Ideologia liberalnego kapitalizmu, credo socjalizmu i personalistyczna koncepcja życia społecznego Stefana Wyszyńskiego

• Authors: Ryszard Ficek

Title variants

EN

The Ideology of Liberal Capitalism, Socialist Credo, and Stefan Wyszyński’s Personalist Concept of Social Life

Abstracts

EN

This article aims to expose the personalistic concept of social life as defined by Stefan Wyszyński in the context of the doctrine of liberal capitalism, as well as ideological concepts implementing socialist ideas. The central thesis of the analysis undertaken by the author is to present the issues as mentioned above not so much in terms of defining and authenticating their specificity, but above all as the so-called “incomplete systems,” i.e., concepts that are not compatible with the humanistic-personalistic vision of man and society represented by Wyszyński’s personalism. However, the liberal ideology and the related capitalism, rooted in the realities of the mid-nineteenth century, were constantly evolving, often changing their development dynamics, main parameters, and specificity. In turn, socialist ideology was mainly shaped as a kind of the antithesis of the capitalist reality of the 19th century. However, it has never existed in a uniform and integrated form. The above concept, referred to as the doctrine of socialist orientation, was in fact a hybrid of liberal-capitalist ideas referring – somewhat – to specific forms of neo-feudal bureaucracy, as in the case of “real socialism” typical for the Peoples Republic of Poland. A more detailed analysis of the above concepts and their critical reinterpretation in the context of Wyszyński’s personalistic thought allows us to realize the dangers related to the ideologically motivated propagation of extreme – often distorted – concepts of man and society and the possibility of using them in a specific socio-political reality of the contemporary world.

PL

Głównym celem niniejszego artykułu jest ukazanie personalistycznej koncepcji życia społecznego w ujęciu Stefana Wyszyńskiego, w kontekście doktryny liberalnego kapitalizmu, jak również zideologizowanych koncepcji realizujących tzw. idee socjalistyczne. Zasadniczą tezą podjętych przez autora analiz jest zatem przedstawienie powyższych zagadnień nie tyle w kategoriach definiujących i uwiarygadniających ich funkcjonalność, ale przede wszystkim ukazanie ich jako tzw. systemy niepełne, a więc koncepcje mało kompatybilne z humanistyczno-personalistyczną wizją człowieka i społeczeństwa reprezentowaną przez personalizm Wyszyńskiego. Ideologia liberalna i związany z nią kapitalizm, zakorzeniony w realiach połowy XIX w., podlegała nieustannej ewolucji, często zmieniając swoją dynamikę rozwoju, główne parametry i specyfikę oddziaływania. Z kolei ideologia socjalistyczna kształtowała się w dużej mierze jako swego rodzaju antyteza kapitalistycznej rzeczywistości XIX w. Co więcej, nigdy nie istniała ona w jednolitej i zintegrowanej formie. Powyższa koncepcja, określana jako doktryna komunitarna o orientacji socjalistycznej, była w rzeczywistości hybrydą idei liberalno-kapitalistycznych, nawiązujących poniekąd do specyficznych form „neofeudalnej biurokracji”, tak jak w przypadku „realnego socjalizmu” w wersji PRL-u. Bardziej szczegółowa analiza powyższych koncepcji i ich krytyczna reinterpretacja w kontekście myśli personalistycznej Wyszyńskiego pozwala uświadomić niebezpieczeństwa związane z ideologicznie motywowanym propagowaniem skrajnych – często zafałszowanych, a nawet destruktywnych – koncepcji człowieka i społeczeństwa oraz możliwością ich wykorzystania w konkretnej rzeczywistości społeczno-politycznej współczesnego świata.

Keywords

EN

Ideology; liberalism; socialism; personalism; Stefan Wyszyński; anthropological error; “common good”

PL

ideologia; liberalizm; socjalizm; personalizm; Stefan Wyszyński; błąd antropologiczny; „dobro wspólne”

• Publisher: Księgarnia św. Jacka
• Journal: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne
• Year: 2021
• Volume: 54
• Issue: 2
• Pages: 160-177

Dates

published

2021

Contributors

author

Ryszard Ficek

• https://orcid.org/0000000152386767

References

• Bartyzel J., W gąszczu liberalizmów. Próba periodyzacji i klasyfikacji, Lublin 2004.
• Behrends S., Neue Politische Ökonomie. Systematische Darstellung und kritische Beurteilung ihrer Entwicklungslinien, München 2001.
• Berkowitz P., Virtue and the Making of Modern Liberalism, Princeton 2000.
• Bloch M., Marxism and Anthropology, New York 2010.
• Cooney D.W., Distributism Basics: A Brief Introduction, https://ethikapolitika.org/2014/08/08/distributism/ [dostęp: 12 IX 2019].
• Council of Georgist Organizations, An Introduction to Georgists Philosophy and Activity, http://www.cgocouncil.org/cwho.html [dostęp: 12 IX 2019].
• Dimand R., The Origins of the Keynesian Revolution, Aldershot 1988.
• Emmett R.B., The Elgar Companion to the Chicago School of Economics, Cheltenham 2010.
• Ficek R., Christians in Socio-Political Life: An Applied Analysis of the Theological Anthropology of Cardinal Stefan Wyszyński, Primate of Poland, Toruń 2020.
• Ficek R., Collectivism, Individualism, and Cardinal Stefan Wyszyński’s Personalistic Concept of Man, Roczniki Nauk Społecznych 12:2020 (1), s. 5-32.
• Ficek R., Love, Mercy and Social Justice in the Context of Cardinal Stefan Wyszyński’s Personalist Concept of Social Life, Collectanea Theologica 91:2021 (1), s. 101-132.
• Galbraith J.K., Das Scheitern des Monetarismus. Von den Theorien Milton Friedmans zur Weltfinanzkrise, Blätter für deutsche und internationale Politik 9:2008, s. 69-80.
• Gałkowski W., Być czy mieć?, Ethos 3:1990 (11-12), s. 328.
• Gordon R.J., What Is New-Keynesian Economics?, Journal of Economic Literature 28:1990(3), s. 1115-1171.
• Hagemann H., Nishizawa T., Ikeda Y., Austrian Economics in Transition: From Carl Menger to Friedrich Hayek, London–New York 2010.
• Holcombe R.G., The Median Voter Model in Public Choice Theory, Public Choice 61:1989, s. 115-125.
• James P., Steger M.B., Introduction, w: P. James, M.B. Steger (eds.), Globalization and Culture, Vol. 4, Ideologies of Globalism, Los Angeles–London 2010, s. IX-XXXI.
• Jarocki S., Kultura gospodarcza, Ateneum Kapłańskie 62:1970 (75), s. 240-247.
• Kapp K.W., The Foundations of Institutional Economics, London–New York 2011.
• Mannheim K., Ideologie und Utopie, Mannheim 2015.
• Paxton R., The Anatomy of Fascism, London 2005.
• Perkins H., Confession of an Economic Hit Man, San Francisco 2004.
• Pietrzyk-Reeves D., Błąd antropologiczny komunizmu i odwrót od polityki, w: Totalitaryzm a zachodnia tradycja, red. M. Kuniński, Kraków 2016, s. 102-115.
• Pipes R., Property and Freedom, New York 2000.
• Redles D., Hitler’s Millennial Reich: Apocalyptic Belief and the Search for Salvation, New York 2005.
• Sen A.K., Poverty and Famines: An Essay on Entitlement and Deprivation, Oxford 1981.
• Small G., Connecting Economics to Theology, Solidarity: The Journal of Catholic Social Thought and Secular Ethics 1:2011 (1), s. 1-2.
• Sobór Watykanski II, Konstytucja duszpasterska o Kościele w świeie współczesnym Gaudium et spes (1965).
• van der Leeuw S.E., Climate and Society: Lessons from the Past 10,000 Years, AMBIO: A Journal of the Human Environment 37:2008, s. 476-482.
• Wilberg P., Deep Socialism: A New Manifesto of Marxist Ethics and Economics, London 2003.
• Wyszyński S., Nauczanie społeczne 1946-1981, Warszawa 1990.
• Wyszyński S., Z rozważań nad kulturą ojczystą, Warszawa1998.
• Wyszyński S., Do „Solidarności“, Warszawa 1996.
• Wyszyński S., Miłość i sprawiedliwość społeczna. Rozważania społeczne, Poznań 1993.
• Wyszyński S., Kazania i przemówienia autoryzowane 1956-1981, vol. 1-67. Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie, vol. II.
• Wyszyński S., W obronie życia nienarodzonych, w: Listy Pasterskie Episkopatu Polski 1945-1974, Paris 1975, s. 147-152.

Identifiers

Biblioteka Nauki

27848877