Produkty wykorzystywane w przepisach krzyżackich. Analiza wybranych przykładów z krzyżackich ksiąg kucharskich

• Authors: Joanna Elżbieta Śliczyńska

Title variants

EN

Ingredients used in Teutonic Knights’ recipes. Analysis of selected examples from Teutonic cookery books

Abstracts

EN

The present analysis of dishes and cooking ingredients, used in kitchens of Teutonic castles, is based old Teutonic cookery books. The books include numerous records which change our ideas concerning preparing and making dishes, and the ingredients that were used to make them. They are often different from contemporary dishes, their content and products used in kitchens. There are also differences between the way in which some products were used in Teutonic castles and the way they are used now, especially grease, including ever-present lard. Some additives, for example, flower petals were and are still used, but only some of them were commonly used in Teutonic Knights’ cuisine, for instance violet petals. Some culinary compositions may seem bold and unique, or even inedible, not prepared in contemporary times. We have to remember, however, about the limited possibilities of the Teutonic cuisine, and their sources. We also have to consider different culinary tastes of the Teutonic Knights, and general taste which is not similar to that of our contemporary times.

PL

Rozważania nad potrawami i artykułami spożywczymi, wykorzystywanymi do przygotowania potraw i zapasów, w kuchniach na zamkach krzyżackich, czerpiemy ze źródeł zawierających opisy tychże, czyli ze starych krzyżackich ksiąg kucharskich. Wiele w nich jest zapisów, które znacznie zmieniają nasze wyobrażenie o przygotowaniu, sporządzaniu potraw, a także o składnikach, użytych do ich wytworzenia. Wielokrotnie odbiegają one od dzisiejszych potraw, ich składu lub też produktów użytych do ich sporządzenia. Istnieją też różnice w wykorzystywaniu niektórych produktów spożywczych, spotykanych zarówno w analizowanych czasach, na zamkach krzyżackich, a ich współczesnym wykorzystaniu, np. dotyczy to przede wszystkim tłuszczy, w tym wszechobecnego smalcu. Niektóre z dodatków, np. płatki kwiatowe były i są wykorzystywane cały czas, ale tylko niektóre z nich miały powszechne zastosowanie w ówczesnej kuchni krzyżackiej, jak np. płatki kwiatów fiołka. Niektóre kompozycje kulinarne wydają się niekiedy bardzo śmiałe i unikalne, lub wręcz niejadalne, nieprzyrządzane współcześnie. Musimy jednak pamiętać o ograniczonych możliwościach kuchni krzyżackiej, a przede wszystkim możliwościach jej zaopatrzenia. Do tego trzeba dołączyć inne odmienne często gusty kulinarne Krzyżaków oraz smak, który niekoniecznie jest tożsamy z naszym współczesnym.

Keywords

PL

zakon krzyżacki; zamki krzyżackie; kuchnia krzyżacka; średniowieczne; przepisy kulinarne; produkty spożywcze

EN

Teutonic Order; Teutonic castles; Teutonic cuisine; recipes from; the Middle Ages; cooking ingredients

• Publisher: Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe im. Adama Chętnika
• Journal: Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego
• Year: 2016
• Volume: Zeszyt
• Issue: XXX
• Pages: 328-335

Dates

published

2016

Contributors

author

Joanna Elżbieta Śliczyńska

References

• – Ein Buch von guter Spise, Stuttgart 1844.
• – Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz, Berlin–Dahlem, XX. Hauptabteilung, Ordensbriefarchiv, Staatsarchiv Königsberg im 1445 (1445–1451), nr 9029.
• – Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz, Berlin-Dahlem, XX. Hauptabteilung, Ordensbriefarchiv, Staatsarchiv Königsberg, Königsberg Köchbuch, nr 18384.
• – Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz, Berlin-Dahlem, XX. Hauptabteilung, Ordensfolianten, 132 – Inventare von Meseland, Viehhof zu Marienburg, Stuhm, Mewe, Thorn, Dirschau, Grebin, Memel, Ragnit.1445–1449.
• – Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz, Berlin–Dahlem, XX. HA, OF 166m Zinsregister des Elbingschen und Holländischen Gebietes 1422. Rechenschaft des Hauskomturs von Königsberg 1430.
• – Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz, Berlin-Dahlem, XX. Hauptabteilung, Ordensfolianten, 166n – Zinsbuch des Hauses Elbing (1426–1451).
• – Das Ausgabebuch des Marienburger Hauskomturs für die Jahre 1410–1420.
• – Das grosse Ämterbuch des Deutschen Ordens, hrsg. v. W. Ziesemer, Danzig 1921.
• – Das Marienburger Ämterbuch, hrsg. v. Ziesemer, Danzig 1916.
• – Das Marienburger Tresslerbuch der Jahre 1399–1405, hrsg. v. E. Joachim, Königsberg, 1896.
• Możejko B. 2006. Zamek krzyżacki w Gdańsku w świetle inwentarzy z lat 1384–1446, w: Krzyżacy. Szpitalnicy. Kondotierzy. Studia z dziejów średniowiecza, red. Śliwiński B., nr 12, Malbork.
• Radzimiński A. 2011. Przy stole rycerzy i duchownych zakonu krzyżackiego w Prusach, w: Życie codzienne w rejonie kujawsko-pomorskim, red. Rozynkowski W., Strzelecka M., Toruń.
• Jasiński T. 1991–1992. Was essen die Hochmeister des Deutschen Ordens und ihre Gäste am Anfang des 15 Jhs?, „Studia Historica Slavo-Germanica”, 18.
• Czaja R. 1999. Miasta pruskie a zakon krzyżacki. Studia nad stosunkami między miastem a władzą terytorialną w późnym średniowieczu, Toruń.
• Jähnig B. 2000. Verwaltung und Personal, w: Państwo Zakonu Krzyżackiego w Prusach. Podziały administracyjne i kościelne od XIII do XVI w., pod red. Nowaka Z. i Czai R., Toruń.
• Ryszewska K. 2007. Kuchenne naczynia ceramiczne używane w średniowiecznych polskich klasztorach, „Almanach Historyczny, t. 9, Kielce.
• Herbert D. 2010. Vorrats-und Versorgungswirtschaf auf den preussischen Deutschordensburgen von 1375 bis zur Mitte des 15. Jahrhunderts am Beispiel der Burg Thorn/Torun, w: Esskultur und kulturelle Identität: Ethnologische Nahrungsforschung im östlichen Europa, pod red. Kalinke H. M., Toth K., Weger T., Schrifen des Bundesinstituts für Kultur und Geschichte der Deutschen im östlichen Europa, Bd. 40, München.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2166101