanowili jedną z najliczniejszych grup narodowościowych. Dzięki twórczej działalności zarówno miejscowej ludności, jak i deportowanych oraz ewakuowanych obywateli pojawiły się nowe miasta, wykorzystywano bogactwa naturalne, uruchomiono dziesiątki fabryk. Rozwijała się sieć instytucji edukacyjnych, naukowych, kulturalnych. W szczególności Północny Kazachstan stał się miejscem, w którym przecinały się kultury i cywilizacje, terytorium konstruktywnego dialogu i deportowanej, i miejscowej ludności republiki, regionem owocnej współpracy różnych narodów. Według statystyk, obecnie w Kazachstanie mieszka około 50 tysięcy Polaków.

Keywords

PL

zsyłki; deportacje; represje; grupy etniczne; osadnicy; Kazachstan; Rosja; Związek Sowiecki

EN

exile; deportations; repressions; ethnic groups; settlers; Kazakhstan; Russia; the Soviet Union

• Publisher: Muzeum Pamięci Sybiru ; Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Białymstoku
• Journal: Biuletyn Historii Pogranicza
• Year: 2023
• Issue: 23
• Pages: 5-21

Dates

published

2023

Contributors

author

Ziyabek E. Kabuldinov

• Instytut Historii i Etnologii im. C. Walichanowa, Ałmaty, Kazachstan

• https://orcid.org/0000000296250535

References

• Салахова О. О депортации поляков в Казахстан в 1936 г. // Акмолинская правда. 2006 г. 9 сентября.
• Степаненко Н. В. Формирование польской диаспоры в Казахстане. Костанай, 2020. – 241 с.
• Первая Всеобщая перепись населения Российской империи 1897 года. – Санкт-Петербург, 1904. – Т. 81. Акмолинская область. – С. 136; Т. 82. Закаспийская область. – С. 104; Т. 84. Семипалатинская область. – С. 102; Т. 85. Семиреченская область. – С. 130; Т. 86. Сыр-Дарьинская область. – С. 207; Т. 87. Тургайская область. – С. 103; Т. 88. Уральская область. – С. 103.
• Первая Всеобщая перепись населения 1897 года. Вып. LXXXIX. Москва, 1904. – 305 с.
• Калыбекова М. Ч. История депортированных народов Казахстана (1937–1956 гг.). Алматы, 2008. – 188 с.
• Бельгер Г. Манкуртизация: истоки и последствия // Простор. 1992. № 3. – С. 151–156.
• Сулейменова М.Ж. Историческая роль депортированных народов и репрессированных социальных групп. Караганда, 2001. – 124 с.
• Земсков В.Н. Заключенные, спецпоселенцы, ссыльные и высланные (статистико-географический аспект) // История СССР. 1991. № 5. – С. 151 – 165.
• Центральный Государственный Архив Республики Казахстан. Ф.1146, оп. 1, д. 148, л. 34.
• Центральный Государственный Архив Республики Казахстан. Ф.1146, оп. 1, д. 148, л. 40.
• Центральный Государственный Архив Республики Казахстан. Ф. 1146, оп. 1, д. 148, л. 41.
• Центральный Государственный Архив Республики Казахстан. Ф. 1146, оп. 1. д. 148, л. 71, 79, 100.
• Центральный Государственный Архив Республики Казахстан. Ф. 287, оп. 1, д. 287, л. 206.
• Януш Одровонж-Пенёнжек. Пушкин и польский романтик Густав Зелинский \\ В сб.: Пушкин. Исследования и материалы. Том 2. Москва, 1958.– С. 362–368.
• Национальная энциклопедия Казахстана в 5 томах. Том 2. Алматы, 2005. – 372 с.
• Гурьянов А. Э. Польские спецпереселенцы в СССР в 1940-1941 гг. Москва, 1991 // [Электронный ресурс]. URL: http://old.memo.ru/history/polacy1/g_1.htm. (Дата обращения: 27.06.2022).
• Официальный сайт Союза Поляков в Казахстане // [Электронный ресурс]. URL: http://www.zpkz.kz/ank.html. (Дата обращения: 27.06.2022).
• Научная историческая интерактивная карта «Народ Казахстана» // [Электронный ресурс]. URL: https://map.assembly.kz/main/home. (Дата обращения: 27.06.2022).

Identifiers

DOI

10.60513/682J-XN58

Biblioteka Nauki

2192743