„Diagnoza stanu gospodarki przestrzennej Polski 1981–1983” – wnioski i inspiracje

• Authors: Grzegorz Gorzelak

Title variants

EN

“The Diagnosis of the State of Poland’s Spatial Economy in the Period of 1981–1983” – Conclusions and Inspirations

Abstracts

EN

The article presents the achievements of the “Diagnosis of the state of Poland’s spatial economy”, developed in 1981–1983, which critically analyses the effects of the thirty-year impact of the principles of building socialism on Poland’s spatial economy. These effects are related to the elements of the current state of the country’s spatial management, which leads to the conclusion that many of the unfavourable phenomena and processes of that time also occur today, after 30 years of market economy and the democratic system. The article ends with a proposal of research on the contemporary spatial conditions of the country’s development.

PL

Artykuł przedstawia dorobek „Diagnozy stanu gospodarki przestrzennej Polski”, opracowanej w latach 1981–1983, w której krytycznej analizie poddano efekty trzydziestoletniego oddziaływania zasad budowy socjalizmu na gospodarkę przestrzenną Polski. Efekty te są odniesione do elementów obecnego stanu gospodarki przestrzennej kraju, co prowadzi do konkluzji, że wiele z ówczesnych niekorzystnych zjawisk i procesów występuje także obecnie, po 30 latach gospodarki rynkowej i systemu demokratycznego. Artykuł kończy propozycja podjęcia badań nad współczesnymi uwarunkowaniami rozwoju kraju.

Keywords

PL

gospodarka przestrzenna; środowisko; urbanizacja; uprzemysłowienie; organizacja terytorialna kraju

EN

spatial economy; urbanisation; industrialisation; Poland’s spatial management

• Publisher: University of Warsaw - Centre for European Regional and Local Studies (EUROREG) and Regional Studies Association - Polish Section
• Journal: Studia Regionalne i Lokalne
• Year: 2024
• Volume: 95
• Issue: 1
• Pages: 40-54

Dates

published

2024

Contributors

author

Grzegorz Gorzelak

• Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa, ul. Nowy Świat 72, 00-330 Warszawa

• https://orcid.org/0000000156058314

References

• Biniecki, J., Klasik, A. (1984). Koncepcja studiów nad lokalizacją przemysłu. W: A. Kukliński (red.), Gospodarka przestrzenna Polski. Diagnoza, rekonstrukcja, prognoza (s. 141–166). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Ciechocińska, M. (1983). Ocena ogólnych tendencji zmian w stanie infrastruktury społecznej. W: A. Kukliński (red.), Diagnoza stanu gospodarki przestrzennej Polski (s. 84–99). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Domański, B. (2001). Kapitał zagraniczny w przemyśle Polski. Prawidłowości rozmieszczenia, uwarunkowania i skutki. Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Dutkowski, M. (2018). Kulturowe, ideologiczne i społeczne źródła anarchii w gospodarce przestrzennej w Polsce. W: P. Churski (red.), Teoretyczne i aplikacyjne wyzwania współczesnej geografii społeczno-ekonomicznej (s. 289–300). Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN.
• EEA (2023). Air quality in Europe – 2023 report. European Environment Agency. https://www.eea.europa.eu/publications/europes-air-quality-status-2023 [dostęp: 15.12.2023].
• Frąckiewicz, L. (1983). Ocena gospodarki przestrzennej Górnego Śląska. W: A. Kukliński (red.), Diagnoza stanu gospodarki przestrzennej Polski (s. 119–133). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Gieorgica, J.P. (1991). Polska lokalna we władzy PZPR. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Gorzelak, G. (1980). Przestrzenne zróżnicowanie poziomu życia. W: A. Kukliński (red.), Problemy gospodarki przestrzennej (s. 223–250). Książka i Wiedza.
• Gorzelak, G. (1984). Diagnoza i co dalej? Propozycje nowych kierunków badawczych. W: A. Kukliński (red.), Gospodarka przestrzenna Polski. Diagnoza, rekonstrukcja, prognoza (s. 266–276). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Gorzelak, G. (1986). J. Kornai, Niedobór w gospodarce [recenzja]. Przegląd Geograficzny, XLVIII(4).
• Gorzelak, G. (1989). Rozwój regionalny Polski w warunkach kryzysu i reformy. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Gorzelak, G. (2023). Centrum – przedsiębiorstwa – regiony: dawne dylematy w nowych uwarunkowaniach. Pomorski Thinkletter, 2(13), 115–199.
• Gorzelak, G., Jałowiecki, B., Kozak, M., Smętkowski, M. (2007). Władze miast wobec zagrożenia degradacją społeczno-gospodarczą w warunkach transformacji systemowej. Studia Regionalne i Lokalne, (3), 5–31.
• Gorzelak, G., Kolipiński, J., Kulesza, M. (1981). W sprawie uwzględnienie zagadnień przestrzennych w reformie gospodarczej. W: Koncepcje studiów diagnostycznych nad gospodarką przestrzenną Polski (s. 178–197). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Gorzelak, G., Wyżnikiewicz, B. (1981). Analiza porównawcza regionalnych procesów rozwoju w wybranych krajach. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Gruchman, B. (1983). Ocena roli procesów koncentracji w ukształtowaniu obecnego stanu gospodarki przestrzennej Polski. W: A. Kukliński (red.), Diagnoza stanu gospodarki przestrzennej Polski. Wstępne wyniki badań (s. 48–59). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Grzegorczyk, A., Jaczewska, B., Jankel, S., Ruppe, P., Gaboreau, M. (2019). Polityka mieszkaniowa a segregacja społeczna. Przykład Warszawy, Berlina i Paryża. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Jałowiecki, B. (1982). Strategia uprzemysłowienia a proces urbanizacji. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Jałowiecki, B. (1983a). Oblicza regionalne narastania i przezwyciężania polskiego kryzysu. W: A. Kukliński (red.), Diagnoza stanu gospodarki przestrzennej Polski. Wstępne wyniki badań (s. 73– 83). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Jałowiecki, B. (1983b). Ocena stanu systemu osadniczego kraju. W: A. Kukliński (red.), Diagnoza stanu gospodarki przestrzennej Polski. Wstępne wyniki badań (s. 247–262). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Jałowiecki, B. (1984). Społeczne wytwarzanie przestrzeni. Zarys problematyki. W: A. Kukliński (red.), Gospodarka przestrzenna Polski. Diagnoza, rekonstrukcja, prognoza (s. 46–70). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Jałowiecki, B., Łukowski, W. (2007). Gettoizacja polskiej przestrzeni miejskiej. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Kaliński, J. (1995). Gospodarka Polski w latach 1944–1989. Przemiany strukturalne. Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Klonowicz, S. (b.r.). Dziesięć lat gospodarki robotniczej 1917–1927 r. Spółdzielnia Księgarska „Książka”, http://www.rcin.org.pl/Content/30064/WA004_17329_U9122_Kotowicz-Dziesiec_oh.pdf [dostęp: 15.12.2023].
• Kolipiński, J. (1984). Możliwości zastosowania niektórych nowszych zdobyczy wiedzy w polityce przestrzennej. W: A. Kukliński (red.), Gospodarka przestrzenna Polski. Diagnoza, rekonstrukcja, prognoza (s. 71–91). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Kołodziejski, J. (1983a). Geneza, funkcjonowanie oraz ocena sytuacji konfliktowych w gospodarce przestrzennej Polski. W: A. Kukliński (red.), Diagnoza stanu gospodarki przestrzennej Polski. Wstępne wyniki badań (s. 134–148). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Kołodziejski, J. (1983b). Ocena procesów podejmowania decyzji determinujących oblicze i jakość gospodarki przestrzennej. W: A. Kukliński (red.), Diagnoza stanu gospodarki przestrzennej Polski. Wstępne wyniki badań (s. 232–245). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Kowalewski, W., Markowski, T., Śleszyński, P. (red.) (2018). Studia nad chaosem przestrzennym. T. I–III. Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN.
• Kozłowski, S. (1981). Wstępna ocena gospodarki zasobami przyrody. W: Koncepcje studiów diagnostycznych nad gospodarką przestrzenną Polski (s. 13–33). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Kozłowski, S. (1983). Ocena gospodarki zasobami naturalnymi. W: A. Kukliński (red.), Diagnoza stanu gospodarki przestrzennej Polski. Wstępne wyniki badań (s. 7–27). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Kruczała, J. (1983). Ocena podziałów terytorialnych Polski. W: A. Kukliński (red.), Diagnoza stanu gospodarki przestrzennej Polski. Wstępne wyniki badań (s. 200–212). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Kukliński, A. (1981). Diagnostyczne i prognostyczne problemy rozwoju gospodarki przestrzennej Polski. Koncepcje studiów diagnostycznych nad gospodarką przestrzenną Polski (s. 7–12). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Kulesza, H. (1982). Geografia nie zaspokojonych potrzeb mieszkaniowych. W: Problemy polskiej przestrzeni (s. 84–127). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Kulikowski, R. (1983). Ocena rozwoju organizacji przestrzennej gospodarki żywnościowej w Polsce. W: A. Kukliński (red.), Diagnoza stanu gospodarki przestrzennej Polski. Wstępne wyniki badań (s. 28– 47). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Leszczycki, S. (1964). Zmiany w rozmieszczeniu przemysłu w Polsce po drugiej wojnie światowej. Biuletyn KPZK PAN, 32, 25–63.
• Leszczycki, S., Eberhardt P., Heřman S. (1971). Aglomeracje miejsko-przemysłowe w Polsce 1966– 2000. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Malisz, B. (1984). Trzy wizje polskiej przestrzeni. W: A. Kukliński (red.), Gospodarka przestrzenna Polski. Diagnoza, rekonstrukcja, prognoza (s. 6–45). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Manteuffel, R. (1981). Rolnictwo w przestrzennym zagospodarowaniu kraju. W: Koncepcje studiów diagnostycznych nad gospodarką przestrzenną Polski (s. 34–49). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Meadows, D.H., Meadows, D.I., Randers, J., Behrens III, W.B. (1972). The Limits to Growth. Potomac Ass. Books.
• Meadows, D.H., Randers, J., Meadows, D.L. (2004). The Limits to Growth: The 30-year Update. Chelsea Green Publishing Company.
• Mejro, C. (1982). Przyczyny katastrofy energetycznej. W: Problemy polskiej przestrzeni (s. 56–70). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Mejro, C. (1983). Ocena stanu oraz niezawodności infrastruktury technicznej w Polsce. W: A. Kukliński (red.), Diagnoza stanu gospodarki przestrzennej Polski. Wstępne wyniki badań (s. 100–118). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Najgrakowski, M. (1981). Regiony silne i słabe w Polsce. W: Koncepcje studiów diagnostycznych nad gospodarką przestrzenną Polski (s. 69–80). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Olechnicka, A., Płoszaj, A. (2020). Running faster or measuring better? How is the R&D sector in Central and Eastern Europe catching up with Western Europe? W: G. Gorzelak (red.), Social and Economic Development in Central and Eastern Europe (s. 151–178). Routledge.
• Orłowski, W.M. (2024). Czy polskie rolnictwo wykorzystało szanse tworzone przez członkostwo w Unii Europejskiej? Ocena makroekonomiczna. W: P. Chmieliński, G. Gorzelak (red.), Polska wieś i polskie rolnictwo – 20 lat w Unii Europejskiej (s. 139–156). IRWiR PAN.
• Pańko, W. (1983). Porównawcza ocena dwóch modeli organizacji terytorialnej kraju (aspekt prawny). W: A. Kukliński (red.), Diagnoza stanu gospodarki przestrzennej Polski. Wstępne wyniki badań (s. 213–231). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Raport (2013). Narastające dysfunkcje, zasadnicze dylematy, konieczne działania. Raport o stanie samorządności terytorialnej w Polsce. Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie.
• Rok, J. (2020). Can smog make us unhappy? Effects of perceived and objective air quality on subjective well-being. Studia Regionalne i Lokalne, (2), 5–21.
• Smętkowski, M. (2022). „Rewaloryzacja” centrum miasta: tendencje lokalizacyjne przedsiębiorstw technologicznych w skali mikro na przykładzie Warszawy. Przegląd Geograficzny, 94(3), 351–371.
• Suliborski, A. (2018). Geografia versus gospodarka przestrzenna. W: P. Churski (red.), Teoretyczne i aplikacyjne wyzwania współczesnej geografii społeczno-ekonomicznej (s. 17–26). Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN.
• Szelenyi, I. (1981). Urban development and regional management in Eastern Europe. Theory and Society, 10(2), 169–205.
• Szlachta, J. (1984). Diagnoza stanu gospodarki przestrzennej Polski. Uwagi i wnioski. W: A. Kukliński (red.), Gospodarka przestrzenna Polski. Diagnoza, rekonstrukcja, prognoza (s. 253–265). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Szul, R. (1984). System funkcjonowania gospodarki narodowej a gospodarka przestrzenna. Materiał dyskusyjny. W: A. Kukliński (red.), Gospodarka przestrzenna Polski. Diagnoza, rekonstrukcja, prognoza (s. 92–140). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Śleszyński, P. (2018). Problem podziału terytorialnego Obszaru Metropolitalnego Warszawy i wnioski dla Polski. Studia Regionalne i Lokalne, (2), 29–47.
• Śliwka, K. (1933). Prawda o Sowietach i pięciolatce. https://sbc.org.pl/Content/322755/Publikacja-KC-8323.pdf [dostęp: 15.12.2023].
• Trutkowski, C., Rykała-Podgórska, J. (red.) (2023). Potrzeba zmian w samorządzie terytorialnym. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Zagożdżon, A. (1983). Rola procesów industrializacji i urbanizacji w bieżącym i perspektywicznym funkcjonowaniu gospodarki przestrzennej Polski. W: A. Kukliński (red.), Diagnoza stanu gospodarki przestrzennej Polski. Wstępne wyniki badań (s. 60–72). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Identifiers

DOI

10.7366/1509499519503

Biblioteka Nauki

36463411