Działania ruchu katolicko-społecznego na rzecz podniesienia jakości oświaty w międzywojennej diecezji łomżyńskiej

• Authors: Wojciech Guzewicz

Title variants

EN

Activities of the Catholic-social movement to improve the quality of education in the Łomża diocese in the period 1918-1939

Abstracts

EN

One of the main social tasks that faced the Łomża Church (Catholic-social movement) in the Łomża diocese during the Second Polish Republic was the concern to raise the level of education. It was realized that the future of the nation and Poland might depend on this matter. Therefore, numerous works were undertaken to stop the phenomenon of illiteracy, which was widespread in these lands, and at the same time to educate young generations to love education. It was not easy, not only due to the poor material or human resources at the disposal of the Łomża Church at that time, but also due to the fact that a part of the Łomża society treated all non-religious activities, often as politics. Despite these difficulties, it was possible to carry out a number of actions: from awareness-raising to specific activities aimed at raising the level of education, which significantly improved the spiritual and physical condition of the faithful of the diocese. It is worth paying attention to the richness of the discussed educational activities of the Catholic-social movement in the Łomża diocese: according to today's nomenclature, we can talk about social pedagogy, andragogy (and even geragogy - pedagogy of old age), rehabilitation pedagogy or the pedagogy of culture. In general, all of them are included in an even broader pedagogy, which could be called the pedagogy of salvation.

PL

Jednym z głównych zadań społecznych, jakie stanęły przed Kościołem łomżyńskim (ruchem katolicko-społecznym) w diecezji łomżyńskiej w okresie II Rzeczypospolitej, była troska o podniesienie poziomu oświaty. Zdawano sobie sprawę z tego, że od tej sprawy może zależeć przyszłość narodu i Polski. W związku z tym podejmowano liczne prace, aby powstrzymać zjawisko powszechnego na tych ziemiach analfabetyzmu, a jednocześnie wychowywać młode pokolenia do umiłowania oświaty. Nie było to łatwe, nie tylko ze względu na ubogie środki materialne czy kadrowe, jakimi dysponował Kościół łomżyński w tym czasie, ale również ze względu na to, iż część społeczeństwa łomżyńskiego traktowała wszelką działalność pozareligijną często jako politykę. Mimo tych trudności udało się przeprowadzić szereg akcji: od uświadamiania po konkretne działania zmierzające do podniesienia poziomu oświaty, które wpłynęły znacząco na podniesienie kondycji duchowej i fizycznej wiernych diecezji. Warto zwrócić uwagę na bogactwo omówionych działań oświatowych ruchu katolicko-społecznego w diecezji łomżyńskiej: wg dzisiejszej nomenklatury można tu mówić i o pedagogice społecznej, i o andragogice (a nawet geragogice – pedagogice wieku podeszłego), o pedagogice resocjalizacyjnej czy pedagogice kultury. Generalnie wszystkie one mieszczą się w jeszcze szerszej pedagogice, którą można by nazwać pedagogiką zbawienia.

Keywords

PL

diecezja łomżyńska; aktywność oświatowo-wychowawcza; Polska w okresie 1918-1939

EN

Łomża diocese; educational activity; Poland in the period 1918-1939

• Publisher: Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe im. Adama Chętnika
• Journal: Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego
• Year: 2022
• Volume: zeszyt
• Issue: XXXVI
• Pages: 137-148

Dates

published

2022

Contributors

author

Wojciech Guzewicz

References

• Archiwum Akt Nowych, Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, sygn. 624.
• Archiwum Diecezji Łomżyńskiej
• Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu, Naczelny Instytut Akcji Katolickiej, sygn. 71.
• Bartnicka K., Koncepcja wychowania państwowego, [w:] Historia wychowania.
• Wiek XX, pod red. J. Miąso, Warszawa 1984.
• Dzieje Polski w XX wieku, pod red. S. Sierpowskiego, S. Żerko, Poznań 2002.
• Gołota J., Ostrołęka miasto i powiat w okresie międzywojennym, Ostrołęka 2000.
• Guzewicz W., Duchowieństwo diecezji łomżyńskiej w II Rzeczypospolitej, Lublin 2003.
• Guzewicz W., Działalność Akcji Katolickiej w ramach parafii na terenie diecezji łomżyńskiej w latach 1931-1939, „Studia Sandomierskie”, 11 (2004), z. 3.
• Guzewicz W., Działalność oświatowo-wychowawcza Akcji Katolickiej w międzywojennej diecezji łomżyńskiej, „Roczniki Teologiczne”, 53 (2006), z. 4.
• Guzewicz W., Działalność społeczna duchowieństwa diecezji łomżyńskiej w okresie międzywojennym, „Nasza Przeszłość”, 97 (2002).
• Guzewicz W., Ruch katolicko-społeczny na terenie diecezji łomżyńskiej w okresie XX-lecia międzywojennego, Ełk 2006.
• Guzewicz W., Z miłości do Boga i Ojczyzny. Refleksja na temat ruchu katolickospołecznego w diecezji łomżyńskiej w okresie XX-lecia międzywojennego, [w:] W przestrzeni słowa i czasu. Księga jubileuszowa dla Księdza Profesora Jana Walkusza, pod red. T. Moskala i M. Nabożnego, Lublin 2020.
• Historia wychowania. Wiek XX, pod red. J. Miąso, Warszawa 1984.
• Kurdybacha Ł., Bielecki F., Oświata, [w:] Wielka Encyklopedia Powszechna PWN, t. 9, Warszawa 1967.
• Łukomski S., List pasterski [o katechezie w szkole], Wiadomości Kościelne Diecezji Łomżyńskiej, 8 (1934), nr 5, s. 81-84.
• Łukomski S., List pasterski [o obowiązkach katolików], Wiadomości Kościelne Diecezji Łomżyńskiej, 12 (1938), nr 2.
• Łukomski S., List pasterski [o oświacie religijnej], Wiadomości Kościelne Diecezji Łomżyńskiej, 6 (1932), nr 2.
• Łukomski S., List pasterski [w sprawie dobrych obyczajów], „Głos Kapłański”, 7 (1933), nr 2.
• Mały rocznik statystyczny 1937, Warszawa 1937.
• Pirożyński M., Szczęch S., Rocznik statystyczny Kościoła katolickiego w Polsce. Rok pierwszy 1937, Lublin 1938.
• Wilk S., Episkopat Kościoła katolickiego w Polsce w latach 1918-1939, Warszawa 1992.
• Ziemnowicz M., Szkolnictwo, [w:] Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powszechna Wydawnictwa Gutenberga, t. 13, Poznań 1998.
• Żyła W., Oświata pozaszkolna, [w:] Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powszechna Wydawnictwa „Gutenberga”, t. 13, Poznań 1995.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2168308