Curriculum vitae Henryka de Raësa, oficera cudzoziemskiego z drugiej połowy XVII wieku

• Authors: Rafał Jankowski

Title variants

EN

Curriculum Vitae Henri de Raës, a Foreign Officer, the Second Half of the Seventeenth Century

Abstracts

EN

In the article “Strange Fate of the Treasury of Henry de Raës in the Era of the Swedish Deluge and the Unsuccessful Attempts to Regain It” [“Barok” (Historia–Literatura–Sztuka), XV/1 (29) 2008, pp. 71–87] the author focuses on the “fortune” of Henri de Raës, which was lost during his service for of Bogusław Radziwiłł (1620–1669), Lithuanian Master of the Horse (Equerry) and Governor General of Prussia. The fate of the treasury of Henry de Raes is an example of a standard model of foreign soldier’s career in the modern Polish-Lithuanian Commonwealth. The source documents published in the article are an illustration of this career pattern and may be conventionally called curriculum vitae of Henry de Raës. These documents were created for settlement of claims what their titles indicate too (“claims” and “explanation of the claims”). The article in “Barok” was based largely on hypotheses taking into account the limited sources credibility. Bearing this in mind the author wants to give the reader possibility of his own interpretation. Kinship and offices that representatives of the de Raës family held till the early nineteenth century (when the line became extinct in Poland) are described in the introduction to the sources in order to illustrate the importance of what achieved the de Raës family without indigenatus being granted to the progenitor of the family in the Grand Duchy of Lithuania. In the introduction to the sources the author deals with the denization of foreign officers serving in the Polish-Lithuanian Commonwealth during “the Deluge”.

PL

W artykule: Dziwne losy skarbu Henryka de Raësa w dobie „potopu szwedzkiego” i bezskuteczne próby jego odzyskania [„Barok” (Historia-Literatura-Sztuka), XV/1 (29) 2008, s. 71-87] skupiłem się na „fortunie” Henryka de Raësa, którą stracił w służbie u Bogusława Radziwiłła (1620-1669), koniuszego litewskiego i generalnego gubernatora Prus Książęcych. Na kanwie losów skarbu Henryka de Raësa rysuje się wzorcowy model kariery żołnierza cudzoziemskiego w nowożytnej Rzeczypospolitej. Ilustracją tego wzorca są dokumenty wydane w powyższym tekście. Można je umownie nazwać curriculum vitae Henryka de Raësa. Napisane zostały, jak same nazwy wskazują („pretensje” i „objaśnienie pretensji”) dla zaspokojenie roszczeń. Z uwagi na skąpe źródła, w dużej mierze artykuł w „Baroku” był oparty na hipotezach. Mając cały czas w pamięci ograniczoną wiarygodność źródła chcę dać czytelnikowi możliwość jego interpretacji. Dla ilustracji, do jakiego znaczenia doszła rodzina de Raësa w Wielkim Księstwie Litewskim, i to bez uzyskania indygenatu przez protoplastę rodu, we wstępie do wydawanych źródeł przestawione zostały koligacje i urzędy jakie pełnili ich przedstawiciele aż do wygaśnięcia gałęzi rodu w Rzeczypospolitej w początkach XIX w. Szerzej we wstępie do wydawanych źródeł zająłem się instytucją indygenatu dla oficerów cudzoziemskich służących w Rzeczypospolitej w okresie „potopu”.

Keywords

PL

Henryk de Raes; oficer; curriculum

• Publisher: Archiwum Główne Akt Dawnych
• Journal: Miscellanea Historico-Archivistica
• Year: 2008-2009
• Volume: 15-16
• Issue: 15-16
• Pages: 91-111

Dates

published

2008-2009

Contributors

author

Rafał Jankowski

• Archiwum Główne Akt Dawnych

References

• Archiwum Główne Akt Dawnych, Archiwum Warszawskie Radziwiłłów, dz. II, ks. nr 63; dz. V, nr 12814–12822; dz. X, teczka „de Raës” (akta nieopracowane), Papiery Wołłowiczów, nr 729; dz. XI, nr 50; Zbiór Branickich z Suchej, nr 58/74.
• Album armorum nobilium Regni Poloniae XV–XVIII saec. Herby nobilitacji i indygenatów XV–XVIII w., wstęp i oprac. B. Trelińska, Lublin 2001.
• Augusiewicz S., Prostki 1656, Warszawa 2001.
• Boniecki A., Herbarz polski, t. II-III, Warszawa 1900; t. XI, Warszawa 1907.
• Deputaci Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego (1582-1696). Spisy, red. A. Rachuba, oprac. H. Lulewicz, A. Rachuba, Warszawa 2007.
• Deputaci Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego (1697–1794). Spis, red. A. Rachuba, oprac. A. Rachuba, P.P. Romaniuk, A. Macuk, J. Aniszczenko, Warszawa 2004.
• Herbst S., Trzydniowa bitwa pod Warszawą 28–30 VII 1656 [w:] Wojna polsko-szwedzka 1655–1660, red. J. Wimmer, Warszawa 1973.
• Instrukcja wydawnicza dla źródeł historycznych od XVI do połowy XIX wieku (opracowana przez Komisję Historyczną PAU w 1949 r.), red. K. Lepszy, Wrocław 1953.
• Inwentarz voluminow legum, cz. I: do tomów I–VI, Petersburg 1860.
• Jankowski R., Dziwne losy skarbu Henryka de Raësa w dobie „potopu szwedzkiego” i bezskuteczne próby jego odzyskania, „Barok” (Historia–Literatura–Sztuka), Półrocznik XV/1 (29) 2008, s. 71–87.
• Klint P., Testament Krzysztofa na Międzychodzie Unruga z 1686 roku, „Genealogia. Studia i Materiały Historyczne”, t. 16, 2004.
• Konarski S., Platerowie [w:] Materiały do biografii genealogii i heraldyki polskiej, t. IV, Buenos Aires–Paryż 1967.
• Majewski W., Bitwa pod Prostkami (8 X 1656 r.), „Studia i Materiały do Historii Sztuki Wojennej”, t. II, Warszawa 1956, s. 324–344.
• Materiały genealogiczne, nobilitacje, indygenaty w zbiorach Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie, oprac. A. Wajs, 2001.
• Matuszewicz M., Diariusz życia mego, t. 1: 1714–1757, wstęp i oprac. B. Królikowski, komentarz Z. Zielińska, Warszawa 1986.
• Michta J., Nobilitacja w XVI-XVII wieku i jej formularz [w:] Tekst źródła. Krytyka. Interpretacja, red. B. Trelińska, Warszawa 2005.
• Nagielski M., Pułkownik Stanisław Lipnicki. Przyczynek do problematyki awansu kadry zawodowej armii Wielkiego Księstwa Litewskiego [w:] Litwa w epoce Wazów (Prace ofiarowane Henrykowi Wisnerowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin), red. W. Kriegseisen, A. Rachuba, Warszawa 2006, s. 337–340.
• Nagielski M., Warszawa 1656, Warszawa 1990.
• Niesiecki K., Herbarz polski, wyd. J.N. Bobrowicz, t. IV, Lipsk 1839; t. VIII, Lipsk 1841.
• Niezabitowski S., Dzienniki 1695–1700, wstęp i oprac. A. Sajkowski, Poznań 1998.
• Nowak T., Oblężenie Torunia w roku 1658, Toruń 1936.
• Przyboś A., Gembicki Andrzej [w:] Polski słownik biograficzny, t. VII, s. 376.
• Rachuba A., Ogiński Marcjan Aleksander h. własnego (1632–1690) [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXIII, s. 619.
• Ryżewski G., Ród Chreptowiczów herbu Odrowąż. Dobra i kariery Chreptowiczów w Wielkim Księstwie Litewskim w XV–XVIII w., Kraków 2006.
• Sajkowski A., Niesiołowski Kazimierz Ignacy h. Korzbok (ok. 1676 – po 1752) [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXIII, s. 55–56.
• Uruski S., Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, t. XV, oprac. A. Włodarski, Warszawa 1931.
• Urzędnicy centralni i dygnitarze Wielkiego Księstwa litewskiego XIV-XVIII wieku. Spisy, oprac. H. Lulewicz, A. Rachuba, Kórnik 1994.
• Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, t. I: Województwo wileńskie XIV–XVIII wiek, red. A. Rachuba, oprac. H. Lulewicz, A. Rachuba, P.P. Romaniuk, U. Jemialianczuk, A. Macuk, Warszawa 2004.
• Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, t. IV: Ziemia smoleńska i województwo smoleńskie XIV–XVIII wiek, red. A. Rachuba, oprac. H. Lulewicz, A. Rachuba, P.P. Romaniuk, Warszawa 2003.
• Wasilewski T., Mirski Grzegorz (Hrehory) h. Białynia odmienna (zm. 1661) [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXI, s. 346–348.
• Wdowiszewski Z., Regesty przywilejów indygenatu w Polsce (1519-1793), „Materiały do biografii, genealogii i heraldyki polskiej”, t. V, Buenos Aires–Paryż 1971.
• Wolff J., Senatorowie i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego 1386–1795, Kraków 1885.
• Zakrzewski A.B., Sejmiki Wielkiego Księstwa Litewskiego XVI–XVIII w. Ustrój i funkcjonowanie: sejmik trocki, Warszawa 2000.
• Żychliński T., Złota księga szlachty polskiej, R. V, Poznań 1883.

Identifiers

Biblioteka Nauki

23944093