Armia Sowiecka na Warmii i Mazurach w latach 1945–1948. Szkic do monografii

• Authors: Witold Gieszczyński

Title variants

EN

The soviet army in Warmia and Mazury in 1945-1948. A monographic sketch

Abstracts

EN

In the light of preserved literary sources and the existing knowledge, it would be difficult to further advance the thesis that in 1945 the territory of East Prussia was „liberated” by the Red Army. The above thesis appears absurd today, and during the communist era the term was used purely for propaganda purposes. It should be stressed that after the Second World War, nearly half of the Polish territory was annexed and incorporated into the Soviet Union, and the Poles who had been living there for centuries were forced to leave their homeland which was cut off from the main part of Poland. Particular attention should be paid to a wave of rapes and robberies committed by Soviet soldiers, which had a destabilizing effect on both the settlement process and public safety. Plunder and theft increased the size of war damage and caused considerable financial losses, thus hindering the rebuilding of war-torn Warmia and Mazury.

PL

W świetle zachowanych źródeł, jak i dotychczasowego stanu wiedzy na ten temat obecnie raczej trudno już obronić tezę o „wyzwoleniu” w 1945 r. Prus Wschodnich przez Armię Czerwoną. Dzisiaj brzmi ona absurdalnie zwłaszcza, że w okresie rządów komunistycznych twierdzenie to miało czysto propagandowy charakter. Warto też przypomnieć, że po wojnie blisko połowa terytorium Polski została zagarnięta i wcielona do Związku Sowieckiego, a zamieszkująca od wieków te ziemie ludność polska w praktyce zmuszona do opuszczenia swoich ojczystych stron, które zostały odcięte od macierzy. Należy też podkreślić liczne przypadki gwałtów i przestępstw dokonywanych przez żołnierzy sowieckich, które wywierały destabilizujący wpływ zarówno na przebieg akcji osadniczej, jak i stan bezpieczeństwa na tych terenach. Z kolei rabunki i grabieże, nie tylko znacząco powiększały skalę zniszczeń, ale również w istotny sposób powodowały straty finansowe i tym samym znacznie utrudniły powojenną odbudowę gospodarczą Warmii i Mazur.

Keywords

PL

Armia Czerwona; Prusy Wschodnie; Warmia i Mazury; gwałty i rabunki; lata 1945–1948

EN

Red Army; East Prussia; Warmia and Mazury; rapes and robberies; 1945–1948

• Publisher: Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe im. Adama Chętnika
• Journal: Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego
• Year: 2013
• Volume: Zeszyt
• Issue: XXVII
• Pages: 59-75

Dates

published

2013

Contributors

author

Witold Gieszczyński

References

• Beevor A. 2013. Druga wojna światowa, Kraków.
• Belzyt L. 1998. Między Polską a Niemcami. Weryfikacja narodowościowa i jej następstwa na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1945–1960, Toruń.
• Czołgoszewski J. 2002. Więziennictwo okresu stalinowskiego na Warmii i Mazurach w latach 1945–1956, Olsztyn.
• Davies N. 2008. Europa walczy 1939–1945. Nie takie proste zwycięstwo, Kraków. Dokumentation der Vertreibung der Deutschen aus Ost-Mitteleuropa. 1955. Bd. 1: Die Vertreibung der deutschen Bevölkerung aus den Gebieten östlich der Oder-Neiße, Teil 1, hrsg. von T. Schieder, Bonn.
• Działania militarne w Prusach Wschodnich. 1998. pod red. W. Wróblewskiego, Warszawa.
• Gertner Z. 1995. Obóz Nakazowo-Rozdzielczy NKWD w Działdowie. „Rocznik Działdowski”.
• Gieszczyński W. 1999. Państwowy Urząd Repatriacyjny w osadnictwie na Warmii i Mazurach (1945–1950), Olsztyn.
• Gieszczyński W. 2000. Zniszczenia i grabież mienia dokonane przez Armię Czerwoną w byłych Prusach wschodnich w latach 1945–1946 (na podstawie materiałów archiwalnych), w: Ziemie Odzyskane pod wojskową administracją radziecką po II wojnie światowej, pod red. S. Łacha, Słupsk.
• Golon M. 1997. Majątki ziemskie na Ziemiach Odzyskanych pod radziecką administracją wojskową w latach 1945–1950, w: Władze komunistyczne wobec Ziem Odzyskanych po II wojnie światowej, pod red. S. Łacha, Słupsk.
• Golon M. 1999. Północna Grupa Wojsk Armii Radzieckiej w Polsce w latach 1945– 1956. Okupant w roli sojusznika, „Czasy Nowożytne”, t. VI.
• Golon M. 1996. Symbole wdzięczności czy uległości? Pomniki wdzięczności Armii Czerwonej – przyczynek do dziejów propagandy komunistycznej w Polsce po drugiej wojnie światowej, w: Europa Orientalis. Polska i jej wschodni sąsiedzi od średniowiecza po współczesność. Studia i materiały ofiarowane Profesorowi Stanisławowi Alexandrowiczowi w 65. rocznicę urodzin, red. nauk. Z. Karpus, T. Kempa, D. Michaluk, Toruń.
• Krogulski M. L. 2000. Okupacja w imię sojuszu. Armia Radziecka w Polsce 1944–1956, Warszawa.
• Kronika Olsztyna 1945–1950. 1972. Zapisał i wydał A. Wakar, Olsztyn.
• Merridale C. 2007. Wojna Iwana. Armia Czerwona 1939–1945, Poznań.
• Niemcy w Polsce 1945–1950. Wybór dokumentów. 2000. T. I: Województwo olsztyńskie, oprac. W. Borodziej, C. Kraft, Warszawa.
• Okręg Mazurski w raportach Jakuba Prawina. Wybór dokumentów. 1945 rok. 1996. Przygotował do druku T. Baryła, Olsztyn.
• Piechocki S. 2002. Dzieje olsztyńskich ulic, Olsztyn.
• Piechocki S. 2000. Olsztyn styczeń 1945. Portret miasta, Olsztyn.
• Sakson A. 1998. Stosunki narodowościowe na Warmii i Mazurach 1945–1997, Poznań.
• Tomkiewicz R. 1998. Kulisy powstania w Olsztynie Pomnika Wdzięczności dla Armii Radzieckiej, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, nr 3.
• Wakar A. 1997. Olsztyn. Dzieje miasta, Olsztyn.
• Warmiacy i Mazurzy w PRL. Wybór dokumentów. Rok 1945. 1994. Przygotował do druku T. Baryła, Olsztyn.
• Wysiedlenia, wypędzenia i ucieczki 1939–1959. Atlas ziem Polski. 2008. Red. W. Sienkiewicz, G. Hryciuk, Warszawa.
• Wysiedlenie Niemców z województwa olsztyńskiego po II wojnie światowej (wybór dokumentów archiwalnych z lat 1945–1948). 2000. Oprac. W. Gieszczyński, „Echa Przeszłości”, t. I.
• Żyromski S. 1971. Procesy migracyjne w województwie olsztyńskim w latach 1945–1949, Olsztyn.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2164905