Rodzina w całożyciowym procesie konstrukcji kariery – rozważania teoretyczne

• Authors: Magdalena Barańska

Title variants

EN

Family in the lifelong process of career construction – theoretical considerations

Abstracts

EN

Introduction. It has been assumed that the family is the basic social cell, where the values, beliefs, interests, and attitudes of a child are formed from an early age – including those related to work and career. The family has a significant influence on the educational and career development of the individual, and belongs to the group of so-called non-professional career counsellors, whose willingness to help is primarily due to emotional ties and is based primarily on their own beliefs. Aim. The article aims to outline the influence of the family (close, and extended) on the process of constructing the careers of its members, and the possible consequences of the actions taken. The subject literature shows that its influence can be both positive and negative. Confessed values, presented attitudes, models of functioning, as well as knowledge and accepted stereotypes determine the direction of actions of family members, each of children, adolescents, and adults. Materials and methods. The author analyzed selected subject matter literature, journals, and online sources on the possible influence of family relationships on the career construction process. Conclusion. The structure and role of the family have changed significantly over the years. The assumption that the family and, more specifically, its counselling activities have mainly positive consequences is erroneous. A lot of professional and educational advice is based on subjective assessments, and opinions, and is not supported by expertise, analysis, and research which can be outdated and sometimes even harmful.

PL

Wprowadzenie. Przyjęto, że rodzina jest podstawową komórką społeczną, w której od najmłodszych lat kształtują się wartości, przekonania, zainteresowania i postawy dziecka – również te związane z pracą i karierą. Rodzina wywiera znaczący wpływ na rozwój edukacyjno-zawodowy jednostki, należy do grupy tzw. nieprofesjonalnych doradców zawodowych, których chęć pomocy wynika przede wszystkim z więzi emocjonalnych i opiera się na własnych przekonaniach. Cel. Artykuł ma na celu zarysowanie wpływu rodziny (bliższej i dalszej) na proces konstruowania kariery jej członków oraz możliwych konsekwencji podejmowanych przez nią działań. Literatura pokazuje, że jej wpływ może być zarówno pozytywny, jak i negatywny. Wyznawane wartości, prezentowane postawy, model funkcjonowania oraz wiedza i przyjęte stereotypy determinują kierunek działań członków rodziny, zarówno dzieci, młodzieży, jak i dorosłych. Materiały i metody. Autorka dokonała analizy wybranej literatury przedmiotu, czasopism oraz źródeł internetowych dotyczących możliwego wpływu relacji rodzinnych na przebieg procesu konstrukcji kariery. Wnioski. Struktura i rola rodziny na przestrzeni lat uległy istotnej zmianie. Założenie, że rodzina, a dokładnie jej działania doradcze, ma głównie pozytywne konsekwencje, jest błędne. Wiele porad zawodowych i edukacyjnych opiera się na subiektywnych ocenach czy opiniach i nie znajduje potwierdzenia w wiedzy specjalistycznej, analizach i badaniach, przez co mogą być one nieaktualne, a czasami wręcz szkodliwe.

Keywords

PL

rodzina; praca; kariera; nieprofesjonalne doradztwo; doradztwo zawodowe; dziedziczenie zawodów; dziedziczenie bezrobocia; różnice międzypokoleniowe

EN

family; work; career; unprofessional counselling; career counselling; inheritance of professions; inheritance of unemployment; intergenerational differences

• Publisher: Uniwersytet Wrocławski. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych. Instytut Pedagogiki. Zakład Historii Edukacji
• Journal: Wychowanie w Rodzinie
• Year: 2023
• Volume: XXX
• Issue: (3/2023)
• Pages: 271-289

Dates

published

2023

Contributors

author

Magdalena Barańska

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Studiów Edukacyjnych

References

• Bańka, A. (2005). Zawodoznawstwo, doradztwo zawodowe, pośrednictwo pracy: Psychologiczne metody i Strategie Pomocy bezrobotnym. Poznań: „Print-B”.
• Bańka, A. (2016). Psychologiczne doradztwo karier. Poznań: Stowarzyszenie Psychologia i Architektura. DOI: 10.14691/PDK.2016.
• Biernat, T. (2014). Czy istnieje rodzina ponowoczesna?. Paedagogia Christiana 2(34), 183–195. DOI: 10.12775/PCh.2014.030.
• Biernat, T. (2009). Małżeństwo i rodzina w opiniach młodych Polaków, Niemców i Hiszpanów. Kultura i Edukacja, 2, 71–97.
• Burgess, E.W., Locke, H.J. (1953). The Family: From Institution to Companionship. New York: American Book Co.
• Cieślak-Wróblewska, A. (2018). Dziedziczenie biedy wciąż groźne. Rzeczpospolita [portal]. Pobrane 08.12.2023 z: https://www.rp.pl/gospodarka/art1810861-dziedziczenie-biedy-wciaz-grozne.
• Cybal-Michalska, A. (2012), Kariera jako „własność” jednostki – rozważania teoretyczne nad definicyjnym credo. Kultura, Społeczeństwo, Edukacja, 1/2012, 193–203. DOI: 10.14746/kse.2012.1.12.
• Giza-Poleszczuk, A. (2005). Rodzina a system społeczny: Reprodukcja i kooperacja w perspektywie interdyscyplinarnej. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Jan Paweł II (1994). List do Rodzin Ojca Świętego Jana Pawła II. Wrocław: TUM Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej.
• Kosel, Z. (1974). Społeczne uwarunkowania wyboru szkoły zawodowej. Warszawa: Instytut Wydawniczy CRZZ.
• Krumboltz, J.D., Levin, A.S., Mitchell, K E., (1999). Planned happenstance: Constructing unexpected career opportunities [Zaplanowany przypadek: Tworzenie nieoczekiwanych możliwości kariery]. Journal of Counseling and Development, 77(2), 115–124. DOI: 10.1002/j.1556-6676.1999.tb02431.x.
• Kupisiewicz, Cz., Kupisiewicz, M. (2009). Słownik pedagogiczny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Paszkowska-Rogacz, A. (2003). Psychologiczne podstawy wyboru zawodu: Przegląd koncepcji teoretycznych. Warszawa: Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej.
• Rosalska, M. (2018). Czy karierę zawodową można zaplanować?. Pobrane 08.12.2023 z: https://epale.ec.europa.eu/pl/blog/czy-kariere-zawodowa-mozna-zaplanowac.
• Sękalski, C. (2016). Zimny chów i dzieci. Pobrane 08.12.2023 z: https://psychoterapia-sekalski.pl/zimny-chow/.
• Siuta, J. (red.) (2009). Słownik psychologii. Kraków: Krakowskie Wydawnictwo Naukowe.
• Solarczyk-Ambrozik, E. (2015). Nowe trendy w teoriach rozwoju karier: Implikacje dla poradnictwa kariery. Studia Edukacyjne, 35, 21–53. DOI: 10.14746/se.2015.35.2.
• Suchar, M. (2010). Modele karier: Przewidywanie kolejnego kroku. Warszawa: Wydawnictwo C. H. Beck.
• Śmigielski, W. (2014). Modele życia rodzinnego: Studium demograficzno-społeczne na przykładzie łódzkiej młodzieży akademickiej. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Sztompka, P. (2002). Socjologia: Analiza społeczeństwa. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
• Tomaszewska, R. (2021). Człowiek i praca: Perspektywa transhumanizmu. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
• Turska, E. (2012). Competences important for careers of young women and men related to attitudes of their mothers and fathers [Kompetencje ważne dla kariery młodych kobiet i mężczyzn związane z postawami ich matek i ojców]. W: E. Mandal (red.), Masculinity and feminity in everyday life (ss. 139–159). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Turska, E. (2014). Kapitał kariery ludzi młodych: Uwarunkowania i konsekwencje. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Tyszka, Z. (2003). Rodzina we współczesnym świecie. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Tzu, S., Gagliardi, G. (2005). Sztuka wojny: Sztuka planowania kariery. Gliwice: Wydawnictwo Helion.
• Weyna-Szczepańska, J. (2016). Jakim staje się dziecko tzw. zimnego chowu?. Pobrane 08.12.2023 z: https://egaga.pl/jakim-staje-sie-dziecko-tzw-zimnego-chowu/.
• Wojtasik, B. (2003). Refleksyjne konstruowanie kariery życiowej w ponowoczesnej codzienności. Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, nr specjalny, 343–351.

Identifiers

DOI

10.61905/wwr/176969

Biblioteka Nauki

30146869