Paradygmaty w rachunkowości

• Authors: Sławomir Sojak

Title variants

EN

Accounting paradigms

Abstracts

EN

The article discusses the basic assumptions behind the theory of the development of science proposed by Thomas Kuhn. It explains the notion of paradigms in science in general, and in accounting in particular. The history of accounting in the last hundred years demonstrates that it evolved in accordance with Kuhn’s theory of the paradigm-shift development of science. Accounting constitutes a multi-paradigm scientific field, in which numerous paradigms coexist and overlap. These paradigms may be divided into paradigms of financial accounting (such as valuation accounting, managerial and fiduciary control accounting or informational- strategic accounting) as well as management accounting (including full cost accounting, variable costing, activity based costing or target costing). The present article briefly overviews each of the above-mentioned paradigms.

PL

Artykuł zawiera podstawowe informacje na temat zaproponowanej przez Thomasa Kuhna koncepcji rozwoju nauki. Wyjaśnia pojęcia paradygmatów w nauce w ogóle, a w rachunkowości w szczególności. Historia rachunkowości ostatnich stu lat dowodzi, że rozwijała się ona zgodnie z rewolucyjną teorią rozwoju nauki Kuhna. Rachunkowość jest nauką wieloparadygmatyczną, w której obecnie istnieje koegzystencja wielu paradygmatów, wzajemnie się przenikających. Dla celów poznawczych można je podzielić na paradygmaty rachunkowości finansowej (wyceny, kontroli zarządczo-powierniczej, informacyjno-strategiczny) i rachunkowości zarządczej (rachunek kosztów pełnych, rachunek kosztów zmiennych, rachunek kosztów działań, rachunek kosztów docelowych). Artykuł zawiera krótką charakterystykę wymienionych paradygmatów.

Keywords

PL

rachunkowość; rachunek kosztów; rachunkowość finansowa; rachunkowość zarządcza; paradygmaty

EN

accounting; cost accounting; financial and managerial accounting; paradigms

• Publisher: Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe im. Adama Chętnika
• Journal: Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego
• Year: 2011
• Volume: Zeszyt
• Issue: XXV
• Pages: 639-652

Dates

published

2011

Contributors

author

Sławomir Sojak

References

• Brzezin W. 1979. Modele ewidencyjne – analiza porównawcza, „Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej”, nr 14, Częstochowa.
• Brzezin W. 1991. Paradygmaty współczesnej rachunkowości, „Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej SKwP” tom 51, Warszawa.
• Brzezin W. 2001. Czy istnieje w Polsce i na świecie ogólna teoria rachunkowości, „Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej SKwP”, tom 4(60), Warszawa.
• Engelgardt E. 2003/2004. Przemiany rachunkowości zarządczej w świetle paradygmatów nauki rachunkowości, „Roczniki Naukowe WSB w Toruniu”, nr 3 (3).
• Engelgardt E. 2005. Teoria ograniczeń i rachunkowość przerobu w świetle paradygmatów rachunkowości (wyniki badania ankietowego), „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości”, tom 30 (86), SKwP, Rada Naukowa, Warszawa.
• Ferrara W.L. 2001. Cost/Management Accounting: The 21 Century Paradigm, w: S.M. Young (red.), Readings in Management Accounting, Prentice Hall, New Jersey.
• Kuhn T.S. 1985. Dwa bieguny. Tradycja i nowatorstwo w badaniach naukowych, PIW, Warszawa.
• Kwiecień M. 2007. Rozwój rachunkowości a konwergencja jej koncepcji – praktyki na świecie, w: E. Nowak (red.), Paradygmaty rachunkowości, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław.
• Mattessich R. 1995. Critique of Accounting: Examination of the Foundations and Normative Structure of an Applied Discipline, Quorum Books, Westport, London.
• Nita B. 2007. Paradygmaty rachunkowości zarządczej na tle jej rozwoju, w: E. Nowak (red.), Paradygmaty rachunkowości, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław.
• Riahi-Belkaoui A. 1996. Accounting, a Multiparadigmatic Science, Quorum Books, Westport, London.
• Sojak S. 1989. Powstanie i rozwój ogólnej teorii rachunkowości w polskiej praktyce akademickiej po drugiej wojnie światowej, w: Współczesne problemy rachunkowości i informatyki, Katowice, z. 1.
• Sojak S. 2003. Rachunkowość zarządcza, TNOiK, Toruń.
• Szychta A. 1993. Paradygmaty w nauce rachunkowości w świetle koncepcji T. S. Kuhna, „Acta Universitatis Lodziensis”, Folia Oeconomica 127, Łódź.
• Szychta A. 1996. Teoria rachunkowości R. Mattessicha w świetle podstawowych kierunków rozwoju rachunkowości, FRRwP, Warszawa.
• Szychta A. 1997. Paradygmaty rachunkowości zarządczej, „Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej SKwP” nr 41, Warszawa.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2164244