Ład akademicki w krajach Unii Europejskiej, Stanach Zjednoczonych i Polsce

• Authors: Jerzy K. Thieme

Title variants

EN

Academic governance in the EU, the USA and Poland

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Ład akademicki (academic governance) to termin mato znany i rzadko używany  w polskiej literaturze przedmiotu. Bez jego wprowadzenia trudno jednak czerpać  z dorobku bogatej literatury światowej na temat reform i modeli szkolnictwa wyższego.  W polskiej literaturze przy omawianiu rozwiązań dotyczących ładu akademickiego  w zewnętrznym otoczeniu uczelni używa się zwykle terminu „system”, jeśli natomiast  omawia się rozwiązania wewnątrz uczelni, stosuje się zazwyczaj termin „ustrój”.  W pierwszej części artykułu autor definiuje pojęcia „ład akademicki” oraz „zewnętrzny  ład akademicki” i „wewnętrzny ład akademicki”, w następnych omawia rozwiązania  w dziedzinie ładu akademickiego w Unii Europejskiej, w krajach anglosaskich  (na przykładzie Stanów Zjednoczonych) oraz w Polsce.  Podczas gdy w latach sześćdziesiątych )0( w. europejskie reformy ładu akademickiego  czerpały inspirację z ładu publicznego, to obecnie wzorcem są struktury  zarządzania w sektorze prywatnym. Wyniki badań potwierdzają, że zmiany sterowania  systemu idą, choć niepewnym krokiem, w kierunku większego urynkowienia  europejskiego obszaru szkolnictwa wyższego. W Polsce urynkowienie systemu  szkolnictwa jak dotąd polegało głównie na stworzeniu sektora szkół niepublicznych,  z jednoczesnym zachowaniem systemu nierynkowego w publicznym sektorze  szkolnictwa wyższego.

EN

 “Academic governance” is a term which is little known and rarely used in Polish literaturę. However, this term is essential to understand the extensive literaturę on higher education reforms and models published in various countries. When discussing academic governance Solutions, Polish literaturę usually uses the term system (system) to refer to the external environment of universities and the term ustrój (internal organisation) to talk about Solutions within universities. In the first part of his paper, the author defines the notions of academic governance, external academic governance and internal academic governance and then discusses academic governance Solutions in the European Union, English-speaking countries (example of the USA) and in Poland. While in 1960s the European reforms of academic governance were inspired by public governance, the governance structures in the private sector have become the model in recent years. Research confirms that the changes in governance are heading, albeit falteringly, towards an increased marketisation of the European higher education. In Poland, the marketisation of the education system has meant, above all, the emergence of the non-public sector alongside a non-market system, the latter persisting in the public higher education sector. 

Keywords

PL

reformy szkolnictwa wyższego; tad akademicki; dobre praktyki i obyczaje; nadzór rządowy; nadzór sieciowy; uczelnie dochodowe; uczelnie niedochodowe; rada zarządzająca; system szkolnictwa wyższego; ustrój uczelni; system zarządzania

EN

higher education reforms; academic governance; good practices; governmental supervision; network supen/ision; profit-generating universities; loss-making universities; governing council; higher education system; university organisation; higher education reforms; academic governance; good practices; governmental supervision; network supen/ision; profit-generating universities; loss-making universities; governing council; higher education system; university organisation

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Nauka i Szkolnictwo Wyższe
• Year: 2009
• Issue: 1(33)
• Pages: 34-55

Dates

published

2009-01-01

Contributors

author

Jerzy K. Thieme

References

• Beksiak J. i in. 1996 Badania nad edukacją ekonomiczną dla gospodarki rynkowej w Polsce, Komitet Badań Naukowych, Fundacja im. Stefana Batorego, Warszawa.
• Cadbury A. 1992 In the Case of a Business or of a Non-profit Organization, Governance Relates to Consistent Management, Cohesive Policies, Processes and Decision-rights for a Given Area of Responsibility, w: A. Cadbury: The Report of the Committee on the Financial Aspects of Corporate Governance, London (www.ecgi.org/codes/documents/cadbury.pdf).
• Dąbrowa-Szefler M., Jabłecka-Prysłopska J. 2006 Country Background Report for Poland, OECD Thematic Review of Tertiary Education, Warsaw,
• July.
• Figel J. 2004 Reforming Higher Education, Charles University, Prague, 6 December.
• Fulton O. i in. 2007 OECD Revięws on Tertiary Education. Poland 2007, OECD, Paris.
• Gornitzka A., Kogan M., Amaral A. 2005 Reform and Change in Higher Education: Anaiysing Policy Implementation, Springer Verlag, Dordrecht.
• Governance... 2007 Governance Reform Survey Results. Part Four. The Extent and Impact of Higher Education Governance Reform across Europe. Final Report to the Directorate-General for Education and Culture of the European Commission, Center for Higher Education Policy Studies (CHEPS), University of Twente, Enschede.
• Groof J. de, Svec J., Neave G. 1998 Democracy and Governance in Higher Education, Kluwer Law International, The Hague.
• Polszakiewicz B. 2007 Ład instytucjonalny w gospodarce, prezentacja na posiedzeniu Rady Naukowej Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, Warszawa, 18 stycznia.
• Shleifer A., Vishny R.W. 1996 A Survey of Corporate Governance, „NBER Working Paper”, nr 5554.
• Statement... 1966 Statement on Government of Colleges and Universities Jointly Formulated by the American Association of University Professors (AAUP), the American Council on Education (ACE), and the Association of Governing Boards of Universities and Colleges (AGB) (www.aaup.org/AAUP/pubsres/policydocs/contents/governancestatement.htm).