Język polski jako język społeczny dziecka z rodziny migracyjnej. Raport z badań pilotażowych z udziałem opiekunek żłobków z terenu Poznania

• Authors: Kinga Kuszak , Katarzyna Sadowska

Title variants

EN

Polish as a social language of a child from a migrant family. Report from the pilot research involving nursery school caregivers from Poznań

Abstracts

EN

Introduction. In Poland, children in need of additional educational support include children of immigrants, refugees, returnees, children from bicultural families, and children from national and ethnic minorities. The most common problems faced by the youngest migrants include language barriers. Polish is a foreign language for children who communicate in another language at home. Purpose of research. There is a lack of research in the literature on communication with a small child in a language other than the home language. Existing research and studies refer to foreign language education for older children. The aim of the research is, therefore, to verify the perception of communication with a small child (who is surrounded by a language other than Polish at home) by people working in nurseries. The aim of the research is also to determine the ways of providing support in communication in a language other than the child’s home language. Methods. The authors chose the diagnostic survey method. The survey was carried out before the outbreak of the COVID-19 pandemic, using a survey questionnaire. 136 teachers employed in nurseries took part in it. All public nurseries from the Poznań area were represented. Results. As a result of the study, it was determined that difficulties in the process of communication with a child functioning in a home environment in a language other than Polish were indicated by people employed in nurseries. It was also found that caregivers communicate with children primarily in Polish, and the solutions they use are largely intuitive. Conclusions. The conclusions include, first of all, the fact that there are no systemic solutions to support the development of communication in children up to three years of age from other cultural areas. Carers, out of concern for the well-being of children, look for various solutions on their own, but they are often ad hoc and insufficient.

PL

Wprowadzenie. W Polsce wśród dzieci potrzebujących dodatkowego wsparcia edukacyjnego znajdują się dzieci imigrantów, uchodźców, reemigrantów, dzieci pochodzące z rodzin dwukulturowych, z mniejszości narodowych i etnicznych. Do najczęściej występujących problemów, z którymi mierzą się najmłodsi migranci, należą bariery językowe. Język polski jest obcy dla dzieci porozumiewających się w środowisku domowym innym językiem. Cel badań. W literaturze brakuje badań dotyczących komunikacji z małym dzieckiem w języku innym niż domowy. Istniejące badania i opracowania odnoszą się do edukacji w zakresie języka obcego dzieci starszych. Celem badań jest zatem weryfikacja sposobu postrzegania komunikacji z małym dzieckiem otoczonym w środowisku domowym językiem innym niż język polski przez osoby pracujące w żłobkach. Celem jest także próba określenia, jakie są sposoby udzielania wsparcia w komunikacji w języku innym niż język domowy dziecka. Metody. Autorki wybrały metodę sondażu diagnostycznego. Badanie sondażowe zrealizowano przed wybuchem pandemii COVID-19, przy wykorzystaniu kwestionariusza ankiety. Wzięło w nim udział 136 nauczycielek zatrudnionych w żłobkach. Reprezentowane były wszystkie żłobki publiczne z terenu Poznania. Wyniki. W wyniku przeprowadzonego badania określono, jakie trudności w procesie komunikacji z dzieckiem funkcjonującym w środowisku domowym w języku innym niż język polski wskazują osoby zatrudnione w żłobkach. Ustalono także, że opiekunki porozumiewają się z dziećmi przede wszystkim w języku polskim, a stosowane przez nie rozwiązania są w dużej mierze intuicyjne. Wnioski. Wśród wniosków należy przede wszystkim wskazać, że nie ma do tej pory rozwiązań systemowych dotyczących wspierania rozwoju komunikacji dzieci do trzeciego roku życia pochodzących z innych obszarów kulturowych. Opiekunki, w trosce o dobro dzieci, poszukują samodzielnie różnorodnych rozwiązań, są one jednak często doraźne i niewystarczające.

Keywords

EN

migration; toddler; Polish as a foreign language; domestic language of the child; social language of the child; early childhood education; nursery

PL

migracja; dziecko do lat trzech; język polski jako język obcy; domowy język dziecka; społeczny język dziecka; wczesnodziecięca edukacja; żłobek

• Publisher: Uniwersytet Wrocławski. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych. Instytut Pedagogiki. Zakład Historii Edukacji
• Journal: Wychowanie w Rodzinie
• Year: 2023
• Volume: XXX
• Issue: (1/2023)
• Pages: 79-95

Dates

published

2023

Contributors

author

Kinga Kuszak

• Uniwersytet Adama Mickiewicza, Wydział Studiów Edukacyjnych

author

Katarzyna Sadowska

• Uniwersytet Adama Mickiewicza, Wydział Studiów Edukacyjnych

References

• Anacka, M., Okólski, M. (2018). Migracje: Pojęcie i metoda. W: M. Lesińska, M. Okólski (red.), 25 wykładów o migracjach (ss. 15-32). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Andrejuk, K., Fihel, A. (2018). Migracje w Polsce w okresie 1989–2004. W: M. Lesińska, M. Okólski (red.), 25 wykładów o migracjach (ss. 197-207). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Bruner, J. (1975). The ontogenesis the speech act [Ontogeneza aktu mowy]. Journal of Child Language, 2(1), 1-19. DOI: 10.1017/S0305000900000866.
• Danielewicz, W. T. (2003). Dziecko w rodzinie rozłączonej. W: J. Izdebska (red.), Dziecko w rodzinie i w środowisku rówieśniczym: Wybrane zagadnienia i źródła z pedagogiki społecznej (ss. 103-142). Białystok: Trans Humana.
• Danielewicz, W. T., Izdebska, J., Krzesińska-Żach, B. (2001). Pomoc dziecku i rodzinie w środowisku lokalnym. Białystok: Trans Humana.
• DeKeyser, R., Larson-Hall, J. (2005). What does the critical period really mean? [Co tak naprawdę oznacza okres krytyczny?]. W: J. F. Kroll, A. M. B. de Groot (red.), Handbook of bilingualism: Psycholinguistic approaches (ss. 88-108). Oxford: Oxford University Press.
• Eliot, L. (2008). Co tam się dzieje? Jak rozwija się mózg i umysł w pierwszych pięciu latach życia. Poznań: Media Rodzina.
• Fihel, A. (2018). Przyczyny migracji. W: M. Lesińska, M. Okólski (red.), 25 wykładów o migracjach (ss. 68-80). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Gleason, J. B., Ratner, N. B. (2005). Psycholingwistyka. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Herudzińska, M. (2018). Dzieci cudzoziemskie w polskiej szkole: Portret(y), wyzwania i problemy. Wychowanie w Rodzinie, 17(1), 187-209. DOI: 10.34616/wwr20181.187.209.
• Izdebska, J. (2004). Dziecko osamotnione w rodzinie: Kontekst pedagogiczny. Białystok: Trans Humana.
• Jusczyk, P. W. (1995). Language acquisition: Speech sounds and the begining of phonology [Nabywanie języka: Dźwięki mowy i początki fonologii]. W: J. L. Miller , P. D. Eimas (red.), Speech, language and communication (ss. 263-301). San Diego: Academic Press. DOI: 10.1016/B978-012497770-9/50010-8.
• Karpiński J. (2022). CEO: W polskich szkołach uczy się ponad 144 tys. dzieci z Ukrainy: Czarnek: „Jesteśmy gotowi przyjąć 400-500 tysięcy uchodźców”. Głos Nauczycielski, 07.12.2022. Pobrane 01.12.2023 z: https://glos.pl/ceo-w-polskich-szkolach-uczy-sie-ponad-144-tys-dzieci-z-ukrainy-czarnek-jestesmy-gotowiprzyjac-400-500-tysiecy-uchodzcow.
• Katchan, O. (2007). Wczesna dwujęzyczność – sprzymierzeniec czy nieprzyjaciel. W: I. Kurcz (red.), Psychologiczne aspekty dwujęzyczności (ss. 155-172). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Kendall, P. C. (2004). Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Kupisiewicz, C. (2010). Szkice z dziejów dydaktyki: Od starożytności po czasy dzisiejsze. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Kurcz, I. (2007). Jakie problemy psychologiczne może rodzić dwujęzyczność?. W: I. Kurcz (red.), Psychologiczne aspekty dwujęzyczności (ss. 9-39). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Lambert, W., Tucker, R. (1972). Bilingual education of children: The St. Lambert experiment. Rowley: Newbury House Publishers.
• Machul-Telus, B. (2014). Dziecko w roli migranta: Psychopedagogiczne skutki migracji. Sulejówek: ORE. Pobrane 01.12.2023 z: https://www.ore.edu.pl/wp-content/plugins/download-attachments/includes/download.php?id=6938.
• Matyjas, B. (2008). Dzieciństwo w kryzysie: Etiologia zjawiska. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
• McLaughlin, B. (2007). Różnice i podobieństwa między uczeniem się pierwszego i drugiego języka. W: I. Kurcz (red.), Psychologiczne aspekty dwujęzyczności (ss. 143-153). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Migracje.gov.pl. Cudzoziemcy w Polsce. Pobrane 04.04.2021 z: https://udsc.gov.pl/cudzoziemcy--w-polsce-po-2020-r/.
• Migracje.gov.pl. Statystyki. Pobrane 04.04.2021 z: https://migracje.gov.pl/statystyki/zakres/polska/typ/dokumenty/widok/tabele/rok/2021/.
• Milewski, S. (2011). Mowa dorosłych kierowana do niemowląt: Studium fonostatystyczno-fonotaktyczne. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis.
• Nowicka, E. (2015). Dzieci w migracjach: Doświadczenia z badań w Polsce. Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, 41/2(156), 123-144.
• Schaffer, H. R. (2005). Psychologia dziecka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Segiet, W. (2017). Konteksty komunikowania kreowane przez rodzinę (kilka uwag i problemów inspirowanych teorią Basila Bernsteina). W: M. Cywińska (red.), Rozwijanie umiejętności językowych i komunikacyjnych dziecka: Wybrane aspekty (ss. 33-45). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Snow, C.E. (2005). Dwujęzyczność i przyswajanie języka drugiego. W: J. B. Gleason, N. B. Ratner (red.), Psycholingwistyka (ss. 477-506). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Szlendak, T. (2011). Socjologia rodziny: Ewolucja, historia, zróżnicowanie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Śliwerski, B. (2003). Edukacja. W: T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku (t. 1, ss. 905-906). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
• Ślusarczyk, M. (2014). Migracje rodziców, migracje dzieci – wyzwania dla instytucji opiekuńczych, pomocowych oraz edukacyjnych. Zeszyty Pracy Socjalnej, 19(3), 75-89. DOI: 10.4467/24496138PS.14.007.3723.
• Urząd do spraw Cudzoziemców (2023). Ochrona międzynarodowa w 2022 r. – ponad dwukrotny wzrost rozpatrzonych wniosków. 25.012023. Pobrane 01.12.2023 z: https://udsc.prowly.com/224477-ochrona-miedzynarodowa-w-2022-r-ponad-dwukrotny-wzrost-rozpatrzonych-wnioskow.
• Vasta, R., Haith, M. M., Miller, S. A. (2004). Psychologia dziecka. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Wodniecka-Chlipalska, Z. (2011). Dwujęzyczność: Właściwości dwujęzycznego umysłu i specyfika badań psychologicznych nad dwujęzycznością. W: I. Kurcz, H. Okuniewska (red.), Język jako przedmiot badań psychologicznych: psycholingwistyka ogólna i neurolingwistyka (ss. 253-284). Warszawa: Wydawnictwo Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej "Academica".

Identifiers

DOI

10.61905/wwr/175093

Biblioteka Nauki

31339847