Pojęcie i cechy charakterystyczne zobowiązania z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia

• Authors: Sylwia Borysiak

Title variants

EN

The Definition and Characteristics of Obligations under Unjust Enrichment

Abstracts

EN

The purpose of the article is to discuss unjust enrichment as a source of obligations, already known in Roman law, which dealt with the most important problems related to the matter in question and ways to solve those problems in practice. The author, aware of the complexity of the issues related to unjust enrichment and the problems that may arise from the application of this institution, will focus on the presentation of the definition and the characteristics of unjust enrichment as a source of obligations. These characteristics are covered only in Article 405 of the Civil Code, but the apparently obvious regulation includes some unnamed elements that need to be taken into account when deciding whether unjust enrichment has actually taken place. The author intends to show that the special nature of unjust enrichment is deter mined first and foremost by the fulfilment of the conditions for its occurrence. These conditions include: an individual’s gain, benefiting at the expense of another person, the relationship between enrichment and impoverishment and the lack of legal grounds for enrichment; it should be added, however, that the Civil Code does not speak of the last of the listed conditions. The knowledge or the will of the enriched person will not be considered such conditions, though. The liability of the enriched person in such circumstances will occur regardless of the cause of the person’s gain.

PL

Celem artykułu jest omówienie instytucji bezpodstawnego wzbogacenia jako źródła zobowiązania, znanego już w prawie rzymskim, któremu nieobce były najistotniejsze związane z nim problemy, a także sposoby rozwiązywania tych problemów. Autorka, mając świadomość złożoności zagadnień związanych z bezpodstawnym wzbogaceniem oraz problemów, których może nastręczać stosowanie tej instytucji, skupia się na przedstawieniu pojęcia oraz cech charakterystycznych instytucji bezpodstawnego wzbogacenia jako zobowiązania. Zostały one wymienione w jednym tylko przepisie – art. 405 Kodeksu cywilnego, jednak na pozór oczywista regulacja zawiera w sobie kilka niewypowiedzianych wprost elementów, które trzeba uwzględnić przy ocenie, czy doszło do bezpodstawnego wzbogacenia. Autorka zwraca uwagę na to, że o szczególnym charakterze bezpodstawnego wzbogacenia świadczą przede wszystkim pozytywne przesłanki jego powstania. Przesłankami tymi są: uzyskanie korzyści przez jedną osobę, uzyskanie tej korzyści kosztem innej osoby, związek między wzbogaceniem a zubożeniem oraz brak podstawy prawnej wzbogacenia, przy czym należy nadmienić, że Kodeks cywilny nie stanowi nic na temat przesłanki związku. Przesłankami nie będą natomiast wiedza ani wola osoby wzbogaconej. Odpowiedzialność wzbogaconego z tego tytułu będzie w takim razie obciążała go bez względu na to, co było przyczyną uzyskania przez niego korzyści majątkowej.

Keywords

PL

bezpodstawne wzbogacenie; zobowiązanie; korzyść majątkowa; zubożenie

EN

unjust enrichment; obligation; financial gain; impoverishment

• Publisher: Akademia Leona Koźmińskiego
• Journal: Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem
• Year: 2018
• Volume: 10
• Issue: 4
• Pages: 48-69

Dates

published

2018

Contributors

author

Sylwia Borysiak

References

• 1. Kołakowski K., [w:] Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga Trzecia. Zobowiązania, t. I, Warszawa 2011.
• 2. Księżak P., Bezpodstawne wzbogacenie. Komentarz, Warszawa 2007.
• 3. Łętowska E., Bezpodstawne wzbogacenie, Warszawa 2000.
• 4. Mostowik P., Bezpodstawne wzbogacenie, „Studia Prawa Prywatnego” 2007, 2.
• 5. Mostowik P., [w:] A. Olejniczak (red.), System Prawa Prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, Warszawa 2009.
• 6. Ohanowicz A., Niesłuszne wzbogacenie, Warszawa 1956.
• 7. Ohanowicz A., [w:] W. Czachórski (red.), System prawa cywilnego, t. III, cz. 1, Prawo zobowiązań – część ogólna, Wrocław 1981.
• 8. Pietrzykowski K. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz do artykułów 1–44911, t. I, Warszawa 2005.
• 9. Wiśniewski T., [w:] Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga Trzecia. Zobowiązania, t. I, Warszawa 2011.
• 10. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 1973 r., II CR 648/72, OSNC 1973, nr 11, poz. 200.
• 11. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2007 r., V CSK 255/07, LEX 435625.
• 12. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2002 r., V CKN 641/00 (niepubl.).
• 13. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2002 r., IV CKN 892/00 (niepubl.).
• 14. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 2005 r., I CK 220/05, LEX 172188.
• 15. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2007 r., IV CK 221/06, LEX 369185.
• 16. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 1968 r., I CR 448/68, BSN 1969, nr 12, poz. 208.
• 17. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 1973 r., II CR 652/72, OSNC 1973, nr 12, poz. 216.
• 18. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 1977 r., II CR 404/77 (niepubl.).
• 19. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 1998 r., III CKN 18/98, LEX 479355.
• 20. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 1999 r., I CKN 1128/97 (niepubl.).
• 21. Kołakowski K., [w:] Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga Trzecia. Zobowiązania, t. I, Warszawa 2011.
• 22. Księżak P., Bezpodstawne wzbogacenie. Komentarz, Warszawa 2007.
• 23. Łętowska E., Bezpodstawne wzbogacenie, Warszawa 2000.
• 24. Mostowik P., Bezpodstawne wzbogacenie, „Studia Prawa Prywatnego” 2007, 2.
• 25. Mostowik P., [w:] A. Olejniczak (red.), System Prawa Prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, Warszawa 2009.
• 26. Ohanowicz A., Niesłuszne wzbogacenie, Warszawa 1956.
• 27. Ohanowicz A., [w:] W. Czachórski (red.), System prawa cywilnego, t. III, cz. 1, Prawo zobowiązań – część ogólna, Wrocław 1981.
• 28. Pietrzykowski K. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz do artykułów 1–44911, t. I, Warszawa 2005.
• 29. Wiśniewski T., [w:] Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga Trzecia. Zobowiązania, t. I, Warszawa 2011.
• 30. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 1973 r., II CR 648/72, OSNC 1973, nr 11, poz. 200.
• 31. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2007 r., V CSK 255/07, LEX 435625.
• 32. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2002 r., V CKN 641/00 (niepubl.).
• 33. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2002 r., IV CKN 892/00 (niepubl.).
• 34. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 2005 r., I CK 220/05, LEX 172188.
• 35. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2007 r., IV CK 221/06, LEX 369185.
• 36. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 1968 r., I CR 448/68, BSN 1969, nr 12, poz. 208.
• 37. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 1973 r., II CR 652/72, OSNC 1973, nr 12, poz. 216.
• 38. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 1977 r., II CR 404/77 (niepubl.).
• 39. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 1998 r., III CKN 18/98, LEX 479355.
• 40. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 1999 r., I CKN 1128/97 (niepubl.).

Identifiers

DOI

10.7206/kp.2080-1084.251

Biblioteka Nauki

1976399