Gramatyka języka polskiego Statoriusa ukazała się 450 lat temu. Refleksje o jej znaczeniu dla historii polskiego językoznawstwa

• Authors: Władysław T. Miodunka

Title variants

EN

The grammar book of Polish by Statorius was published 450 years ago. Refl ections on its signifi cance for the history of the Polish linguistics

Abstracts

EN

The aim of this paper, concerning the first grammar book of Polish, published by a French, Piotr Statorius, in 1568, is to determine its significance in the history of Polish linguistics. First, the author presented Statorius’s biography and a general description of his work titled “Polonicae grammatices institutio”, with a focus on the infl uence this grammar book exerted on authors of later ones. Afterwards, he determined its position in the Polish linguistics by referring to the studies by S. Urbańczyk, who associated the beginning of the Polish linguistics with 1751 although he was not consistent about it. In order to get a new perspective on this problem, the author referred to the history of the European linguistics and presented the grammar book by Statorius against many grammar books of modern languages prepared in Europe in the 16th c. Finally, the author recalled the existing “Historia nauki polskiej” (“History of Polish science”) edited by B. Suchodolski (1970), where P. Rybicki recognised P. Statorius and J. Mączyński as the first representatives of “a scientific work on the Polish language”. The author supported this view by arguing in favour of moving the beginning of the Polish linguistics back by 200 years, that is to the 1560s.

• Publisher: Towarzystwo Kultury Języka
• Journal: Poradnik Językowy
• Year: 2018
• Volume: 759
• Issue: 10
• Pages: 9-24

Dates

published

2018

Contributors

author

Władysław T. Miodunka

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

References

• Z. Abrahamowicz, 1975, Mesgnien-Meniński Franciszek [w:] Polski słownik biograficzny, tom XX, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, s. 464–466.
• D. Beauvois, 1995, Avant-propos [w:] Les contacts linguistiques franco-polonais, Textes réunis par Z. Cygal-Krupa, Lille, s. 9–10.
• M. Cohen, 1950, Histoire d’une langue: le français (des lointaines origines à nos jours), Paris.
• A. Czelakowska, 2010, Opisy fleksyjne w gramatykach polskich lat 1817–1939, Kraków.
• A. Dąbrowska, 2018, Nauczanie polszczyzny jako języka obcego w historii języka polskiego, „Język Polski” XCVIII, 2, s. 22–41.
• E. Decaux, 1968, Il y a quatre cents ans paraissait sous la signature d’un Français la première grammaire polonaise, “Revue de l’Ecole Nationale des Langues Orientales” vol. 5, s. 153–162.
• EJP: S. Urbańczyk (red.), 1994, Encyklopedia języka polskiego, wyd. II poprawione i uzupełnione, Wrocław–Warszawa–Kraków.
• C. Geneja, 1975, Słownictwo polskie w „Thesaurus Linguarum Orientalium…” Franciszka à Mesgnien Menińskiego z roku 1680, „ZN UJ. Prace Językoznawcze” 47, s. 95–117.
• L. Hajdukiewicz,1974, Dokumentacja bio- bibliograficzna. Indeks biograficzny tomu I i II [w:] B. Suchodolski (red.), Historia nauki polskiej pod red. B. Suchodolskiego, tom VI, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, s. 645–646.
• A. Heinz, 1978, Dzieje językoznawstwa w zarysie, Warszawa.
• R. Jefi mow, 1963, Stojeński i Volckmar. Przyczynek do dziejów polskiej gramatyki, „Język Polski” XLIII, 5, s. 218–230.
• R. Jefimow, 1970, Z dziejów języka polskiego w Gdańsku. Stan wiedzy o polszczyźnie w XVII wieku, Gdańsk.
• A. Kępińska, 2006, Dawne gramatyki języka polskiego, „Biuletyn Informacyjny Biblioteki Narodowej” nr 4, s. 43–48.
• A. Kępińska, 2014, Polonicae grammatices institutio Piotra Statoriusa-Stojeńskiego, „Poradnik Językowy” z. 8, s. 86–92.
• Z. Klemensiewicz, 1974, Historia języka polskiego, Warszawa.
• K. Kowalczyk, 2015, Franciszka Menińskiego Gramatica seu institutio Polonicae linguae, „Poradnik Językowy” z. 2, s. 90–98.
• W. Kuraszkiewicz, R. Olesch, 1986, Piotr Statorius-Stojeński o polskim języku literackim (Polonicae grammatices institutio, 1568 r.) [w:] W. Kuraszkiewicz, Polski język literacki, Studia nad historią i strukturą, Warszawa–Poznań, s. 384–408.
• Z. Cygal-Krupa (red.), Les contacts linguistiques franco-polonais, Lille 1995.
• A. Matuszewski, 2003–2004, Statorius Piotr starszy [w:] Polski słownik biograficzny, t. XLII, Warszawa–Kraków, s. 576–578.
• A. Matuszewski, 2006–2007, Stoiński (Stojeński, Statorius) Piotr młodszy [w:] Polski słownik biograficzny, t. XLIV, Warszawa–Kraków, s. 3–5.
• W.T. Miodunka, Zasługi Francuzów dla opisu języka polskiego: autorzy najstarszych gramatyk polszczyzny (w druku w tomie dedykowanym prof. K. Wróblewskiej-Pawlak z UW).
• L. Petit de Julleville (red.), 1924, Histoire de la langue et de la littérature française des origines à 1900, t. III, Paris.
• P. Rybicki, 1970, Odrodzenie [w:] B. Suchodolski (red.), Historia nauki polskiej, t. I, Wrocław–Warszawa–Kraków.
• Statorius Petrus, Polonicae grammatices institutio, Cracoviae 1568. Nunc iterum edited R. Olesch, Köln–Wien 1980, Slavistische Forschungen 26 (wydanie fototypiczne gramatyki).
• J. Sypnicki, 1977, Histoire interne et externe de la langue française, Poznań.
• S. Urbańczyk, 1993, Dwieście lat polskiego językoznawstwa (1751–1950), Kraków.
• B. Walczak, 1995, Zarys dziejów języka polskiego, Poznań.
• P. Zwoliński, 1953, Najdawniejsze opracowanie języka Mikołaja Reja (Wizerunek Mikołaja Reja z roku 1558 a Polonicae grammatices institutio Piotra Stojeńskiego z roku 1568), „Język Polski” XXXIII, s. 255–284.
• P. Zwoliński, 1956, Gramatyki języka polskiego z XVII w. jako źródło poznania ówczesnej polszczyzny, „Poradnik Językowy” z. 7, s. 251–260; z. 8, s. 310–321; z. 9, s. 356–369.
• P. Zwoliński, 1972, Pionierzy komparatystyki slawistycznej XVI wieku [w:] „Z polskich studiów slawistycznych”, seria 4: „Językoznawstwo”, Warszawa, s. 336–344.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2170429